Presentatie Handelingsbekwaam LGW

• Zorg en Welzijn
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

Presentatie Handelingsbekwaam LGW
Jeltje Haarsma 15 12 2022

Voorstellen

School Lyndensteyn: visie en missie

Metafoor: ondersteuning afbouwen ↔ toename zelfstandigheid 

School als oefenplaats

Burgerschapsvorming

Zichtbaar leren

Forms: collega's, medestudenten en leerlingen

Handelingsbekwaam als Leerkracht Gezondheidszorg en Welzijn

Ik ben Jeltje Haarsma, ik ben 54 jaar en ik woon in Bakkeveen. Mijn zoon en dochter wonen op zichzelf.

Sinds 1 juli ben ik beppe van Jelte. Mijn hobby’s zijn koken, joggen en motorrijden.

Na de HAVO heb ik de kappersopleiding gedaan. Na jarenlang eigenaresse te zijn geweest van een kapsalon heb ik mezelf laten omscholen tot leerkracht.

Tien jaar geleden heb ik mijn pabo-diploma gehaald. Ik heb tien jaar les gegeven aan leerlingen van vier tot achttien jaar. 

Inmiddels heb ik zes jaar ervaring op School Lyndensteyn.

Mijn onderwijsactiviteiten komen overeen met de visie en missie van School Lyndensteyn.

 
Missie – ‘Waar we voor staan’

Binnen het vso werkt de leerling doelgericht aan een realistisch toekomstperspectief gericht op vervolgonderwijs of werken en op wonen en vrijetijdsbesteding. Er is ruimte, respect en nieuwsgierigheid voor wat een ieder beweegt en inspireert.

Visie – ‘Waar we voor gaan’

Om ontwikkeling bij de leerling mogelijk te maken wordt gewerkt vanuit een positief, voorspelbaar en veilig klimaat, gericht op autonomie, uitdaging en zelfvertrouwen.

Op School Lyndensteyn ben ik de enige leerkracht gezondheidszorg en welzijn. Dit betekende voor mij dat ik het profiel zorg en welzijn snel eigen moest maken, omdat ik voor een groot gedeelte verantwoordelijk ben voor het leerresultaat van de leerlingen. Dit voelde voor mij wel als een druk, maar het was ook een reden om snel thuis te raken in het profiel zorg en welzijn. Het profiel bestaat uit theorie- en praktijkopdrachten. 

Het profiel zorg en welzijn bestaat uit vier profielmodules:

• mens en gezondheid → voeding, HACCP en leefstijl

• mens en omgeving → schoonmaken en (facilitaire)            

  dienstverlening, thuishulp

• mens en activiteit → leeftijdsgroepen, ontwikkeling en     

  activiteiten kunnen organiseren voor jong en oud

• mens en zorg → verzorging van mensen, EHBO en thuiszorg

In de methode van Edu4all (Koops, 2016) wordt vaak gevraagd welk beroep en vervolgopleiding past bij de leerling. Ik ben op de hoogte van de ontwikkelingen ten aanzien van loopbaanbegeleiding. 

Met loopbaanoriëntatie 

en –begeleiding (LOB) krijgen leerlingen meer zicht op hun kwaliteiten, mogelijkheden en drijfveren. Leerlingen zijn hierdoor in staat om een passende opleiding te kiezen. 

Door middel van het stroomdiagram wordt het voor de leerlingen zichtbaar welke beroepsprofielen en beroepenvelden in de sector GW bestaan. 

De maatschappij, dat zijn wij. 

Ik geef de leerlingen mee dat de wereld een samenleving is, met plaats voor iedereen. 

In samenwerking met mijn collega’s draag ik bij aan burgerschapsvorming en de ontwikkeling van de leerlingen tot zelfstandige en verantwoordelijke wereldburger.

 

Het gaat ook om de begeleiding van de oriëntatie op beroepen en het ontwikkelen van beroepsidentiteit. 

In de zorg en dienstverlening werk je met mensen en dan is het kunnen omgaan met verschillen en de wisselwerking erg belangrijk. 

