Grammatica woordsoorten - De brug les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom

Ik probeer de zee

Ik probeer de zee

te horen in zacht

voortbewegende woorden

trage golven wiegen

de einder een

immens bewegen

trage golven en lage

wolken schuiven ineen

ik probeer in woorden

de zacht voortbewegende

zee te horen.

                                                       (Gerda Berckmoes)

Wat gaan we doen vandaag?

• De doelen voor deze week/les bespreken
• 10 minuten lezen

• Grammatica woordsoorten De brug: hoe ga je leren/oefenen?
• Aan de slag!

• Evaluatie doelen 
• Huiswerk/planner
• Afsluiten

Doelen

Aan het einde van deze week :

-  Kan ik de woordsoorten uit De brug (blz. 250-254) in een zin benoemen.

Aan het einde van deze les:

 - Heb ik geoefend met verschillende woordsoorten.

-  Weet ik welke woordsoorten ik lastig vind.

Lezen

Lezen is denken met andermans hoofd.

Filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860)

Hoe wil je leren?

• Ga zelfstandig door het hoofdstuk De brug - woordsoorten heen (blz. 250-254). Bepaal zelf welke theorie je nodig hebt en welke oefeningen.
• 
  
• Kijk in het boek welke woordsoorten je moet kennen en maak oefeningen op www.cambiumned.nl
• 
  
• Ga samen met de docent door de stof heen en maak samen een aantal opdrachten (alleen vandaag behandel ik alle woordsoorten uit De brug).

Grammatica woordsoorten

Bij taalkundig ontleden bepaal je van elk woord in de zin tot welke woordsoort dat woord hoort. 

Wij gaan niet alle woordsoorten leren!

Je moet de volgende woordsoorten kennen/weten: zelfstandig naamwoord, lidwoord, verschillende soorten werkwoorden, bijvoeglijk naamwoord, voorzetsels en bijwoorden.

zelfstandig naamwoord

Een zelfstandig naamwoord (zn) is een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel. 

Voor een zelfstandig naamwoord kun je vaak een lidwoord zetten.

Concreet zn = iets wat je kunt aanraken

Abstract zn = iets wat je niet kunt aanraken

lidwoord

Drie lidwoorden (lw): de, het, een

bepaald lidwoord: de, het

onbepaald lidwoord: een

werkwoorden

Een werkwoord in een zin zegt vaak wat iemand/iets doet of wat er gebeurt: Hij fiets, het stormt.

Er zijn drie verschillende soorten werkwoorden:

- zelfstandig werkwoord

- hulpwerkwoord

- koppelwerkwoord

werkwoorden

Zelfstandig werkwoord (zww): in een zin met een ww gezegde. Heeft een duidelijke vaste betekenis. Vb: lezen, drinken, voetballen.

Hulpwerkwoord (hww): kan niet alleen in een zin voorkomen. Het 'helpt' om het gezegde te maken. In een zin met meer werkwoorden is de pv altijd een hww. Voorbeelden van hww: hebben, zijn, kunnen, moeten, zullen, willen.

koppelwerkwoord (kww): staat in een zin met een nw gezegde. Een koppelwerkwoord koppelt dat wat iemand/iets is, wordt of blijft aan het onderwerp. Koppelwerkwoorden zijn: zijn, worden, blijven, (blijken, lijken, schijnen, heten), ((dunken, vóórkomen))

bijvoeglijk naamwoord

bijvoeglijk naamwoord (bn): zegt iets over een zelfstandig naamwoord. Het voegt iets toe.

De hoge bomen.

Het lieve meisje.

Een spannend boek.

voorzetsel

Een voorzetsel (vz) zegt in een zin vaak iets over:

- plaats of richting: in, achter, via, de berg op

- tijd: over een week, tijdens het proefwerk, na de pauze

- reden of oorzaak: wegens ziekte, door de drukte

bijwoord

Een bijwoord (bw) zegt iets over (geeft extra informatie):

- een werkwoord: vroeg vertrekken, blij kijken

- een bijvoeglijk naamwoord: een heel aardig meisje, een bijzonder moeilijke toets.

Een bijwoord geeft extra informatie over een ander woord, bijvoorbeeld een werkwoord of een bijvoeglijk naamwoord. Het hoort bij het andere woord. 

Hieronder zie je een aantal voorbeelden. Het bijwoord in elke zin is roze.

Het horloge is heel duur.

Morgen gaan we naar huis.

Wanneer vertrekken we?

In de eerste zin zegt heel iets over het bijvoeglijk naamwoord duur. In de tweede zin zegt morgen iets over het werkwoord gaan. In de derde zin zegt wanneer iets over het werkwoord vertrekken. De bijwoorden geven extra informatie over de woorden waar ze bij horen.

 

Verschil bijwoord en bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord geeft toch ook extra informatie over een ander woord? Dat klopt.

Maar een bijvoeglijk naamwoord geeft informatie over een zelfstandig naamwoord. Daarom is een bijvoeglijk naamwoord ook makkelijker te herkennen. In het eerste voorbeeld is duur een bijvoeglijk naamwoord bij horloge.

Evalueren

Dit heb ik geleerd

Dit vind ik nog moeilijk

Dit vind ik van deze les

Tot morgen!

• Zijn er nog vragen?