3 mavo Indonesië: VOC- Cultuurstelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school

3 M Nederland en Indonesië

Herhalen: VOC - Cultuurstelsel

De koloniale relatie tussen Indonesië en Nederland

Wat weten jullie nog over specerijen?

Welke Nederlander maakte de eerste zeereis naar Indië?

Waarom werd de VOC opgericht?

Kies het juiste antwoord.

De VOC had een handelsmonopolie

1. Waar
2. Niet waar

Kies het juiste antwoord.

De VOC mocht oorlog voeren

1. Waar
2. Niet waar

Kies het juiste antwoord.

De VOC stelde bestuurders aan

1. Waar
2. Niet waar

Kies het juiste antwoord.

De VOC handelde in producten als graan en vis

1. Waar
2. Niet waar

Kies het juiste antwoord.

De VOC voer op Amerika en Azië

1. Waar
2. Niet waar

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden (wens van koning Willem I)

• Uitvoering onder leiding van Johannes van den Bosch
  

Hoe werkt het cultuurstelsel? (1)

• Javaanse boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, thee en indigo (cultures)
  

• Javaanse boeren krijgen hiervoor plantloon

Hoe werkt het cultuurstelsel? (2)

• Javaanse boeren moeten 66 dagen werken voor de Nederlanders (herendiensten), bijvoorbeeld wegen, kanalen en spoorwegen aanleggen

• De Javaanse vorsten (Regenten) krijgen cultuurprocenten. Hoe meer hun boeren leveren, hoe meer cultuurprocenten.

Bestuur tijdens het cultuurstelsel

• Nederland laat het bestaande, inlandse (Javaanse) bestuur intact

• Nederland plaats boven en naast dit inlandse bestuur, een eigen, binnenlands, bestuur met Nederlandse ambtenaren van de NHM (Nederlandsche Handelsmaatschappij)

Gouverneur-Generaal

Gouverneur

Resident

Binnenlands bestuur

Assistent-resident

Regent

Inlands bestuur

Districtshoofd

Onderdistrictshoofd

Dorpshoofd

Verdeelt het werk en betaalt het plantloon uit

Hoogste ambtenaar in Nederlands-Indië

Hoofd van een provincie

Controleur

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Javaanse vorsten

Gevolgen voor Nederland

• Indië is binnen paar jaar weer winstgeven voor Nederland: het batig slot
  

• Infrastructuur (wegen, kanalen en spoorwegen) in Nederland  zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten

Positieve gevolgen voor Java

• Verbetering van de infrastructuur op het eiland

• Ontstaan van een geldeconomie

Negatieve gevolgen voor Java

• Uitbuiting door eigen Javaanse vorsten (regenten)

• Vaak meer dan 66 dagen herendiensten

• Plantloon is laag

Negatieve gevolgen voor Java

• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt
  

• Hongersnoden

Welke producten werden in
het cultuurstelsel verbouwd?

1. koffie, thee en indigo
2. specerijen, tabak en indigo
3. koffie, thee en specerijen
4. tabak, koffie en zout

Hoe groot was het percentage dat
de boeren van hun land moesten gebruiken voor het cultuurstelsel?

1. 20
2. 30
3. 40
4. 50

Welk bedrijf was verantwoordelijk voor het cultuurstelsel

1. VOC
2. HMA
3. VED
4. NHM

Met welk doel is het cultuurstelsel ingevoerd?

Goed of fout?
Het cultuurstelsel werd in heel Nederlands-Indië
ingevoerd.

1. Goed
2. Fout

Op welk eiland werd het cultuurstelsel ingevoerd?

1. Sumatra
2. Java
3. Bali
4. Molukken

Goed of fout?

In het cultuurstelsel draaide het om de levering
van cultuurproducten aan de Nederlanders.

1. Goed
2. Fout

Goed of fout?

De boeren waren erg blij met de cultuurprocenten.

1. Goed
2. Fout

Noem één positief gevolg van het
cultuurstelsel voor de Javaanse boeren

Noem twee negatieve gevolgen
van het cultuurstelsel voor de Javaanse boeren

Welke combinatie is juist?

