Uitscheiding BBL VIG Modulair

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Uitscheiding

Leerdoelen:

• aan het eind van deze les weet ik wat er onder uitscheiding wordt verstaan
• aan het eind van deze les weet ik wat de observatie punten zijn bij uitscheiding
• aan het eind van deze les weet ik afwijkingen zijn in de verschillende  uitscheidingsproducten

Waaraan denk je als je het woord uitscheiding hoort?

Uitscheiding

      Uitscheiding

Uitscheiding

•  De uitscheiding is een natuurlijk proces van het lichaam om overtollige stoffen en vocht te verwijderen.
  
• Urineren
• Ontlasting
• Braken
• Sputum
• Transpiratie
• Menstruatie

Wat beheers jij  wel/niet?

- de zorgvrager op basis van het verpleegplan ondersteunen bij de uitscheiding.

- de observatiepunten bij urinelozing en observatiepunten van urine beschrijven.

- de observatiepunten van ontlasting beschrijven.

- de zorgvrager ondersteunen bij uitscheiding van urine en ontlasting.

- een zorgvrager ondersteunen bij incontinentie.

- hulp bieden bij het opgeven van sputum, braken, de menstruatie en hevige transpiratie.

- bij veranderingen in de uitscheiding maatregelen nemen.

- de zorgvrager bij het ondersteunen bij de uitscheiding en naastbetrokkenen op een overtuigende manier motiveren tot haalbare activiteiten.

- bij het ondersteunen bij de uitscheiding respect voor de eigenheid en privacy van de zorgvrager en naastbetrokkenen tonen.

Wat zijn observatie punten als je denkt aan urine?

frequentie;

hoeveelheid;

kleur;

helderheid;

geur;

manier van urineren

Controle urine

1. Frequentie - hoe vaak plast de client?

2. Hoeveelheid - hoeveel plast de client?

3. Kleur - welke kleur heeft de urine?

4. Helderheid - hoe helder is de urine?

5. Geur - hoe ruikt de urine?

6. Manier van urineren - snel/langzaam/vloeiend/in etappes?

Urine

• Hoe vaak ga jij per dag naar het toilet? 
• Welke kleur heeft jouw urine?

Kleur urine

• Licht geel (helder) - Veel gedronken
  
• Donkerbruine urine - Weinig gedronken/Bilirubine
• Mahoniehout kleurig - icterus
• Rode urine - Bloed in de urine/Hematurie
• Bruine urine - Oud bloed/ leveraandoening
• Witte urine- Fosfaatzouten
• Troebel schuimend - zoutkristallen van urinezuur of fosforzuur 

Observaties urine

Kleur

Geur

Helderheid

hoe urineert iemand? 

pijn, frequentie, hoeveelheid

Voeding kan kleur beinvloeden

medicatie

diabetes

Urine monster 

• Kleur - densimeter 
  
• Concentratie - soortelijk gewicht
• Glucose - glucosurie of ketonurie
• Eiwit - albuminurie of proteinurie 
• Urinesediment (niet opgeloste deeltjes)
• Urinekweek
• 12 en 24u urine 

Urine monster 

• Kleur - densimeter 
  
• Concentratie - soortelijk gewicht
• Glucose - glucosurie of ketonurie
• Eiwit - albuminurie of proteinurie 
• Urinesediment (niet opgeloste deeltjes)
• Urinekweek
• 12 en 24u urine 

Kleur urine

• Licht geel (helder) - Veel gedronken
  
• Donkere urine - Weinig gedronken
  
• Rode urine - Bloed in de urine
  
• Bruine urine - Oud bloed/ leveraandoening

Wie urineren er vaker?

