Lezen H1 tm 4)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

lesprogramma

10 minuten lezen

korte uitleg: hoofdgedachte en tekstverbanden

het onderwerp van een tekst + manieren van lezen

We hebben het gehad over:

- het nut van lezen;

- waarom je orienterend moet lezen vóórdat je een tekst precies gaat lezen;

- hoe je het onderwerp van een tekst bepaalt.

Waarom is het belangrijk om een tekst eerst orienterend te lezen voordat je de tekst precies gaat lezen?

Het onderwerp van de tekst is:

1. Waar de tekst over gaat in een zin.
2. Wat er aan het begin van de tekst wordt gezegd.
3. Waar de tekst over gaat in 1 of een paar woorden
4. Waar de tekst over gaat, geschreven in 1 alinea

onderwerp en hoofdgedachte

Een tekst heeft natuurlijk altijd een ONDERWERP.

Daarnaast heeft elke tekst een HOOFDGEDACHTE.

De hoofdgedachte van een tekst vertelt in één zin de belangrijkste boodschap van de tekst.

hoofdgedachte 

Hoofdgedachte is vaak te vinden:

• in de inleiding of het slot van de tekst

Vraag bij hoofdgedachte:

Wat is het belangrijkste wat er in de hele tekst over het onderwerp wordt gezegd?

hoofdgedachte

Vaak kun je de hoofdgedachte vinden in de inleiding of het slot van de tekst. Deze zin kun je vaak letterlijk overnemen. 

maar...

Dit hoeft niet altijd zo te zijn. Je moet soms ook zelf de hoofdgedachte van een tekst formuleren. Hiervoor kun je dan nog wel het beste de info uit de inleiding en het slot gebruiken.

hoofdgedachte

Je vindt de hoofdgedachte door een tekst precies te lezen.

Je vindt het onderwerp van een tekst door orienterend te lezen.

Wat is een hoofdgedachte?

1. Dit is een gedachte van de schrijver
2. Een korte samenvatting van de tekst in 1 zin
3. Altijd de eerste zin van de tekst
4. Altijd de titel van de tekst

Wat kan een hoofdgedachte zijn?

1. Boekverfilming
2. Boekverfilmingen van Harry Mulisch
3. De verfilming is meestal minder indrukwekkend dat de roman die eraan ten grondslag ligt
4. Zijn boekverfilming altijd beter dan de roman die eraan ten grondslag ligt?

Wat is de hoofdgedachte?

1. Man vindt vogelspin in fruit,.
2. Arnhemmer Bart van den Akker houdt van druiven.
3. Albert Heijn vindt de vondst van een vogelspin uitzonderlijk.
4. De vrouw van Bart van den Akker koopt druiven.

Niet waar

Waar

De hoofdgedachte geeft antwoord op de hoofdvraag.

Hoofdgedachte en tekstonderwerp hebben altijd met elkaar te maken.

De hoofdgedachte staat altijd in de inleiding.

In een hoofdgedachte staan soms bijzaken.

tekstverbanden

Om een tekst begrijpelijk te maken, maakt een schrijver gebruik van verbanden tussen alinea's en zinnen.

Als je deze tekstverbanden kunt herkennen, kun je ook gemakkelijker de tekst begrijpen/snappen.

We starten met vier verschillende tekstverbanden.

Opsomming

Tegenstelling

Toelichting

Chronologie

Er worden allerlei dingen achter elkaar opgenoemd.

maar, daarentegen, vroeger <=> tegenwoordig

bijvoorbeeld, zoals, enkele voorbeelden zijn...

... en ..., daarnaast, ook, verder, bovendien

ten eerste, ten tweede, eerst, daarna, vervolgens

Het tegenovergestelde wordt genoemd.

Uitleg en/of voorbeelden

Opeenvolgend, in welke volgorde iets is gebeurd.

tekstverbanden

Een tekstverband kun je herkennen aan signaalwoorden. 

opsomming: ... en ..., daarnaast, ook, verder, bovendien

tegenstelling: maar, daarentegen

toelichting: bijvoorbeeld, zoals, enkele voorbeelden zijn

chronologie: ten eerste, ten tweede, vervolgens, daarna

Zoek tekstverband:

Hij houdt van pannenkoeken, maar niet van pizza.n.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. chronologie
4. toelichting

Zoek tekstverband:

Hij houdt van pannenkoeken, pizza's, patat en pasta.en.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. chronologie
4. toelichting

Zoek tekstverband:

Hij houdt van heel veel verschillende soorten eten, zoals patat en pizza.en.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. chronologie
4. toelichting

Zoek tekstverband:

Vroeger hield hij van pasta, tegenwoordig houdt hij meer van pizza.n.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. chronologie
4. toelichting