Paragraaf 2.2 Beschikbaarheid van water

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Paragraaf 2.2 Beschikbaarheid van water

2.1 Weer en klimaat in Europa

Hoofdstuk 2 Spanje en Nederland vergeleken

2.2 Beschikbaarheid van water

2.3 Klimaatverandering en extremer weer

2.4 Anders Actief: Bronnen: Gevolgen

Deelvraag: Is er voldoende water beschikbaar in Spanje en Nederland, bijvoorbeeld voor landbouw en toerisme?

2.5 Klimaatbeleid

Leerdoelen 2.2

Aan het einde van de les:

• Kun je op hoofdlijnen de neerslagintensiteit in Spanje en Nederland beschrijven.
  
• Kun je uitleggen wat dit betekent voor de beschikbaarheid van water en voor de kans op overstromingen, bodemerosie en massabewegingen.
• Kun je uitleggen hoe de waterbalans van gebieden in Spanje en Nederland eruitziet, hierbij gebruik je het begrip nuttige neerslag (positief en/of negatief).
  
• Kun je beschrijven welke soorten landbouwgebieden er zijn in Spanje en de ligging daarvan koppelen aan de klimaatgebieden.
• Kun je een nadeel geven van irrigatie door sproeien en het aanvoeren van water via kanaaltjes en sloten, en uitleggen waarom druppelirrigatie of een goede drainage hiervoor een oplossing is.
• Kun je een nadeel geven van het oppompen van te veel grondwater.
  
• 
  

Tijdens de uitleg:
 ben je stil,
steek je je hand op als je mee wilt doen
 maak je aantekeningen

Neerslagverdeling en neerslagintensiteit

• De neerslagverdeling: Verdeling van neerslag in een gebied en de periode waarin deze neerslag valt.
  
  
• De neerslagintensiteit: De hoeveelheid neerslag per tijdseenheid, bijvoorbeeld per uur of per dag.

Maak aantekeningen!

Neerslagverdeling 

● Neerslagverdeling van Spanje:

• In gebieden met een Gematigd zeeklimaat: Heel jaar neerslag. 
• In gebieden met een Middellands Zeeklimaat:
  Droge zomers +  natte winters.
• In gebieden met een steppeklimaat:  Bijna het hele jaar droog.

Maak aantekeningen!

Neerslag in Spanje

Het binnenland van Spanje ligt in de regenschaduw: het is hier erg droog. Het binnenland is omringd door gebergten, hier komt bijna geen neerslag.

Reliëf Spanje

Pyreneeën: hooggebergte tussen Frankrijk en Spanje. Je kunt hier zelfs skiën in de winter!

Sierra Nevada: gebergte in het zuiden van Spanje. Hoogte = 3478m en hierdoor kun je ook hier skiën in de winter! Sierra Nevada betekent dan ook "besneeuwde bergketen".

Cantabrisch Gebergte-> noordwesten van Spanje. Hier valt veel stuwingsneerslag, vandaar dat dit deel van Spanje ook wel het 'groene Spanje' wordt genoemd.

Neerslagintensiteit

● De neerslagintensiteit wisselt per seizoen en per klimaat. 

• In Spanje komen periode voor van droogte maar ook van veel regenbuien.
  Het water krijgt dan niet de kans om in de ondergrond te zakken en stroomt meteen over land af.
  Gevolg: Piekafvoer. -> overstromingen

Maak aantekeningen!

In Murcia (Spanje) viel op 17 en 18 december 2016 142,8 mm neerslag.

www.ad.nl

www.rtlnieuws.nl

Waterbalans

● Hoeveel water er beschikbaar is in een land, kijk je naar:
 Nuttige neerslag: Het verschil tussen de hoeveelheid neerslag en de verdamping in een gebied.

• De nuttige neerslag kan positief of negatief zijn.
  
  
• Waterbalans: De nuttige neerslag in een jaar, berekend over een langjarig gemiddelde, voor een bepaald gebied.

Maak aantekeningen!

Landbouw

● In Nederland irrigatie in de zomer.

• Spanje afhankelijk van klimaat! In droge klimaten 
  veel irrigatie nodig.
  
  
• Irrigatie: Het opbrengen van water door te sproeien of het aanvoeren van water .
  

Maak aantekeningen!

Verschillende irrigatietechnieken:

• Oppervlakte-irrigatie
• Beregening
• Druppelirrigatie

Irrigatie

• Nadeel van irrigatie: Er wordt teveel water gebruikt door de hoge temperatuur verdampt het en de zouten die hierin zaten komen in de bodem terecht. 
  
  
• Gevolg: verzilting De toename van het zoutgehalte in de bodem.
  

Oplossingen: 

• 1. Drainage: Afvoer van het irrigatiewater naar het grondwater of oppervlaktewater.
• 2. Druppelirrigatie

Maak aantekeningen!

Druppelirrigatie

Verzilting

Intensieve en extensieve landbouw

• In gebieden waar voldoende neerslag valt, intensieve landbouw + intensieve veeteelt 
• In droge gebieden in het binnenland zie je extensieve veeteelt.

Maak aantekeningen!

