Par. 3.2 Het bestuur van de stadstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Leerdoelen opschrijven

6. Wat is democratie?

7. Hoe pasten de burgers van Athene democratie toe in hun stadstaat?

8. Wat is politiek?

Klaar? Lees "Goede en slechte tirannen" op blz. 53

1. Wat is een monarchie?

2. Wat is een aristocratie?

3. Hoe werden onderdanen bestuurd in een monarchie en een aristocratie?

4. Wat betekent tirannie?

5. Wat zijn de kenmerken van het bestuur van een tiran?

Studiewijzer

23/11 Par. 3.2 Het bestuur van de stadstaat

27/11 Par. 3.2 Het bestuur van de stadstaat

30/11 Par. 3.2 Het bestuur van de stadstaat

04/12 Herhalingsles

7/12  SO par. 3.1 en 3.2

11/12 Par. 3.3 Geloven en wetten

14/12 Par. 3.3 Geloven en wetten

18/12 Par. 3.4 Strijden of sporten

21/12 -

KERSTVAKANTIE

8-01 Par. 3.4 Strijden of sporten

11-01 Herhalingsles

15-01 Extra 

Vanaf 17-01 TOETSWEEK 2

TOETSWEEK PERIODE 2

HOOFDSTUK 3 + historische vaardigeden

Programma

1. Uitleg par. 3.2

2. Leerdoelen antwoorden

3. Rolspellen

4. Afsluiten

Huiswerk

Werkboekje blz. 66 opdracht 10

Antwoord de leerdoel in je schrift:

4. Wat waren de kenmerken van de samenleving van Athene? En van Sparta?

Het verhaal van Theseus en de Minotaurus (blz. 52)

Inwoners van Athene noemden zichzelf "zonen van Theseus". 

1. Wat is een monarchie?

Een monarchie is een staat met een vorst (bijv. koning of koningin). 

• De meeste Griekse stadstaten waren  tot de 8e eeuw v.C. een monarchie. 
• Ze werden bestuurd door koningen. 
• De koningen regeerden alleen. 
• Troonopvolging

2. Wat is een aristocratie?

• Aristocratie is een regering van een groep aanzienlijke mensen. 

• Meestal hadden deze groep veel grond en aanzien. 

• Edelen

3. Hoe werden onderdanen bestuurd in een monarchie en een aristocratie?

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk: ze beslisten over zichzelf. 

Tot de 8e eeuw waren de meesten stadstaten een monarchie, maar daarna ontstond verzet tegen de heerschappij van de koningen. 

Edelen namen de macht over in de stadstaten en vervingen de monarchie door een aristocratie.

Bijvoorbeeld: Sparta

• Monarchie: ze hadden twee koningen, ze waren de legeraanvoerders.
• Aristocratie: raad van derdig oude wijze mannen.

Afgelopen les...

1. Wat is een monarchie?

2. Wat is een aristocratie?

3. Hoe werden onderdanen bestuurd in een monarchie en een aristocratie?

Aristocratie (kleine groep rijke inwoners die veel macht hadden in een polis)

1. Wat betekent tirannie?

2. Wat zijn de kenmerken van het bestuur van een tiran?

• De bestuursvorm met een tiran heeft tirannie.

• Je bent een tiran wanneer je alle macht in handen hebt: alleenheerschappij. 
• In de Griekse stadstaten waren er goede en slecht tirannen. 

Voorbeelden van Griekse tirannen

Pisistratus:

• Greep de macht rond 546 v.C.
• Hij bevorderden de nijverheid en bouwden mooi gebouwen.
• Verbeterde de rechtspraak (beslissingen over de toepassing van wetten): hij stelde rechters aan om op het platteland te beslissen over de toepassing van wetten. Zo steunde Pisistratus de kleine boeren tegen de grootgrondbezitters.

Voorbeelden slechte tirannen

Dionysius

Klassikaal lezen op blz. 53: Het verhaal van Damocles

Opdrachten maken en bespreken

Werkboekje blz. 68 opdrachten 4 en 5

Zelfstandig en in stilte

5 minuten

Eerder klaar? Antwoord de leerdoelen

1. Wat is democratie?

Bestuurvorm (hoe een gebied wordt bestuurd) waarbij het volk beslist.

7. Hoe pasten de burgers van Athene democratie toe in hun stadstaat?

Athene: de macht kwam in handen van de vrije volwassen mannen waarbij beide ouders in de stadstaat waren geboren. 

Deze mensen werden burgers: inwoner met bepaalde rechten (bijv. land bezitten, recht spreken en stemmen in de volksvergadering).

Niet iedereen was burger

• Vrouwen, vreemdelingen en slaven (90% van de bevolking) konden geen burger worden. 

• Wanneer ben je een Nederlandse burger?

8. Wat is politiek?

Dingen die te maken hebben met het bestuur noemen we politiek

Er waren veel discussies over de politiek.

Geleerden Socrates en Plato waren geen voorstander van democratie

Een atheense volksvergadering: namen belangrijke beslissingen over de stadstaat. Welke groepen waren hier sowieso NIET bij?

Volksvergadering

• Via volksvergadering werden beslissingen genomen over bijvoorbeeld: oorlog voeren, hogere belasting, ezv. 
• Ook mochten ze beslissen of mensen verbannen moesten worden.

Athene

•  460 v.Chr. - Pericles
• Pericles werd een leider van de volksvergadering

•  Vergoedingen voor burgers in het bestuur voor hun (vergader)werk voor de staat.

• Doel: arme burgers kunnen dan ook meedoen met vergaderingen.

Stembijletten. 

Ostracisme/schervengericht: wegstemmen van ongewenste politici.

Eind van de democratie

De democratie eindigde in 338 v.C. toen de koning van Macedonië de heerschappij over Griekenland overnam.

De stadstaten in Griekeland verloren toen hun onafhankelijkheid. 

Rollenspel

Griekse Bestuursvormen

• Jullie zitten in de Atheense volksvergadering. 
• Er wordt gepraat over wat de beste bestuursvorm is.
• Jullie kunnen kiezen uit: monarchie, aristocratie, tirannie en democratie
• Eerst 5 minuten voorbereiden: bestuursvorm kiezen met argument. 

Leerdoelen antwoorden

6. Wat is democratie?

7. Hoe pasten de burgers van Athene democratie toe in hun stadstaat?

8. Wat is politiek?

Rollenspel

Schrijf voor jezelf op welke bestuursvorm volgens jou het beste is.

Regels: 

1. Steek je vinger op.
2. Onderbreek niet en laat anderen uitpraten.
3. Vermijd beledigingen.
4. Aan het einde zullen we stemmen over wie uit onze gemeenschap wordt verbannen.