1. pubers
2. kinderen
3. volwassenen
4. ouderen

Kinderen, zij hebben een kleinere blaas en moeten dus vaker plassen

Wanneer moet je vaker urineren?

nervositeit

blaasontsteking

zwangerschap

plastablettten

je urineert minder als je 

uitgedroogd bent 

hartproblemen hebt

nierproblemen

veel zweet

braakt

Hoeveelheid urine

• Hoeveel iemand urineert hangt af van wat iemand drinkt
• Ook kijk je naar andere uitscheiding dus zweten, braken, diarree als de cliënt dit heeft urineert hij minder  
• Extreem veel drinken en urineren kan te maken hebben met diabetes

Hoe noem je het als je een hele dag de urine van een cliënt moet opvangen voor onderzoek

1. dag urine
2. urinesediment
3. 24 uurs urine
4. dag en nacht urine

Welke kleur kan urine hebben?

Normaal: licht geel

Donder geel tot donkerbruin: kan lever probleem zijn

Roze, rood : bloed bij de urine of door bepaalde voedingsproducten bv rode biet

Hoe komt het dat urine troebel kan zijn?

1. bacteriën, eiwitten en pus
2. bacteriën bloedcellen en pus
3. bacteriën, eiwitten en bloedcellen
4. eiwitten, bloedcellen en pus

Ook kan het zijn dat de urine al een tijdje in een potje staat (oude urine) 

Wanneer ruikt urine sterker dan normaal?

blaasontsteking.

suikerziekte

oude urine die al tijdje staat

Wat is normaal?

• Normaal doet urineren geen pijn
  
• men urineert in 1x de blaas leeg
• je urineert met een flinke straal
• de blaas wordt normaal gevuld

Wanneer zal een cliënt moeite hebben met urineren?

direct na bevalling

bij neurologische problemen als dwarsleasie

aangeboren afwijkingen aan de urinewegen

vergrote prostaat

blaasontsteking

De arts controleert de urine door middel van.....?

1. kijken en ruiken
2. test strips
3. klachten die de cliënt heeft

Waar let je op als je een test strip gaat gebruiken?

1. vervaldatum
2. juiste bewaarplek
3. waar de strip voor is
4. alle antwoorden zijn goed

Waar in het dossier rapporteer je over de urine?

1. rapportage
2. vochtbalans
3. rapportage en vochtbalans

Eventueel uitleg geven wat vochtbalans is

Urine opvangen

1. Neem ochtend urine, want dit zit al een tijdje in de blaas en heeft de hoogste concentratie
2. Zorg dat de geslachtsorganen voor het afnemen gewassen zijn
3. Neem de middelste urine (midstream) dus eerst klein beetje plassen, dan opvangen en daarna de blaas leeg plassen)
4. Zorg voor een schoon potje, liefst een echt urine potje

Welke hulpmiddelen kun je gebruiken bij het urineren?

po

urinefles/urinaal

katheter

concoomkatheter

Denk ook aan privacy

Wat is urine retentie?

1. Zonder aandrang urine verliezen
2. Door hoesten urine verliezen
3. Urine vasthouden in de blaas door niet te kunnen urineren
4. Het overlopen van de blaas

Bladderscan

Welke soorten incontinentie ken je?

Behandelingen bij incontinentie

1. Bekkenbodem oefeningen
2. Blaastraining
3. Electrostimulatie
4. Zelf katheterisatie
5. Medicijnen
6. Operatie

Hoeveel ontlasting produceer je gemiddeld op 1 dag?

1. 50- 100 gram
2. 100-150 gram
3. 100-200 gram
4. 150-300 gram

Bij diarree meer, bij obstipatie minder

Kleur van ontlasting

Zwart: bloed vanuit maag of darmen of het gebruik van ijzertabletten.

Grijs of witte kleur: kan wijzen op een aandoening van de gal of galwegen.

Groene kleur: Te veel gal en bepaalde maagdarminfecties.

Gele kleur: wijst op alcoholgebruik.

Witte puntjes: wijst op wormen

Helderrood= bloeding door bijv. aambeien.

Kleur van de voeding speelt ook een rol, door bijv. rode bieten te gaan eten.