Drijfverenspel

Door het spelen van het Drijfverenspel werd het zichtbaar wat mijn drive in het onderwijs is.

Ik vind het belangrijk om leerlingen voor te bereiden op de maatschappij. Samen met mijn collega's leid ik leerlingen op tot professionals. Daarbij houden we rekening met de cognitieve vermogens van de leerlingen. Lesgeven gaat over de complete mens en onderwijs is persoonsvormend (Biesta, 2014).

Mijn doel is om tijdens de lessen van het profiel zorg en welzijn leerlingen te helpen om hun diploma te halen en dat leerlingen zich kunnen ontwikkelen tot compleet mens.

Volgens Biesta zijn scholen een oefenplaats:

- Bij kwalificatie worden leerlingen opgeleid tot professional die zich kennis, vaardigheden en beroepsidentiteit eigen maken.

- Socialisatie betekent dat leerlingen worden voorbereid op de maatschappij. Burgerschapsvorming is nodig zodat leerlingen leren omgaan met verschillen.

 

- Subjectificatie of individuele persoonsvorming betekent zelfontpooiing en de ontwikkeling van een eigen identiteit en het ontdekken van drijfveren en passies (Biesta, 2014).

Burgerschapsvorming komen we tegen op school, omdat we als mensen verschillend zijn en verschillende achtergronden hebben. 

Ik vind het belangrijk dat leerlingen andere invalshoeken leren op school. Dat leerlingen leren dat de wereld meer is dan de invalshoek van hun gezin, netwerk en opvoeding.

Burgerschapsvorming komt voor in alle lessen. Leerlingen praten onder het koken over hun belevingswereld en wat ze in het nieuws zien

Professionele gesprekken die vanuit de leerlingen komen: de gasprijzen, vluchtelingen en boerenprotesten

Ik deel mijn bezorgdheid niet met de leerlingen.

Door af te stemmen op de dynamiek van de leerling krijg ik meer contact met de leer-lingen en is er meer wisselwerking. 

Ik heb door het boek “Geef me de vijf” inzicht gekregen hoe ik als leerkracht leerlingen met autisme kan begeleiden. Door voorspelbaar te zijn en wie, wat, waar, wanneer en hoe krijgen de leerlingen duidelijkheid. 

Wanneer ik geen duidelijk antwoord heb gebruik ik het “parkeren in de tijd”. 

Ik handel pedagogisch doelmatig en ik houd rekening met verschillen in sociaal- culturele achtergrond/ normen, waarden, gewoonten en gebruiken die iemand vanuit huis meekrijgt.

Niet alle leerlingen kunnen vrijheid aan. Zij hebben behoefte aan duidelijkheid. 

Ik houd er rekening mee dat sommige onderwerpen gevoelig liggen.

Metafoor

Door succeservaringen ontwikkelen de leerlingen de intrinsieke motivatie (Slooter, 2021). De leerlingen hebben na veel oefenen minder hulp nodig. Het gaspedaal indrukken en loslaten, is een mooie metafoor.

Scaffolding is leerlingen net boven het niveau ondersteunen, waardoor ze een hoger niveau kunnen bereiken. Het is een combinatie van ondersteuning aanbieden en het geleidelijk afbouwen zodra de zelfstandigheid toeneemt (Hoogveld, Janssen-Noordman, & Merriënboer, 2017).

We werken op School Lyndensteyn met het IGDI-model. Het doel van dit model is dat alle leerlingen de opdrachten kunnen uitvoeren en de minimumdoelen behalen. 

IGDI staat voor Interactief, gedifferentieerd, directe Instructie. Ik demonstreer doelgericht een voorbeeld. Dit voorbeeld (modelling) geef ik kort maar krachtig. De leerlingen leren door oefening en herhaling (Geerts, 2011).

Modelling kan door een voorbeeld van de leerkracht, leerling, stappenkaart of filmpje.

