Gynaecologie

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 3

Gynaecologie 

Menstruatiecyclus

Menstruatiecyclus

Vrouwelijke hormonen

Korte herhaling. In leerjaar 2 ook aan bod gekomen.

Follikelstimulerend hormoon (FSH)

Functies:

• Bevorderd de groei en ontwikkeling van follikels = eicellen
• Bevorderen de vorming van zaadcellen

• Prikkelen van de eierstokken (ovaria) voor het maken van oestrogeen en progesteron
• Prikkelen van de zaadballen (testis) voor het maken van testosteron

Luteïniserend hormoon

LH hormoon zorgt dat het rijpe eitje springt en dat het gele lichaam (jasje van het eitje) wordt gevuld met vocht.

Gele lichaam heet ook wel corpus luteum, deze gaat het zwangerschapshormoon (progesteron) produceren.

Eisprong

Dominant follikel barst open onder invloed van LH --> Luteïniserend hormoon --> eisprong

Functie LH: 

• Eisprong stimuleren
  
• Zorgen dat bevruchte eicel zich kan nestelen in de baarmoeder

Oestrogeen en progesteron

In de eerste helft van je cyclus, de folliculaire fase, heeft oestrogeen een dominante rol en houdt progesteron zich op de achtergrond. In de tweede helft van je menstruatie, dus na de eisprong, is progesteron de baas. De hoeveelheid oestrogeen neemt dan af en het progesterongehalte neemt toe.

Progesteron

-  zorgt dat het baarmoederslijmvlies klaar is voor innesteling van een bevruchte eicel. 

- remt  LH en FSH, om te voorkomen dat er nieuwe eicellen gaan rijpen. 

- maakt de baarmoedermond ontoegankelijk voor zaadcelletjes. Alles met als doel om een bevruchte eicel de beste kansen te geven.

Progesteron

Vindt er geen bevruchting plaats, dan gaat het gele lichaam ten gronde, neemt de progesteronaanmaak af en wordt het opgebouwde baarmoederslijmvlies weer afgebroken. 

Resultaat: menstruatie.

HCG: Zwangerschapshormoon

HCG speelt een belangrijke rol bij een goede start van de zwangerschap. 

- geen nieuwe eicellen aangemaakt 

- bevruchte eicel goed kan innestelen. 

- het embryo goed kan groeien.

 Wordt in de 1ste weken zwangerschap aangemaakt door embryo. En wordt als de placenta groot genoeg is door de placenta overgenomen.

Humaan choriongonadotrofine wordt in de eerste weken van je zwangerschap aangemaakt door het embryo. Is de placenta groot genoeg om dit hormoon aan te maken? Dan neemt de placenta deze taak over.

Tijdens de eisprong maakte de eicel zich los uit een eiblaasje (follikel) in de eierstok. Het omhulsel dat in de eierstok achterblijft, wordt corpus luteum of geel lichaam genoemd. Na een bevruchting zorgt hCG ervoor dat dit gele lichaam niet wordt afgebroken.

Verschil menopauze en overgang

Menopauze: de menstruatie is gestopt. Minimaal 1 jaar geen menstruatie meer.

Overgang: de menstruatie wordt geleidelijk minder.

Pathologie vrouwelijke geslachtsorganen

Mastitis

borst= mama      itis=ontsteking

Na de eerste week borstvoeding kan een ontsteking ontstaan, pijnlijk voor de vrouw soms antibioticum noodzakelijk. Ongevaarlijk voor de baby tenzij abces doorbreekt naar de moedermelk

Mammacarcinoom

Belangrijkste risicofactor voor borstkanker is hogere leeftijd -> bevolkingsonderzoek

BRCA 1 en BRCA 2: genen die een rol kunnen spelen (erfelijk)

= Autosomaal dominant erfelijk (gen met de fout (mutatie) is het sterkst)

Prognose hangt af van de ziekte.

Mammacarcinoom symptomen

Endometrium poliep

Endometrium = baarmoederslijmvlies

Is een gesteelde zwelling in het slijmvlies aan de binnenkant van de baarmoeder.

Kan worden gevonden bij hysteroscopie (de baarmoeder van binnen bekijken) of door een curettage.

Poliep moet worden verwijderd, kan kwaad-

aardig worden.

Myoom (vleesboom) 

Benigne (goedaardige) tumoren van spiercellen/ bindweefsel in de wand van de uterus (baarmoeder), ook wel uitgelegd als er bevindt zich een massa van spiercellen en bindweefsel in de spierlaag van de baarmoeder.