Oplossingen voor watertekort

• Oplossingen voor het watertekort in Spanje:
  
  1. kanalen en pijpleidingen aangelegd vanuit stuwmeren.
  2. Oppompen van grondwater.
  
  
• Deze grondwatervoorraden worden door neerslag niet voldoende aangevuld en raken op. Hierdoor daalt de grondwaterspiegel, met verdroging als gevolg en soms verwoestijning. 

Maak aantekeningen!

Kort samengevat

Waterproblemen in Spanje: 

• In sommige gebieden teveel neerslag
  
• In sommige gebieden te weinig neerslag
• Hoge verdamping

Maak aantekeningen!

Kort samengevat

Gevolgen van de waterproblemen in Spanje:

1. Verdroging -> verkeerd en teveel irrigeren.

2. Verwoestijning -> gebied wordt woestijn door grote droogte, erosie, bosbrand en te weinig grondwater.

3. Verzilting -> zouter worden van de bodem.

Maak aantekeningen!

Kort samengevat

Oplossingen voor waterproblemen in Spanje:

1. Stuwdammen aanleggen.

2. Druppelirrigatie landbouw (planten precies geven wat nodig is/geen verspilling)

3. Grondwater oppompen ( raakt wel op dus geen goede oplossing).

Maak aantekeningen!

Vragen?

Aan de slag

Zelfstandig opdrachten maken:

3    4   5b 5c 5d     6 en    7

HERHALING

Paragraaf 2.2

Beschikbaarheid van water

Wat is nuttige neerslag?

1. Neerslag dat meer water oplevert
2. Neerslag dat overblijft na verdamping
3. Neerslag dat gebruikt wordt voor drinkwater
4. Neerslag dat verdampt is

Waterbalans =

1. Hoeveel geld water kost in een gebied.
2. Hoeveel water weegt in een gebied
3. Hoeveel water een gebied inkomt en uitgaat
4. Al het water dat zich in de grond bevindt

Bij de waterbalans kijk je naar....

1. hoeveel water een land binnenkomt
2. hoeveel water een land uit gaat
3. hoeveel water een land binnenkomt en uitgaat

Bekijk de afbeelding

→ Welk begrip past bij deze kaart?

1. Neerslagintensiteit
2. Neerslagverdeling
3. Nuttige neerslag
4. Verdroging

Wat is irrigatie?

1. Zorgen dat het water goed weg loopt van het akker.
2. Water brengen op grond die te droog is voor landbouw.
3. Stuk aangeslibd land buiten de dijk.
4. Nieuw land maken door water weg te pompen.

Welke 3 irrigatietechnieken zijn er?

1. Druppelirrigatie, slootirrigatie en grondwaterirrigatie
2. Druppelirrigatie, oppervlakte irrigatie en grondwaterirrigatie
3. Oppervlakte irrigatie, druppelirrigatie en beregening.
4. Oppervlakte irrigatie, druppelirrigatie en kanaalirrigatie

Wat is de beste manier van irrigeren

Noem 1 gevolg als je teveel water gebruikt bij het irrigeren

Noem een oplossing om verzilting tegen te gaan

Zet de irrigatiemethoden in de juiste volgorde van veroorzaker van verzilting. 

1 = meeste verzilting, 3 = minste verzilting 

1

2

3

Welk land heeft een grotere kans op een positieve waterbalans?

1. Nederland
2. Spanje

Welk klimaat kent de meest negatieve waterbalans in Spanje?

1. Gematigd zeeklimaat
2. Landklimaat
3. Steppeklimaat
4. Middellandse Zeeklimaat

Is er voldoende water beschikbaar in Spanje en Nederland, bijvoorbeeld voor landbouw en toerisme?

De hoeveelheid neerslag per tijdseenheid, bijvoorbeeld per uur of per dag.

De nuttige neerslag in een jaar, berekend over een langjarig gemiddelde, voor een bepaald gebied

Het verschil tussen de hoeveelheid neerslag en de verdamping in een gebied.

De verdeling van neerslag in een gebied.

Neerslagverdeling

Neerslagintensiteit

Nuttige neerslag

Waterbalans

Bekijk de bron.

In welke maand kun je spreken van de meeste nuttige neerslag?

Welk begrip past er bij de volgende omschrijving:
De hoeveelheid neerslag per tijdseenheid, bijvoorbeeld per uur of per dag.

1. neerslag
2. neerslagintensiteit
3. neerslagverdeling
4. nuttige neerslag

Wat is neerslagintensiteit?

1. De schade van neerslag die valt
2. Hoeveelheid neerslag die per uur of dag valt
3. De piekafvoer van de neerslag
4. Ongelijke neerslag verdeling

In Nederland is de piekafvoer hoger dan in Spanje.

1. waar
2. niet waar

Als de piekafvoer hoog is er kans op overstromingen.

1. goed
2. fout
3. alleen in het voorjaar
4. alleen in het najaar

Wanneer is de waterbalans negatief?

1. Als er veel hoosbuien zijn
2. Als er in een jaar meer water verdampt dan er bij komt
3. Als er veel water verbruikt wordt
4. Als er in een jaar minder water verdampt dan er bij komt

Waar is de nuttige neerslag het grootst?

1. Warme gebieden
2. Koude gebieden
3. Droge gebieden
4. Natte gebieden