Door instructiefilmpjes van snijtechnieken hebben de leerlingen al veel vaardigheden geleerd. Door modelling leren leerlingen om succesvol gedrag na te bootsen en het zich daarmee eigen te maken (Delfos, 2015).

Zonder relatie, geen prestatie! Welbevinden brengt zelfvertrouwen teweeg, een gevoel van eigenwaarde (Janssen-Vos, 2017).

 Welbevinden is een voorwaarde om tot leren te komen.

De mens heeft drie psychologische basisbehoeften: 

Leerlingen hebben een sterke behoefte om zich verbonden te voelen (relatie). Ze willen graag laten zien wat ze kunnen (competentie) en dat ze zichzelf willen kennen (autonomie) (Stevens, 2006).

Door een goede relatie raken leerlingen gemotiveerd om te leren. Door succeservaringen ontwikkelen de leerlingen de intrinsieke motivatie (Slooter, 2021).

Ik stel hoge eisen aan de kwaliteit van mijn lessen. Ik stimuleer leerlingen in hun leren en speel in op onderwijsbehoeften. 

Dit doe ik door de leerlingen te leren om hun behoefte uit te spreken en verschillende werkvormen in te zetten. 

Ik differentieer op verschillende manieren om aan te sluiten bij leerlingen:

• Differentiëren in instructie

• Differentiëren in taak

• Differentiëren in begeleiding

• Differentiëren in tijd

• Leerstijlen (Geerts, 2011)

Volgens Vygotsky is de zone van naaste ontwikkeling de juiste uitdaging voor het optimale leerproces bij leerlingen (Geerts, 2011). 

Het leerdoel mag best een beetje uitdagend zijn. Als leerlingen in de actuele zone zitten, kunnen ze verveeld raken, omdat ze de leerstof al beheersen. Lesgeven is steeds afstemmen op het niveau van de leerlingen. 

Leren is een sociaal proces en vindt plaats in interactie. Het eigen maken van de nieuwe leerstof vraagt van de leerlingen een actieve leerhouding en de bereidheid om te investeren in zijn ontwikkeling (Geerts W. &., 2016). 

Ik stimuleer de leerlingen tot het doelgericht inoefenen van studievaardigheden. In de bovenbouw moet de leerling de lesstof op het niveau van integreren en toepassen kunnen toepassen (Maréchal & Spijkerboer, 2017).

• Onthouden wil zeggen dat de leerlingen de lesstof niet hoeven te begrijpen.

• Begrijpen is erop gericht om leerlingen de lesstof in eigen woorden te laten vertellen.

• Integreren is gericht op het verbinden van kennisdelen en vraagt meerdere denkstappen.

• Toepassen is gericht op het gebruiken van kennis in een nieuwe situaties.

De ontwikkelde toetsmatrijs met cesuur gaf me inzicht om mijn lessen te verbeteren. Door eerst inzichtelijk te krijgen welke toetsvragen opgenomen gaan worden in de toets en hoe zwaar de vragen wegen, heb ik mijn lessen verbeterd door meer aandacht te geven aan begrippen die lastig gevonden werden. In de toetsmatrijs staat in welke verhouding de onderwerpen getoetst worden en op welk niveau. Belangrijke onderwerpen en moeilijkere vragen tellen zwaarder mee dan minder belangrijke onderwerpen. De belangrijkste reden om een toetsmatrijs te gebruiken is dat verschillende toetsen gelijkwaardig zijn wat moeilijkheid en onderwerpen betreft. De leerlingen kunnen in de toetsmatrijs zien hoe er wordt getoetst en beoordeeld (Molein, 2020).

Door de Wikiwijs konden de leerlingen de begrippen leren. Per eindterm heb ik een tekstbron geplaatst en een filmpje. De leerlingen hoefden daardoor minder tekstbronnen te lezen. 

Door de filmpjes wordt de toepasbaarheid van een begrip uitgelegd in een praktijkvoorbeeld. Hierdoor leren de leerlingen hoe het begrip er in de praktijk uitziet. 

Een mooi voorbeeld is leerling F. Hij is vanaf januari vanuit het praktijkonderwijs naar klas 3 van het vmbo opgestroomd. Hij had nog geen theorielessen gevolgd van het profiel zorg en welzijn. Na het kijken van alle filmpjes, heeft hij een 6 gehaald. Dit is toch ontzettend knap. Zijn reactie na afloop was dat hij altijd door middel van filmpjes leerde.  

LessonUp

In de theorielessen gebruik ik regelmatig LessonUp als activerende en interactieve werkvorm. Door vragen te stellen activeer ik de voorkennis en betrek ik de leerlingen bij de les. 

In de LessonUp behandel ik  begrippen. Ik gebruik de ervaringen en belevenissen van de leerlingen om de begrippen minder abstract te maken.

Ik zoek er filmpjes bij om het beeldend te maken voor de leerlingen. Door een filmpje kunnen de leerlingen de toepasbaarheid van de begrippen zien in de praktijk. De interactie is belangrijk om te leren (Ebbens, 2009). 

De leerlingen hebben een jaarplanning hoe de lessen verdeeld zijn. Per week vink ik het deel af dat is afgerond door de leerlingen. Ik probeer de leerlingen te leren dat ze hun behoefte uit moeten spreken. Leerlingen die de opdrachten lastig vinden, kan ik ondersteunen, zodat iedereen de taken per week kan afronden. 

In de theorielessen laat ik eindtermen zien (vmbo, 2022). Dit zijn de leerdoelen voor de leerlingen. Zo is het overzichtelijk voor de leerlingen en weten ze met welk profielmodule en eindtermen we bezig zijn.

Door activerende werkvormen in te zetten, zijn leerlingen actiever met de lesstof bezig. Door een activerende werkvorm laat je leerlingen nadenken, argumenteren en discussiëren over de lesstof (Geenen, 2017). 

Tijdens het lesbezoek heb ik een les gegeven waarbij leerlingen in groepjes samen in één document werkten. Door de activerende werkvorm Denken-delen-uitwisselen gingen de leerlingen de begrippen beschrijven. Daarna kregen de leerlingen de opdracht om een passend filmpje bij het begrip te zoeken. 

Door de filmpjes worden de begrippen minder abstract en zien de leerlingen de toepasbaarheid van het begrip in de praktijk.

Zichtbaar leren 

Ik wil het leren van de leerlingen graag zichtbaar maken. Dit doe ik door: de leerlingen een jaarplanning met weekplanning te geven, door LessonUp de feedup zichtbaar te maken, door interactieve vragen te stellen, modellen, door activerende werkvormen in te zetten: DDU en de begrippenlijst met eindtermen in te laten vullen, door filmpjes de toepasbaarheid van de begrippen te laten zien, waardoor de begrippen minder abstract worden en door feedback en feedforward te vragen.  

 

• Kijk naar je lesgeven door de ogen van de leerling

• Help leerlingen hun eigen leraar te worden (Hattie, 2013).

Feedback om leren zichtbaar te maken

Feedback is één van de krachtige middelen die een leerkracht kan inzetten om kinderen hun leerdoelen te laten bereiken volgens de onderzoeken van Hattie.

Door aan te sluiten bij de leerlingen, kunnen de leerlingen ervaren dat ze de lesstof beheersen. Feedback. Hoe sta ik ervoor? Feedforward. Wat is de volgende stap? (Hattie, 2013).

Na de feedback op de les van het lesbezoek heb ik een vervolgles gegeven hoe je informatie zoekt met goeie zoekstrategieën.

De feedforward was dat leren zichtbaar wordt door leerlingen het geleerde te laten presenteren en elkaar feedback te geven.

Volgens Gert Biesta zijn scholen een oefenplaats om via een proces tot een product te komen (Biesta, 2014).

Het doel van de kooklessen (alle praktijk) is dat de leerlingen de theorie leren toepassen in de praktijk en dat de leerlingen leren vanuit de praktijk. De wekelijkse kooklessen zijn ervaringsgericht en een voorbereiding op de toekomst. 