Kans dat het maligne (kwaadaardig) wordt is vrijwel afwezig

Niet altijd klachten, mogelijke klachten zijn:

- overmatig bloedverlies

- onregelmatig bloedverlies

- drukgevoel

- dysmenorroe (pijnlijke menstruatie)

- dyspareunie (pijn bij het vrijen)

Er bevindt zich een massa van spiercellen en bindweefsel in de spierlaag van de baarmoeder.

Premenstrueel syndroom (PMS)

Belemmering van het dagelijks functioneren, door lichamelijke en psychische klachten voorafgaande aan de menstruatie. 

Meestal een opgeblazen gevoel en depressieve klachten. 

De klachten verdwijnen wanneer de menstruatie begint. 

Endometrium carcinoom

Kanker in het slijmvlies aan de binnenkant van de uterus (baarmoeder), vooral bij oudere vrouwen

Klacht: Bloedverlies – hoeveelheid en afscheiding

Bij maligne weefsel: Abdominale uterus extirpatie

( verwijderen uterus/ tubae en ovaria)

Onderzoek: Transvaginaal echogram is noodzakelijk

Endometrium wordt verwijderd d.m.v. curettage en arts

onderzoekt het weefsel

Cervix carcinoom

Voorstadia van cervix carcinoom kan al voor komen bij jonge vrouwen:

Secundaire preventie is van levensbelang (uitstrijkjes)

Primaire preventie (vaccinatie)

Humaan Papilloma virus

Symptoom: vaginaal bloedverlies ( bv na seksueel contact), pijn bij het vrijen, abnormale afscheiding

Vervolg 

Speculum onderzoek laat onrustig weefsel

 zien, een biopt moet zekerheid geven (uitstrijkje)

Vroege stadia kunnen lokaal behandeld worden 

(bevriezen of laser)

Podcast tumortapes:
 https://www.npo3fm.nl/podcasts/de-tumor-tapes

Bacteriële vaginose

De bacteriën die normaal aanwezig zijn in de vagina zijn vervangen door andere micro-organismen. 

Een onaangenaam ruikende, grijswitte fluor. Het slijmvlies van de vagina is onveranderd, niet rood of gezwollen. Het doet geen pijn, ook niet bij het plassen of vrijen.

Hoe komt de arts tot een diagnose?

Vaak kan deze aandoening eenvoudig, snel en goedkoop worden vast gesteld in de HA praktijk op basis van klachten, het aspect van de fluor, een pH-meting en aminetest van de fluor.

Wat is de behandeling?

Als je de klachten voor het eerst hebt kan je afwachten of het vanzelf overgaat. Als de geur of de afscheiding erg hinderlijk is kan de HA een medicijn voorschrijven.

Heb jij als DA een taak bij deze aandoening?

Assisteren/uitvoeren fluorafname door middel van een uitstrijkje en de kweek opsturen.

Candida-vaginitis

Canida is een schimmel (eigenlijk gist) die bij veel vrouwen normaal in de vagina aanwezig is.

Als de hoeveelheid sterk toeneemt kan dit klachten geven:

- jeuk of branderigheid aan de vagina en de vulva 

- meer  fluor 

-soms stinkende afscheiding

- plassen en vrijen kunnen pijnlijk zijn

Vaginitis door SOA

chlamydia en gonorroe

worden veroorzaakt door bacterie

bij chlamydia zijn klachten minder duidelijk bij gonorroe fluor geelgroen en etterig

kan soms pelvic inflammatory disease (PID) veroorzaken (ontsteking in het kleine bekken) 

Het kleine bekken is de ruimte tussen je heupen, schaambeen en stuitje. Hierin liggen je vagina, baarmoeder, eileiders en eierstokken. In deze organen kun je een ontsteking krijgen. 

endometriose 

Endometrium groeit op een abnormale plaats.

mogelijke klachten:

- (hevige) pijn tijdens de menstruatie

- vrijen kan bij vrouwen met deze aandoening ook klachten geven in de buikstreek. 

- soms is de kans op conceptie kleiner met deze aandoening.

Prolaps: verzakking

Portio komt dicht in de buurt van de vagina

Urine incontinent, Urine retentie, Moeilijk defeceren

Kan je een zeurderig gevoel of pijn in de onderbuik, benen of liezen hebben. De pijn kan uitstralen naar de rug, soms met enorme moeheid. Zitten en fietsen kunnen problemen geven.

Vaak hebben vrouwen een combinatie van deze klachten. 

Vaak hebben vrouwen een combinatie van deze klachten. De klachten verergeren vaak in de loop van de dag of na inspanning. Na rust worden ze meestal minder.

Aan de slag

-Opdracht gynaecologie aandoeningen (Cumlaude)

-Verder gaan modules MBO leren/Medilect (zie planning)