Uitscheiding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Hulp bij de uitscheiding

Voorbereiding Skills

Deze les:

- Wat verstaan we onder uitscheiding?

- Problemen bij de uitscheiding

- Taken van de verpleegkundige

Welke uitscheidingsorganen ken je?

Welke uitscheidingsproducten ken je?

Uitscheiding

De uitscheiding is een verzamelterm voor processen in het lichaam die zorgen voor de afvoer van afvalstoffen.

De belangrijkste uitscheidingsorganen zijn: de nieren, de lever, de huid, de longen, de darmen, de blaas en de maag.

Uitscheidings

producten

Urine

Feces (ontlasting)

Transpiratievocht (zweet)

Uitademingslucht

Menstruatiebloed

Sputum

Braaksel

Zet op volgorde, door welke organen gaat de urine heen?

1

2

3

4

Urethra

Nieren

Ureter

Blaas

Urine observeren

Frequentie

Hoeveelheid

Kleur

Geur

Helderheid/samenstelling

Manier van urineren

Aandachtspunten bij helpen bij urineren

- Privacy

- Veiligheid (kan je de zorgvrager alleen laten?)

- Hulp bij transfer en uit-aankleden

- Hulp bij incontinentiemateriaal

- Hulpmiddelen bij urineren

- Neem de tijd, niet haasten

- 

Urine-incontinentie

Urine-incontinentie is het onwillekeurig verliezen van urine.

Kan in alle leeftijdscategorieën voorkomen.

Vaker bij vrouwen dan bij mannen.

Zorgvragers kunnen zich er erg voor schamen.

Wat kunnen oorzaken zijn van urine-incontinentie

1. Kringspier wordt slapper door ouderdom
2. Bekkenbodemspieren zijn slapper door bevalling(en)
3. Iemand heeft maar 1 nier
4. Prostaat is vergroot bij oudere mannen

Vormen van urineincontinentie

- Mensen voelen geen aandrang (bij een verslapte kringspier, bij verlammingen)

- Druk verhoogd in de buik (zoals bij hoesten, niezen, lachen)

- Niet goed kunnen uitplassen en nadruppelen (zoals bij vergrote prostaat)

Zet op volgorde, door welke organen wordt de ontlasting verwerkt?

1

2

3

4

5

Dikke darm

Dunne darm

Maag

Endeldarm

12-vingerige darm

Ontlasting observeren

Frequentie

Hoeveelheid

Kleur

Geur

Helderheid/samenstelling

Manier van urineren

Aandachtspunten ondersteuning bij ontlasting

- Zorgvragers vinden praten over ontlasting vaak ongemakkelijk

- Hou rekening met schaamtegevoel

- Privacy

- Veiligheid (kan je de zorgvrager alleen laten?)

- Hulp bij transfer en aan-en uitkleden

- Hulp bij afvegen

- Hulp met incontinentiemateriaal

- Hulpmiddelen

- Neem de tijd, niet haasten

Problemen bij ontlasting

- Diarree, (water)-dunne ontlasting

- Obstipatie (verstopping)

- Aambeien (spataderen rond de anus)

- Incontinentie van feces

Wat kan een oorzaak zijn voor diarree?

Wat kan een oorzaak zijn van obstipatie?

Hoe kan een patiënt aambeien krijgen?

1. Ouderdom
2. Persen (bevalling)
3. Obstipatie
4. Veel hoesten

Incontinentie van feces (ontlasting)

- Komt minder vaak voor dan incontinentie van urine

- Kan voorkomen bij neurologische stoornissen (zoals dementie)

- Kan voorkomen bij verlammingen

- Kan voorkomen door verslapping van bekkenbodemspieren (bijvoorbeeld na bevalling)

- Kan voorkomen na beschadiging van de endeldarm (bijvoorbeeld een operatie of bestraling)

Welke oorzaken van braken (overgeven) kennen jullie?

Wat kan een gevaar zijn van (overmatig) braken?

1. Aspireren
2. Duizeligheid, omvallen
3. Ontsteking in de maag
4. Uitdroging

Welke ziektebeelden/aandoeningen kennen jullie waar braken voor kan komen?

Braken

Braken wordt ook wel overgeven genoemd. Dit is het uitscheiden van voedsel of voedselresten via de mond en soms via de neus.

Braken is vaak een gevolg van misselijkheid of dat de maag bepaald voedsel niet verdraagt.

Aandachtspunten bij ondersteuning bij braken

- Wees alert op bloed in braaksel

- Breng de patiënt omhoog/zittende positie of op de zij

- Denk aan mondzorg na braken

- Let op vochtintake, risico op uitdroging

- Eventueel vochtbalans

- Eventueel anti-emetica toedienen (anti-misselijkheidsmedicatie)

Transpiratievocht (zweet)

- Afkoeling van het lichaam

- Kan voorkomen bij sporten, koorts, blootstelling aan hitte, angst en hormonale schommelingen

-Overmatig zweten kan komen door overgewicht van een zorgvrager, diabetes,  overgang, een te snel werkende schildklier of chronische infecties

Menstruatiebloed

-Maandelijks bloed- en slijmverlies

-  Komt voor in de vruchtbare periodes bij (biologisch) vrouwelijke zorgvragers

- Kan worden geobserveerd op regelmaat, kleur, hoeveelheid, samenstelling

- Kan voor sommigen pijnlijk en oncomfortabel zijn

- Soms zal je als verpleegkundige helpen met vervangen van het materiaal

Sputum

Gezonde mensen produceren dagelijks slijm. Dat zie je niet en wordt meestal doorgeslikt. Dit slijm is helder van kleur en bestaat voor het overgrote deel uit water.

Als het slijm minder waterig wordt en compacter wordt van samenstelling, wordt dit sputum genoemd. Er is dan sprake van een infectie.

Sputum

Sputum komt meestal voor bij patiënten die infecties en/of ziektes hebben aan de luchtwegen.

Denk aan longontsteking (pneumonie), astma, COPD, longkanker en tuberculose.

Omschrijf deze les in 1 woord!