Leerlingen leren door met elkaar te overleggen en bij elkaar te kijken. De kooklessen zijn bij uitstek geschikt om zelf ontdekkend te leren en de theorie in praktijk te brengen. De theorielessen over hygiëne en voedingsmiddelen zijn nodig om verantwoord te kunnen koken.

Bij betekenisvol leren maken leerlingen keuzes die persoonlijk van betekenis zijn (Marzano, 2018). 

Ik betrek de leerlingen bij het kiezen van de opdrachten: pannenkoeken bakken voor de kleuters en een verjaardagstaart maken.  

Kennis wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen door herhaling. Opdrachten zorgen ervoor dat er wordt nagedacht wat volgens Marzano belangrijk is om te leren. Zo worden leerlingen uitgedaagd en geactiveerd om de lesstof eigen te maken (Marzano, 2018). 

Koken is betekenisvol en toekomstgericht. Mijn drive is dat de leerlingen zelfstandig gezonde keuzes kunnen maken en lekkere en gezonde maaltijden op tafel kunnen zetten.

 Kennis is nodig om een gezonde leefstijl te kunnen ontwikkelen.

Met gezonde voeding zorg je ervoor dat voedingsstoffen en zuurstof optimaal worden opgenomen in het lichaam en dat je beter je afvalstoffen kwijtraakt en daardoor gezonder bent. Gezondheid draagt bij aan geluk. Ik ben blij dat ik een steentje kan bijdragen om leerlingen bewust te maken wat gezonde voeding is.

In mijn videocompilatie is het volgende te zien:

betekenisvol leren

zone van naaste ontwikkeling  
relatie en prestatie
school als oefenplaats

activerende werkvorm
scaffolding

directe feedback

Ik vraag naar de ervaring van de leerlingen om de begrippen te leren. Door over de lesstof te praten en de theorie te koppelen aan de praktijk beklijft de theorie beter. Door de kookopdrachten kunnen de leerlingen de theorie in praktijk brengen en door de praktijkervaring is de theorie gemakkelijker te begrijpen. 
https://youtu.be/dPCeMoeCnos

Leerlingenvragenlijst - Tien vragen over mijn rol als docent. De antwoorden:

• De leerlingen geven aan dat ze het liefst leren vanuit de praktijk.

• Leerlingen leren de begrippen in de klassikale theorielessen, waarbij we praten over de begrippen aan de hand van LessonUp, het bekijken van passende filmpjes en het beantwoorden van de interactieve vragen.

• De leerlingen vinden het fijn dat ze op verschillende manieren mogen oefenen met het begrijpen van begrippen, zoals: zelfstandig werken, samenwerken met denken-delen-uitwisselen, passende filmpjes zoeken bij een begrip, begrippentrainer, oefentoets, een Kahoot maken voor klasgenoten.

• De leerlingen geven aan dat ze aan de hand van filmpjes leren hoe de begrippen in de praktijk worden toegepast.

• De meeste leerlingen vinden dat de begrippen en de praktijkopdrachten goed uitleg.

• De meeste leerlingen zijn zich bewust dat ze de begrippen moeten begrijpen voor een toets en het examen.

• De meeste leerlingen stellen een vragen als iets niet duidelijk is.

• De meeste leerlingen geven aan dat ik ze help als dat nodig is.

• Volgens de leerlingen vertel ik wat goed gaat of juist niet.

• De leerlingen vinden het prettig dat ze van tevoren weten hoe ze worden beoordeeld en hoeveel punten ze per onderdeel krijgen.

Ik heb de leerlingen in Forms vragen gesteld over mijn lessen. 

• Sta open voor contact met collega's, verschillende manieren van feedback

• Meer bij de leerlingen laten indien ze het niet af hebben of geleerd

• Leg de lat niet te hoog voor jezelf en de leerlingen.

• Accepteer wie je bent, je doet het goed; en geniet van wat je doet.

• Het is goed om tips van collega's ter harte te nemen, maar sta er ook niet te lang bij stil. Zie het enkel als toevoeging op wat je al doet. Kun je er niets mee, vraag dan om verduidelijking of laat het los.

