LEZEN / les 1 / H1 / Hoofdgedachte, onderwerp en tekstdoel

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lezen 1

Hoofdgedachte 

Onderwerp

Tekstdoelen

Wat leer je vandaag ?

Na deze les kun je het onderwerp, de hoofdgedachten en het tdoel van de tekst benoemen.

Lezen & luisteren:

• ID, studentenpas, 90 minuten, 4 leesteksten en 3 luisterfragmenten

Welke vragen kan je verwachten?

Vragen: 

- Tekstbegrip: Wat staat er in de tekst over...? 

- Woordbegrip: Wat wordt er bedoeld met? 

- Tekstdoelen: Wat is het doel van de schrijver? 

-  Samenvatten: Wat is het onderwerp van de tekst/alinea? 

- Signaalwoorden: Waar verwijst dit woord naar? 

Het onderwerp van een tekst beschrijf je in:

1. Een zin
2. Meerdere zinnen
3. Eén of meerdere woorden
4. Een hele alinea

Wat is de hoofdgedachte van een tekst?

1. De samenvatting van de tekst in een alinea.
2. De samenvatting van de tekst in een of meerdere woorden.
3. De samenvatting van de tekst in 1 zin.
4. De lead of inleiding

Voorbeeld

Antwoord voorbeeld

Onderwerp

"Yellow Cabs"

Hoofdgedachte

De circa 13.00 fameuze gele taxi's in de Amerikaanse metropool New York worden vervangen

Wat is het onderwerp?

1. Een examenverbod voor slechte leerlingen
2. Twee scholen in de Randstad verbieden leerlingen examen te doen
3. Geen examen voor slechte leerling
4. leerlingen met slechte cijfers mogen geen examen doen

Wat is de hoofdgedachte?

1. Twee scholen in de Randstad verbieden leerlingen examen te doen
2. Een school mag een leerling adviseren af te zien van examen
3. Vijf leerlingen meldden zich de afgelopen maand bij het LAKS
4. Om een hoog slagingspercentage te garanderen, weigeren scholen leerlingen met slechte cijfers examen te laten doen

Elke tekst bevat een onderwerp en hoofdgedachte.

Onderwerp

- Het onderwerp geeft in één woord of in een aantal woorden aan waar de tekst over gaat

- Het onderwerp is nooit een hele zin

- Je kunt het onderwerp vaak al uit de titel halen

- Vaak wordt het onderwerp letterlijk herhaald in de tekst

- Stel jezelf de vraag: waarover gaat de tekst? > onderwerp

Elke tekst bevat een onderwerp en hoofdgedachte.

Hoofdgedachte

- De hoofdgedachte van een tekst geeft in één zin de belangrijkste informatie uit de tekst weer

- Het is dus de kortst mogelijke samenvatting van een tekst

- Je kunt de hoofdgedachte formuleren door antwoord te geven op de vraag : "Wat zegt de schrijver over het onderwerp?"

Belangrijkste tekstdoelen:

• Informeren
• Instrueren
• Overtuigen
• Overhalen

Tekstdoelen

Uitleg Tekstdoelen:

• informeren : de schrijver geeft de lezer informatie over een onderwerp.
• Instrueren : de schrijver legt de lezer uit hoe hij iets moet doen of gebruiken.
• Overtuigen : de schrijver wil dat de lezer het met hem eens is (mening beïnvloeden!)
• Overhalen :  de schrijver wil dat de lezer iets gaat doen (activeren)

Voorbeelden tekstdoelen:

• informeren (nieuws, voorlichting, geboortekaartje)
• instrueren (recept, handleiding)
• overtuigen (politieke folder, ingezonden brief)
• overhalen (reclamefolder, advertentie, uitnodiging)

Advertentie op Marktplaats

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Nieuwsbericht over corona.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Oproep om te gaan demonstreren tegen coronamaatregelen

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Je schrijft een brief aan de gemeente, waarin je vertelt wat je van de wegomleiding door jouw straat vindt.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Een kookrecept

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen/betogen
4. overhalen

Sleep de de tekstsoorten naar de juiste categorie

Informatieve tekst

Instructieve tekst

Interview met Mark Rutte

Recept voor appeltaart in een kookboek

Gebruiksaanwijzing van een naaimachine

Tutorial op YouTube
over make-up

Bijsluiter van Paracetamol

Nieuwsbericht over aantal coronabesmettingen

Voorlichtingsbrochure over de ov-chipkaart

Handleiding hoe je je ov-chipkaart moet activeren

Achtergrondartikel over de invloed van corona op de kledingindustrie

Controle voor jezelf:

• Je kunt het tekstdoel benoemen?
• Je kunt zeggen voor welk publiek een tekst bedoeld is?

Oefenexamen

• Facet 
• MBO Nederlands 2F 2020-2021 voorbeeldexamen dos_oefen 
• Verschil tussen aanleiding en inleiding

https: