Ethiek - 10. Vrijheid en verantwoordelijkheid: Nagel

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Bestaat er zoiets als ‘morele pech’?

Jan en Jantien zitten samen in de kroeg. Ze bestellen de een biertje en het blijft niet bij één drankje. Aan het einde van de avond hebben ze beiden flink wat biertjes gedronken en je kunt stellen dat ze beiden dronken zijn. Beiden stappen ze in hun eigen auto en rijden naar hun eigen huis. Jan rijdt op weg naar huis tegen een boom aan. De auto is flink beschadigd en de boom ook. Jan heeft zelf slechts wat schaafwonden en blauwe plekken. Jantien rijdt op weg naar huis ook tegen een boom aan. Zij heeft ook slechts schaafwonden en blauwe plekken. Bij Jantien was echter niet alleen de auto en boom beschadigd. Bij haar ongeluk is er ook een kind omgekomen. Het kind rende over straat en kwam beknelt te zitten tussen de auto van Jantien en de boom. 

Gebaseerd op: Thomas Nagel – Moral Luck

Thomas Nagel

Thomas Nagel

1937

We houden mensen verantwoordelijk voor uitkomsten van handelingen die beïnvloed zijn door morele mazzel of morele pech.

1. Constitutieve morele mazzel of pech

Aan karaktereigenschappen kun je niets doen.

Dat kan ervoor zorgen dat je soms handelt zonder dat je daar invloed op hebt.

Toch veroordelen/beoordelen we mensen om deze handelingen.

Vind jij dat mensen moreel beoordeeld mogen worden op basis van karaktereigenschappen? Leg je antwoord uit.

2. Morele mazzel of pech door huidige levensomstandigheden

De plek waar je nu leeft kan invloed hebben op de handelingen die je doet of juist niet doet!

Wat weet je nu van geluk in levensomstandigheden?
(voorbeelden)

3. Morele mazzel of pech door feitelijke gevolgen van je handeling

Voor onze morele beoordeling van mensen en handelingen maakt het verschil of de handeling feitelijk goede of slechte gevolgen hebben.

---

Je hebt geen controle over hoe de situatie zal uitpakken.

Je zou ook kunnen stellen dat Hitler morele mazzel heeft gehad. Door de oorlog zijn er veel medische ontwikkelingen en uitvindingen gedaan. Ben je het hiermee eens of oneens? Licht je antwoord toe.

4. Morele mazzel of pech door hoe je bepaald wordt door gebeurtenissen uit het verleden

Is er in het verleden iets gebeurd wat jou heeft gevormd?

Heeft deze vorming invloed op jouw wil?

Dan kun je spreken van morele mazzel of morele pech!

Heb je controle over je eigen wil?

Actorspijt

Schuldig voelen over iets waar je niet de veroorzaker van bent.

Voor iemands verjaardag geef je een taart, waar (onopvallend) pinda's in zitten. De persoon die de taart eet heeft een pinda-allergie waar jij niets vanaf wist. De persoon stikt. Ben jij schuldig? Was dit morele pech? Is het actorspijt?

1. Ik ben schuldig
2. Het is morele pech
3. Ik heb actorspijt