Wat kan er allemaal in je ontlasting zitten?

etensresten

bloed

wormen

parasieten

slijm

pus

Welk hulpmiddel gebruik je niet om ontlasting in op te vangen

1. schuitje
2. incontinentie materiaal
3. po
4. urinaal

Tekst

Diarree

Obstipatie

vezelrijke gezonde voeding

uitdroging

donkere urine

aambeien

harde ontlasting

ontlasting pijnlijk

Bij bedlegerige mensen

Vaak meerdere keren per dag

waterdunne ontlasting

Wat is de functie van transpireren?

1. te veel aan vocht verwijderen
2. de huid bevochtigen
3. temperatuurregulatie
4. warmteproductie

Wat is geen oorzaak van meer transpireren?

1. Ontspanning
2. Hormonale verandering
3. Inspanning
4. Te lage bloeddruk

Observatie sputum

1. Hoeveelheid (van enkele milliliters tot enkele honderden milliliters per dag).

2. Kleur en consistentie. 

• Slijmerig sputum is helder en draderig: ontstekingen van de bovenste luchtwegen.
  
• Gele slijmkleur:  virale ontstekingen van de luchtwegen.
  
• Taai sputum: bij bronchitis en longontsteking
• Oranjebruin (door bijmenging van bloed); longontsteking
• Etterig sputum groen en kan klonterig zijn:  bacteriële ontsteking van de luchtwegen. 
• Bloederig sputum, lichtrood schuimend sputum: een longbloeding. 
• Spoortjes bloed kunnen op diverse longziekten wijzen, onder meer op longcarcinoom.
  

3. Geur. Bij verschillende longziekten kan dit zeer onaangenaam zijn.

Onder gezonde omstandigheden wordt er geen sputum geproduceerd. 

sputum = Opgehoest slijm van de slijmvliezen van de ademhalingsorganen

Sputum opvangen voor observatie

Zorgvrager moet flink diep inademen en ophosten

Gebeurd altijd 's morgens

Braaksel

Wat observeer je als iemand braakt?

• tijdstip en frequentie
• hoeveelheid
• manier van braken bv explosief
• bestandsdelen bv zit er bloed  bij, gal, ontlasting??
• geur (fecaal braken( 0ntlasting braken) een bloed braken ruikt erg vies

Observatie braken
of vomeren

1. Tijdstip en frequentie. 

2. Hoeveelheid.

3. Manier van braken. Explosief braken, waarbij de maaginhoud eruit spuit, is kenmerkend voor hersenletsel. Braken kan ook kokhalzend gebeuren.

4. Bestanddelen.
5. Geur. Vooral bij fecaal braken kan de geur zeer onaangenaam
 zijn.

Rapporteer je observatie!

Ad 1. Als de zorgvrager na het eten overgeeft, kunnen bepaalde voedingsmiddelen de oorzaak zijn. Als een hersenaandoening de oorzaak is, is het tijdstip van braken onafhankelijk van het eten. 's Ochtends braken is typisch voor de eerste zwangerschapsmaanden.

Ad 4. Braaksel bestaat uit maaginhoud. Hierin kunnen echter allerlei bijmengingen zitten. Bij bloedingen is het braaksel rood. Als het bloed enige tijd in de maag heeft gezeten, verkleurt het naar zwart onder invloed van het maagzuur. Braaksel kan ook gal bevatten. Bij een darmafsluiting kan er behalve maaginhoud ook darminhoud gebraakt worden. Dit wordt fecaal braken genoemd.

Uitscheiding

Leerdoelen:

• aan het eind van deze les weet ik wat er onder uitscheiding wordt verstaan
• aan het eind van deze les weet ik wat de observatie punten zijn bij uitscheiding
• aan het eind van deze les weet ik afwijkingen zijn in de verschillende  uitscheidingsproducten

Uitscheiding

• De uitscheiding van darmen, blaas en huid.
• De manier hoe de regelmaat is van de uitscheiding (en/of gebruik laxantia of andere middelen)
• De zelfredzaamheid
• Ook eventuele hulpmiddelen (katheter, plaswekker, stoma-artikelen) vallen hieronder.