5.2 Hormonale regulatie & 5.3 Het zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Regels:

• Je zit volgens de plattegrond.
  
• Ik zie geen telefoons, zie ik hem wel dan lever je deze in of je verlaat het lokaal.
• Spullen op orde en mee. Dit betekent (papieren) boek,  Binas, schrift en pen.

Regeling

5.2 Hormonale regulatie

5.3 Het zenuwstelsel

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Bedenk een toetsvraag met...

Leerdoelen

• Je kunt de werking van hormoonklieren en hun hormonen beschrijven en afleiden hoe doelwitorganen daar op reageren.
• Je kunt de bouw en signaalverwerking van de verschillende typen zenuwcellen beschrijven.
• Je kunt de bouw, functies en werking van het zenuwstelsel beschrijven.

Hormonale regulatie

De werking van een aantal hormonen + waar ze worden geproduceerd

-> staat ook in de BINAS!

Hypofyse

Heeft een voorkwab en een achterkwab.

Secretie (afgifte) wordt geregeld door hypothalamus. Dit is het deel van de hersenen wat boven de hypofyse ligt.

Hypofyse

FSH & LH: beïnvloeden testes en ovaria

TSH (thyroïdstimulerendhormoon): beïnvloed de schildklier

Oxitocine: stimuleert het ontstaan van weeën, melksecretie en het ontstaan van band tussen partners/moeder en kind.

ADH (antidiuretisch hormoon): regelt de resorptie van water in de nieren, hierdoor constante osmotische waarde.

GH (Groeihormoon): regelt groei en ontwikkeling 

Schildklier

TSH uit hypofyse stimuleert de afgifte van thyroxine uit de schildklier.

Bij teveel thyroxine wordt TSH geremd.

Bij te weinig thyroxine wordt TSH afgegeven.

Thyroxine

Te veel:

Hogere stofwisseling, gewichtsverlies en rusteloosheid

te weinig:

Minder stofwisseling, gewichtstoename en vermoeidheid.

Kan komen door te weinig jood in voeding. Tegenwoordig komt dit niet meer veel voor, omdat jood wordt toegevoegd aan brood.

Eilandjes van Langerhans

Liggen in je alvleesklier.

Zorgen samen voor productie van twee hormonen die de bloedsuikerspiegel constant houden.

Insuline en Glucagon

Bloedsuikerspiegel

De concentratie glucose in je bloed.

Deze wordt bij een gezond persoon tussen de 4 en 8 mmol/L gehouden. De normwaarde is 5 mmol/L.

Alle koolhydraten die je eet zorgen ervoor dat de concentratie glucose stijgt boven de normwaarde.

Glycogeen in lever en spieren

Diabetes

Type 1: Het afweersysteem heeft de eilandjes van Langerhans vernietigd of inactief gemaakt.

Type 2: De eilandjes van Langerhans maken te weinig insuline of het lichaam reageert er niet meer goed op. Dit werd vroeger vaak ouderdomsdiabetes genoemd omdat het vaak op latere leeftijd voorkwam. Nu krijgen ook steeds meer jonge mensen het.

Nieren: EPO

In je nieren wordt de zuurstofconcentratie gemeten. Wanneer je nieren te weinig zuurstof krijgen produceren ze het hormoon EPO. Dit hormoon stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen. Hierdoor kan meer zuurstof worden vervoerd, als er weer aan de normwaarde wordt voldaan wordt de productie van EPO weer geremd. 

Bijnieren

Produceren adrenaline in stressvolle situaties.

Het zorgt ervoor dat je snel kunt reageren op een situatie.

Adrenaline zorgt ervoor dat de lever/spieren glycogeen omzetten in glucose.

Adrenaline

Meer suiker in je bloed.

Je gaat ook sneller ademen, hart gaat sneller kloppen.

Je bloedvaten in je spieren en hersenen verwijden zich.

Organen die niet belangrijk zijn voor snelle reacties die worden geremd, bijvoorbeeld het verteringsstelsel.

Impulsoverdracht

Wat is een zenuw?

1. Dat is een cel die impulsen door geeft.
2. Dat is een weefsel die impulsen door geeft.
3. Dat is een cel die signalen door geeft.

Witte stof: Uitlopers van schakelcellen

Grijze stof:  Cellichamen van schakelcellen

(Cellichamen bewegingszenuwcellen)

Welke zenuw zit er vast aan je oogspieren?

1. Gevoelszenuwcellen
2. Schakelcellen
3. Bewegingszenuwcellen
4. zenuwpezen

Huiswerk

Leren en maken 5.2 en 5.3