1. Boeren - plantloon Regenten - cultuurprocenten
2. Boeren - cultuurprocenten Residenten - plantloon
3. Regenten - plantloon Residenten - cultuurprocenten
4. Boeren - plantloon Residenten - cultuurprocenten

Op welke manier gingen de Nederlanders
met het bestuur van Java om?

1. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Javaanse vorsten voor in de plaats.
2. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Nederlandse ambtenaren voor in de plaats.
3. Ze lieten het grotendeels intact en plaatsen er een Nederlandse bestuur naast en boven.
4. Ze haalden het hele inheemse bestuur weg en plaatsten er een Nederlands bestuur.

Kritiek op het cultuurstelsel

Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Cultuurstelsel wordt uitvoerd door de NHM, een staatsbedrijf. 

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

Liberalen willen persoonlijke vrijheid: het cultuurstelsel lijkt op slavernij en dwangarbeid

Max Havelaar

• Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  

• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker

• Belangrijkste protest tegen het cultuurstelsel
  

Sleep de juiste zinnen op de juste plek. De gebeurtenissen moeten in de juiste chronologische volgorde komen te staan. Dus voor 1 wat als eerste gebeurde, en voor 5 wat als laatste.

1

2

3

4

5

Nederlanders doodden de leiders op de Molukken

Het cultuurstelsel wordt ingevoerd.

De eerste Nederlandse reis naar Oost-Indië.

De VOC gaat failliet.

De VOC wordt opgericht.

Hoe lukte het de Nederlanders om met weinig mensen een heel groot gebied te besturen?

1. De Nederlanders gaven bevelen aan de Indonesische vorsten die het volk bestuurden
2. De Nederlanders hadden een heel groot leger
3. Het bestuur in Nederlands-Indië was simpel
4. In Nederlands-Indië woonden bijna geen mensen

In de tabel zie je een overzicht van de inkomsten (in guldens) voor de Nederlandse overheid uit Indonesië:

Bij welke tijdsperiode horen deze inkomsten?

1. 1770-1790
2. 1800-1830
3. 1840-1864

Om welke reden wilden de liberalen het cultuurstelsel afschaffen?

1. Ondernemers moesten zelf kunnen kiezen hoe ze geld wilden verdienen
2. Ze vonden de belastingen te hoog
3. Ze vonden dat het Cultuurstelsel te weinig geld opleverde
4. Zij wilden de Javaanse boeren steunen

Aan het einde van de 19e eeuw kregen de Nederlanders in Nederlands-Indië aandacht voor andere gebieden dan Java. Ze begonnen stap voor stap eilanden te veroveren.

Hoe wordt die verovering genoemd?

1. internering
2. modern imperialisme
3. pacificatie
4. soevereiniteit

Hieronder staan vijf gebeurtenissen uit de geschiedenis van Indonesië. Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde, van vroeger naar later.

Het cultuurstelsel wordt beëindigd.

De VOC wordt opgericht.

Koning Willem I geeft gouverneur-generaal Van den Bosch opdracht een plan te bedenken om winst te maken in de kolonie.

De eerste Nederlanders komen in Oost-Indië aan.

De kolonie krijgt een nieuwe naam: Nederlands-Indië.

Iemand doet de volgende uitspraken over de gevolgen van het cultuurstelsel. Welke drie uitspraken zijn juist?

1 De bouw van wegen was goedkoop door de gratis arbeid van de Javaanse boeren.
2 De Nederlandse schatkist raakte goed gevuld.
3 Door het cultuurstelsel konden de Javaanse boeren meer rijst verbouwen.
4 Javaanse boeren kregen meer honger.
5 Nederland investeerde de opbrengst van het cultuurstelsel in Indonesië.

1. 1,2 en 4
2. 1,2 en 5
3. 1,3 en 5
4. 3,4 en 5

In Nederland ontstond kritiek op het cultuurstelsel. Welke kritiek hadden steeds meer liberalen?

1. De regering bepaalde welke producten boeren moesten verbouwen.
2. Er was te weinig interesse voor producten uit Indonesië.
3. Er werd verlies gemaakt.
4. Javaanse boeren werden uitgebuit.