Tijd van steden en staten - 4.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.2 Steden en staten

Kenmerkend aspect: Het begin van staatsvorming en centralisatie.

Staten ontstaan

steden en staten

1000 - 1500 

4.2 Staten ontstaan

leerdoelen:

1. Je kunt uitleggen hoe de staatsvorming van Frankrijk plaatsvond en welke rol steden hierbij speelden.

2, Je begrijpt waarom de groei van de steden gevolgen had voor de verhoudingen tussen koningen, edelen en burgers.

3, Je kunt beschrijven hoe door de opkomst van staten de macht van de adel en het belang van het feodale stelsel afnam.

4. Je kunt uitleggen waarom standen en steden streefden naar particularisatie en waarom de koning streefde naar centralisatie.

5. Je kunt uitleggen waarom de staatsvorming van Bourgondië mislukte.

KA

15. Het begin van staatsvorming en centralisatie.

Herhaling

Hiernaast staat het ............... ?

1. Hofstelsel
2. Leenstelsel

Het leenstelsel is een ... systeem

1. politiek
2. juridisch
3. economisch
4. sociaal

Hofstelsel of leenstelsel?
Als er oorlog is moeten de vazallen de keizer helpen

Het leenstelsel hebben we in een eerdere les al besproken.

1. Hofstelsel
2. Leenstelsel

Hofstelsel of leenstelsel?
Op het domein van de leenman werken horige boeren

1. Hofstelsel
2. Leenstelsel

Zet de volgende zinnen in de juiste volgorde. Begin met wat het eerst gebeurde. Sleep de letter van de zin naar het juiste vakje !

Het hofstelsel ontstaat.

Vorsten willen macht over grotere gebieden.

Vreemde volken vallen het Romeinse Rijk binnen.

Er ontstaat weer handel over grotere steden.

Er komen steeds meer steden.

De Romeinen trekken weg uit onze streken.

1

2

3

4

5

6

A

B

C

D

E

F

Leg uit welk gevolg het leenstelsel had op de macht van de koning

Staatsvorming

Filips II was aan het einde van 12e eeuw druk bezig met de staatsvorming van Frankrijk. Als een leenman overleed, dan leende hij het land niet meer uit. Hierdoor meer inkomsten
.

Filips II kreeg bij zijn huwelijk Zuid- Vlaanderen als bruidsschat. In Noord- Vlaanderen maakte hij een familielid tot graaf.

Filips II versterkte de band met de rijke Vlaamse steden door ze stadsrechten te geven. In ruil daarvoor kreeg hij meer belastingen en trouwe volgelingen met de steden die hij stadsrechten had gegeven.

het streven van een vorst naar een aaneengesloten grondgebied met een goed functionerend bestuur.

Huwelijkspolitiek - vaak worden familieleden uitgehuwelijkt om de macht van de familie te behouden of liever nog te vergroten. 

Staatvorming van Frankrijk 

Oorkonde met de stadsrechten van Utrecht uit 1122. Met stadsrechten kregen steden meer zelfstandigheid; ze mochten zelf hun stad besturen, zelf rechtspreken in hun stad, zelf tol heffen. Maar voor deze rechten moest wel extra belasting worden betaald.

De Honderdjarige Oorlog

In de 13e eeuw probeerden koningen om de macht van de edelen te verkleinen.

Edelen begonnen oorlogen om te voorkomen dat de koning meer macht kreeg

Engeland was de vijand van Frankrijk, de Engelse koning bezat grote leengebieden in Frankrijk. Toen de Franse koning kinderloos stierf, brak er een strijd uit om de macht; Engelse koning vond dat hij recht had op de Franse troon.

Gevolg: 100-jarige Oorlog (1337-1453)

De Honderdjarige Oorlog

• De Franse bevolking heeft het zwaar en de Franse koning verliest veel macht
• Jeanne d'Arc zorgde voor een verandering. Zij hoorde stemmen van God en krijgt een rol in de legerleiding. 
• O.l.v. Jeanne d'Arc wonnen de Fransen weer veldslagen

0

0

Een nieuw Frankrijk

De oorlog kostte een vermogen, hierdoor moest de Franse koning een goed belastingstelsel opzetten. 

Het belastingstelsel werd bedacht door ambtenaren

.

Ambtenaren (burgers met een opleiding) bedenken belastingen en wetten die gelden voor heel Frankrijk
.

Centralisatie: vorsten willen hun land regeren vanuit een centraal punt (vaak de hoofdstad) .

Uniformering: vorsten willen dat in het gehele land dezelfde wetten en regels gelden

Hertogdom Bourgondië

Door huwelijkspolitiek en oorlogen vergroten de hertogen van Bourgondië hun rijk .

maar de adel en de gewesten in het Bourgondische Rijk zijn daar niet gelukkig mee.

De adel weigert oorlogen te voeren waar ze zelf geen voordeel aan hebben

Hertogdom Bourgondië

Hertogdom Bourgondië

De hertog van Bourgondië is voortaan gedwongen om huurlegers samen te stellen.

Voordeel: niet meer afhankelijk van adel voor oorlogsvoering

Nadeel: hogere belastingen voor bevolking en grote druk op steden om meer geld uit te lenen

Gevolg: nog meer verzet tegen de Bourgondische hertog

Filips de Goede

Na de nederlaag bij de slag van Gavere in 1453 moesten de Gentenaars Filips de Goede om vergiffenis smeken, in hun hemd, op hun knieën en in het Frans

Bourgondië, mislukte staatsvorming

• Parlement van Mechelen - bedenkt wetten  voor heel Bourgondië en doet  aan rechtspraak, ingesteld door Karel de Stoute
• Parlement houdt geen rekening met privileges van steden en gewesten 
• Gevolg: veel verzet tegen uniformering, de hoge belastingen en vele oorlogen.
• Particularisme versus centralisatie en uniformering.
• Na de dood van Karel de Stoute ontstonden er in veel steden en gewesten een opstand. 

Karel de Stoute

Karel gesneuveld....

Bourgondië, mislukte staatsvorming

Karels opvolgster, Maria van Bourgondië, maakt een deel van de centralisatiemaatregelen ongedaan om te rust te herstellen .

Maria van Bourgondië trouwde met Maximiliaan van Oostenrijk. Bourgondië wordt deel van het Habsburgse rijk .

De staatsvorming van Bourgondië was mislukt.

Maria van Bourgondië

Maximiliaan van Oostenrijk

Hoe noem je het streven van een koning om vanuit één hoofdstad zijn rijk te besturen?

1. Centralisatie
2. Uniformering
3. Gewesten
4. Staatsvorming

Welk begrip past bij: "privileges afschaffen en overal dezelfde wetten invoeren".

1. Centralisatie
2. Staten-Generaal
3. Stadsrechten
4. Uniformering

Welke vergadering hield Karel de Stoute als hij de belasting wilde verhogen?

1. Parlement van Mechelen
2. Privileges
3. Gewestelijke Staten
4. De Grote Raad

Bij welk rijk komen de Nederlanden te horen na de Bourgondiërs?

1. Het Frankische Rijk
2. Het Vlaanderse Rijk
3. Het Habsburgse Rijk
4. Het Karolingische Rijk

https:

aan de slag

4.2 maken de vragen 3, 5 en 6