• Je bent super flexibel, past je gemakkelijk aan en pakt nieuwe dingen snel op.

• Wees ervan overtuigd dat je goede ideeën hebt, deze mag je gerust uiten (hier lijk je wat terughoudend in, maar dat is helemaal niet nodig> je weet waar je het over hebt)

• Je werkt hard, bent enorm creatief, en je hebt elke leerling op het oog. Dit resulteert in innovatieve, betekenisvolle lessen die aansluiten op de klassen voor wie je de lessen ontwerpt. Kortom, je levert maatwerk.

• Je bent zeer toegankelijk en helpt je collega's graag. Deze hulp, of de suggesties die je geeft, weet je ook toegespitst en praktisch te maken, wat weer wijst op een goed empatisch vermogen.

• Je authentiek zijn in contact met de leerlingen. 

• Niet te lang van stof zijn. Concreet verwoorden.

• Wees kritisch op je werk. Alles staat vaak in je stuk alleen veel te uitgebreid. Kijk wat nodig is

• Maak het overzichtelijk in kleine stappen.

• Je ging soms erg snel, hierdoor had ik soms het gevoel dat ik te weinig deed. Ik kon je niet altijd goed bijbenen

• Probeer ook te genieten van hetgeen je doet. Ik ken je als een hele harde werker, ik gun je wat meer rust en ruimte om ook te genieten van nieuwe inzichten, nieuwe ervaringen en nieuwe belevenissen.

• Je wilt meedenken met de ander en bent goed bereikbaar.

• Fijn om met je samen te werken. Behulpzaam en meedenkend.

• Je wilt iedereen helpen en werkt goed samen

• Je laat zien dat je een onderzoekende en nieuwsgierige houding hebt, omdat je het vak heel mooi vind.

• Je weet wat je wilt en gaat daar ook 100% voor!

• Ik vind je als medestudent een hele fijne samenwerkingspartner, je bent stipt, betrouwbaar en een keiharde werkster. Ik heb veel respect voor je en de manier hoe je studeert, je maakt grootste ontwikkelingen door. Respect voor hoe goed je het doet!

Door mijn lerende houding, de lessen op de NHL, de opdrachten, workshops en de filmpjes die ik heb gemaakt, heb ik veel geleerd over de vakdidactiek van het profiel zorg en welzijn.

Het profiel zorg en welzijn past goed bij mij. School Lyndensteyn vindt het geweldig dat ik zo enthousiast ben en de leerlingen enthousiast maak voor het profiel. Mijn collega’s vinden het positief dat ik verschillende werkvormen inzet. 

De leerlingen leren met verschillende werkvormen begrippen te beschrijven, begrijpen en toe te passen. Mijn collega's zetten nu ook andere werkvormen in om leerlingen te helpen bij het leren voor een toets. 

Toekomst/ Een levenlang leren

Ik wil het zichtbaar leren verder ontwikkelen. Door leerlingen het geleerde te laten presenteren en elkaar feedback te geven, wordt het leren zichtbaar. Leerlingen kunnen dan leren van hun klasgenoten.

Voor de toekomst wil ik proactief blijven en lessen blijven ontwikkelen. Ik wil de leerlingen blijven betrekken in het leerproces door ze vragen te blijven stellen hoe ze leren en wat werkt. En ik wil nieuwsgierig blijven naar de ontwikkelingen in het onderwijs en oog blijven houden voor de behoeftes van de leerlingen, zodat ik lessen blijf ontwikkelen die passen bij de leerlingen. 

De belangrijkste adviezen van professor John Hattie voor leraren zijn:

• Kijk naar je lesgeven door de ogen van de leerling

• Help leerlingen hun eigen leraar te worden.

Ik ben me bewust dat niet alle lessen interessant zijn voor leerlingen. Daarom zet ik verschillende werkvormen in. De leerling moet inzicht krijgen in het eigen leerproces zodat het leerproces van zichzelf wordt (Hattie, 2013).