Samentrekking

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 4

De samentrekking

DOEL

- je weet wat een samentrekking is

- je weet dat samentrekking ook wel weglating wordt genoemd

- je kunt foutieve samentrekkingen herkennen en kunt die ook verbeteren

Misschien heb je de term 'samentrekking' nog niet goed begrepen. In deze les ga je er nog een keer mee aan de slag.

Wat is een samentrekking?

Bij samentrekken mag je een woord dat of een woordgroep die twee keer in de zin voorkomt, een keer weglaten.

Een samentrekking wordt daarom ook wel weglating genoemd.

Wanneer mag je dat doen?

Als je een samentrekking wilt maken, mag dat alleen als het weggelaten woord in beide zinnen:

• enkelvoud of meervoud is
• dezelfde functie heeft (ow, pv of lv)
• dezelfde betekenis heeft

Bijvoorbeeld:

Piet laat zijn hond uit en * gooit de brief in de brievenbus.

Bijvoorbeeld:

Ik drink liever rode wijn dan witte (-).

Het woord WIJN is weggelaten. 

Dat mag, dat is een goede samentrekking.

Bijvoorbeeld:

De meeste scholieren lezen liever Engelse boeken dan Duitse (-).

Het woord BOEKEN is weggelaten.

Dat mag: dat is een goede samentrekking.

Wanneer mag je dat doen?

Als je een samentrekking wilt maken, mag dat alleen als het weggelaten woord in beide zinnen:

• enkelvoud of meervoud is
• dezelfde functie heeft (ow, pv of lv)
• dezelfde betekenis heeft

De tentamens werden gisteren teruggegeven maar een tentamen nog achtergehouden.

1. GOED
2. FOUT

FOUT

De tentamens werden gisteren teruggegeven maar een tentamen werd nog achtergehouden.

enkelvoud en meervoud

Kees slaat de voetbalwedstrijd gade en zijn vriend op zijn schouder op het moment dat de bal in het doel vliegt.

1. GOED
2. FOUT

FOUT

Kees slaat de voetbalwedstrijd gade en slaat zijn vriend op zijn schouder op het moment dat de bal in het doel vliegt.

(andere betekenis)

Die mensen hebben hun kinderen altijd enorm verwend en zijn volledig afhankelijk van hen gebleven.

1. GOED
2. FOUT

FOUT

Die mensen hebben hun kinderen altijd enorm verwend en hun kinderen zijn volledig afhankelijk van hen gebleven.

Eerste deel: LV, tweede deel: OW

GOEDE voorbeelden

• rode en groene appels - samentrekking van rode appels en groene appels
• de wegen en straten zijn hier breed - samentrekking van de wegen en de straten zijn hier breed
• mooie jongens en meisjes - samentrekking van mooie jongens en mooie meisjes
• Hans wast de nieuwe kleren van Marc en van Marie - samentrekking van Hans wast de nieuwe kleren van Marc en de nieuwe kleren van Marie

en nog meer goede voorbeelden

Wil je de rode of de gele snoepjes?

na rode kan het meervoud snoepjes worden ingevoegd

Hij kwam binnen, hing zijn jas op en ging zitten.

hij  kan steeds als onderwerp voor de persoonsvorm worden ingevoegd

De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie (pv, ow, lv)
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal (mv, ev)

De conciërge zet de kratten frisdrank in het magazijn en daarna de vaatwasser uit.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie (pv, ow, lv)
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal (mv, ev)

Trix is moe en ziek gemeld door haar moeder.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie (pv, ow, lv)
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal (mv, ev)

Deze film kreeg een internationale prijs en heb ik vandaag in de bioscoop gezien.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

Veel sporters vonden het benauwd in de sporthal en wilden enkele deuren openzetten.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

Wij bieden u een baan aan en hopen u volgende week te zien.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

Wat is weggelaten?
Ik liet de honden uit en mijn sleutels vallen.

Goed of fout? Leg uit.
Ik liet de honden uit en mijn sleutels vallen.

Ik liet de honden uit en mijn sleutels vallen.

• IK LIET = de samentrekking
• LIET = FOUT / IK = GOED
• verschil in betekenis: uitlaten / laten vallen

Wat is weggelaten
Op die nieuwe school werk je met goede boeken en de leerlingen met een laptop.

Goed of fout? Leg uit.
Op die nieuwe school werk je met goede boeken en de leerlingen met een laptop.

Op die nieuwe school werk je met goede boeken en de leerlingen met de laptop.

• WERK = de samentrekking
• FOUT
• verschil GETAL: EV / MV

Wat is weggelaten?
In de winter ga ik naar Frankrijk om te skiën en naar Spanje om te zonnen.

Goed of fout? Leg uit.
In de winter ga ik naar Frankrijk om te skiën en naar Spanje om te zonnen.

In de winter ga ik naar Frankrijk om te skiën 

en naar Spanje om te zonnen.

• GA IK = de samentrekking
• GOED

Wat is weggelaten?
De broodjes bak je in de oven en de taart in de combimagnetron.

Goed of fout? Leg uit.
De broodjes bak je in de oven en de taart in de combimagnetron.

De broodjes bak je in de oven en de taart 

in de combimagnetron

• BAK JE = de samentrekking
• GOED

Wat is weggelaten?
Janneke gaf over in de struiken en niks meer om drank.

Goed of fout? Leg uit.
Janneke gaf over in de struiken en niks meer om drank.

Jannes gaf over in de struiken en 

niks meer om drank.

• GAF = de samentrekking
  
• FOUT
• Betekenis: overgeven / geven om iets

Wat is weggelaten?
De koekjes waren knapperig en de taart zacht.

Goed of fout? Leg uit.
De koekjes waren knapperig en de taart zacht.

De koekjes waren knapperig en de taart zacht.

• WAREN = de samentrekking
  
• FOUT
• Eerste deel MV, tweede deel EV

Wat is weggelaten?
Deze instructie is nu duidelijk en de leerling blij.

Goed of fout? Leg uit.
Deze instructie is nu duidelijk en de leerling blij.

GELEERD?

- je weet wat een samentrekking is

- je weet dat samentrekking ook wel weglating wordt genoemd

Schrijf één ding op wat je deze les hebt geleerd en niet meer vergeet.

Stel één vraag over iets dat je nog niet zo goed
hebt begrepen.