H3.1 3.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

De Griekse wereld

Programma

• Introductie H3
• Uitleg 3.1 & 3.2
• Leerdoelen check

Aan het einde van deze les...

- kun je uitleggen wat stadstaten en kolonies zijn

- kun je uitleggen waarom de Grieken kolonies stichtten in andere gebieden.

- ken je vier verschillende bestuursvormen uit Griekenland

- kun je uitleggen hoe Athene en Sparta bestuurd werden

De Tijd van Grieken en Romeinen

3000 v. Chr. -  500 n. Chr. 

we noemen deze periode ook wel de oudheid

De Griekse wereld omstreeks 500 v.chr.

Dit hoofdstuk

• Politiek en bestuur
•  Goden
• Oorlog en Spelen
• Kunst

Het oude Griekenland

• Ook wel Polis (Poleis)
• Griekenland was geen geheel, maar bestond uit zelfstandige stadstaten.

• Ontstonden rond 800 v.C.

• Er waren ontzettend veel van deze stadstaten

• Veel gebergten tussen deze stadstaten. 

 Kolonies

Kolonie= Stuk land in een ander land waar mensen zich vestigen.

Oorzaak

Te weinig grond is geschikt voor akkerbouw

Gevolg

Het stichten van nieuwe nederzettingen

-> Griekse kolonies

Gevolg

Grieken komen in contact met andere volken, zoals de Romeinen.

Oudheid: Tijd van Grieken en Romeinen

Kolonies (2)

• vanwege kolonisatie en weinig landbouwgrond: handel, nijverheid en visserij belangrijk bestaansmiddel. 

• Verschillende producten van en naar Griekenland

• Door kolonisatie groeide Griekse economie --> ontstaan geldeconomie 

Kolonies (3)

• Tussen de kolonies en het 'moederland' ontstond zoveel handel dat de Grieken rond 550 v. Chr. geen nieuwe kolonies meer stichten.

• Door de Griekse kolonies raakte de mensen in het Middellandse Zeegebied bekend met de Griekse cultuur (zoals: mythologie, beeldhouwkunst, enz.)

De samenleving van Athene

1. Atheense mannen, zij hadden stemrecht.
   
   
2. Niet-Atheense mannen, zij hadden geen stemrecht.
   
   
3. Vrouwen.
   
   
4. Slaven.
   
   

• Maatschappij is een ander woord voor samenleving

Ostracisme

Ostracisme =

Manier voor de volksvergadering om te stemmen wie ze willen verbannen

Ook wel 'schervengericht' genoemd.

De samenleving van Sparta

Sparta als stadstaat:

• Geen Akropolis
• Lag op een open vlakte

Gevolg: extra sterk leger was nodig
Gevolg: mannen hielden zich alleen met militaire zaken bezig
Doel: opvoeden tot goede soldaten/gedisciplineerde mensen 

Sparta

• Alleen de hoplieten: soldaten hadden het burgerrecht

• Het leven van elke Spartaan bestaat uit oorlog voeren (omdat ze op veroverd gebied wonen).

• jongens werden vanaf hun 7e getraind voor het leger, meisjes kregen les in muziek & poëzie: maar ook voorbereid voor evt. oorlog

Samenleving; Sparta

Bestuur in Griekenland

Monarchie 

• \

• Koning en erfopvolging
• Alleenheerschappij
• Raad van ouderling geven advies

Tirannie

• Alle macht bij een persoon
• Verkregen door anderen uit te schakelen (staatsgreep)
• goede en slechte tirannen.

Olicharchie 

• Lijkt op aristocratie
• Aanzien is niet belangrijk
• Bezit bepaald of je mag besturen

Aristocratie

• regering van de 'besten' 
• Kleine groep machthebbers
• bevoorrecht door afkomst en aanzien
• Uit adelijke families

De Atheense 

democratie

• In Athene was het volk de baas. 
• Filosofen plato en Socrates tegenstanders --> waarom?
• Er werd gestemd over belangrijke beslissingen.
• Dat was niet altijd zo geweest --> Clesthenes introduceerde deomocratie

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 16% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Sparta

• ook een volksvertegenwoordiging, maar minder macht dan in Athene
• raad van 30 oude wijze mannen
•  2 koningen: legeraanvoerders bij oorlog
• 5 opzichters uit angst voor Tiran

Waarom hadden de Grieken kolonies?

1. Ze wilden hun cultuur verspreiden.
2. In Griekenland was te weinig landbouwgrond. Mensen gingen daarom in andere gebieden wonen.
3. Hoe meer land, hoe meer macht. Ze wilden dus machtiger worden.
4. Ze wilden dat iedereen democratisch werd. Gebieden waarin de mensen dat niet wilden, werden voor straf veroverd.

Ik ben de heerser in deze polis omdat mijn vader dat ook was 

In deze polis nemen we de beslissingen met alle burgers samen

Ik weet wat het beste is voor deze polis. Goed dat ik hier de macht heb gegrepen! 

Laat dat besturen maar aan ons over. Wij hebben er verstand van en er de tijd voor 

Monarchie

Aristocratie

Tirannie

Democratie

Polis Athene

Niet in de polis Athene

Monarchie

Tiran

Democratie

Schervengericht

Aristocratie

Volksvergadering

In Sparta was het dagelijks leven anders. Wat past niet bij Sparta?

1. Vrouwen hadden nog minder rechten dan in Athene
2. Alles in de samenleving gefocust op oorlogvoering
3. In Sparta werden jongens vanaf 7 opgeleid tot militair
4. Spartaanse meisjes werden door hun moeder opgevoed

Aan het einde van deze les...

- kun je uitleggen wat stadstaten en kolonies zijn

- kun je uitleggen waarom de Grieken kolonies stichtten in andere gebieden.

- ken je vier verschillende bestuursvormen uit Griekenland

- kun je uitleggen hoe Athene en Sparta bestuurd werden