3 vmbo-pm 3.6 en 3.7 geslachtelijke/ongeslachtelijke voortplanting en mutaties

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

3.6 Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting   

3.7 Mutaties

Wat gaan we vandaag doen?

leerdoelen vandaag

nieuwe theorie: 3.6 geslachtelijke voortplanting 

nieuwe theorie: 3.7 mutaties

herhalen leerdoelen

Leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je beschrijven wat geslachtelijke voortplanting is

- kan je beschrijven wat ongeslachtelijke voortplanting is

- kan je voorbeelden noemen van ongeslachtelijke voortplanting

- kan je beschrijven wat kunstmatige selectie en wat veredeling is

- kan je beschrijven wat een mutatie is

- kan je uitleggen hoe kanker ontstaat

Geslachtelijke voortplanting

= het versmelten van twee willekeurige geslachtscellen met elkaar

er ontstaan organismen (nakomelingen) met telkens andere genotypen

Ongeslachtelijke voortplanting

Een deel van een individu groeit uit tot een nieuw individu.

Bijvoorbeeld: stekken, knollen en weefselkweek

Groei vindt plaats door gewone celdeling (mitose), dus de dochtercellen hebben hetzelfde genotype als de moedercel.

Stekken

Knollen

Kunstmatige selectie

= van de nakomelingen worden alleen de individuen met de meest gunstige eigenschappen gebruikt voor verdere kruisingen

Veredeling

Door kruisingen en kunstmatige selectie probeert men een combinatie van gunstige eigenschappen in één nakomeling te krijgen.

Opdracht maken

Opd 48 t/m 53, blz. 126

3.7 mutaties

= een plotselinge verandering van het genotype

kan ik elke cel plaatsvinden (zowel lichaamscel als geslachtscel)

heeft meestal geen gevolgen

een individu van wie een gemuteerd gen in het fenotype tot uitdrukking komt, heet een mutant

Mutant

Een individu waarbij een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype.

Mutaties

De invloed van een mutatie:

1. lichaamscel: enkel het genotype van de lichaamscel verandert; het genotype van de andere lichaamscellen verandert niet, dus deze mutatie heeft weinig invloed.

2. geslachtscel: na bevruchting komt het gemuteerde gen terecht in de eicel. Hieruit ontwikkelt zich een nakomeling dat in elke lichaamscel een gemuteerd gen heeft, dus deze mutatie heeft veel invloed.

Mutaties

Kunnen spontaan plaatsvinden of onder invloed van mutagene invloeden:

- asbeststof

- uv-straling (zon)

- sigarettenrook 

- röntgen- en radioactieve straling

kanker

ergens in het lichaam ontstaat een kwaadaardig gezwel doordat cellen zich snel en ongeremd gaan delen

zo'n gezwel is waarschijnlijk het gevolg van mutaties in de genen van een cel

als cellen van het gezwel ergens anders terechtkomen via bloed of lymfe, dan heet dat een uitzaaiing

Vragen?

Opdracht maken

Opdracht 55 t/m 59, blz. 130

Leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je beschrijven wat geslachtelijke voortplanting is

- kan je beschrijven wat ongeslachtelijke voortplanting is

- kan je voorbeelden noemen van ongeslachtelijke voortplanting

- kan je beschrijven wat kunstmatige selectie en wat veredeling is

- kan je beschrijven wat een mutatie is

- kan je uitleggen hoe kanker ontstaat