5.2 Europese expansie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

- Het begin van de Europese overzeese expansie

- Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van de nieuw wetenschappelijke belangstelling.

- De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid.

5.2 - Ontdekkers van nieuwe werelden

Leerdoelen

• Je kent de economische, politieke en religieuze motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie.
• Je weet hoe in de 16e eeuw de kolonisatie van Midden- Amerika door de Spanjaarden verliep.
• Je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking van Amerika en de Europeanen beschrijven.
• Je kunt beschrijven hoe het wereldbeeld van de Europeanen veranderde door de combinatie van ontdekkingsreizen en kolonisatie.
  

Wat hebben we ook alweer besproken vorige les?

Waarom is de val van Constantinopel belangrijk geweest voor de Europese expansie?

Geef een economische, culturele en politieke reden voor de Europese overzeese expansie

Waardoor konden de Europeanen relatief makkelijk (delen van) Amerika innemen?

Conquistadores die gebieden veroverden, kregen als beloning grote landgoederen. Lokale indianen werkten als slaaf op plantages en in de mijnen. Maar zij waren niet bestand tegen dit zware werk en de uitbuiting leidde tot veel slachtoffers. 

Spaanse kolonisatie van Amerika

Zo ontstond eigenlijk ook de driehoekshandel. De handel tussen Europa, Afrika en Amerika. 

1. Het belang van de handel via de Middellandse Zee nam af. De handel via vooral de Atlantische Oceaan nam toe en daarmee ook het belang van de havens aan de westkust van Europa.

2. De Europeanen minachtten de cultuur van de indianen en namen er niets van over. De indianen werden gekerstend (soms onder dwang) en kregen de Europese (Spaans-christelijke) cultuur overgedragen / opgelegd. Of dat positief is, is maar de vraag. Wel positief is dat er verschillende Europese dier- en plantensoorten naar Amerika werden gebracht, waardoor er een meer divers voedingspatroon ontstond. Ook in de landbouw werden Europese technieken ingezet. Omgekeerd leerden de Europeanen maïs, aardappelen, tabak, suiker en tomaten kennen. Amerika kende geen rundvee en ook geen paarden en ezels om als trekdieren te gebruiken. Er werden ook geen metalen als grondstof voor wapens en gebruiksvoorwerpen gebruikt. De Spanjaarden wonnen goud en zilver. Het economische voordeel voor de Europeanen was veel groter dan voor de indianen. Of deze economische ontwikkeling positief was, valt te betwijfelen, zeker als je naar de positie van de indianen kijkt.

3. In Europa werden handelaren rijker, maar boeren en arbeiders kregen met geldontwaarding te maken. De verschillen tussen arm en rijk groeiden dus. In Amerika groeiden de kolonisatoren uit tot een kleine elite van rijke overheersers die economische voordelen hadden, terwijl de indianen hard moesten werken voor lage lonen. Ook de uit Afrika aangevoerde slaven kenden geen welvaart.

4. Gevolgen van de nieuwe wetenschappelijke belangstelling waren de verbetering van topografische kaarten, de toepassing van het kompas en de bouw van betere schepen. Deze zaken maakten verre overzeese reizen mogelijk. De ontdekkingsreizigers kwamen in aanraking met vreemde dieren, planten en mensen. Dat nodigde uit tot het vergaren van meer kennis om de wereld beter te begrijpen.

5. Door de ontdekkingsreizen veranderde het beeld dat de Europeanen hadden van de mensen elders. Het wereldbeeld werd steeds vollediger dankzij de ontdekking van voor Europeanen nieuwe gebieden. De indianen, die eerst nog geen contact hadden gehad met Europeanen, kregen ook een andere kijk op de mens. Azteken en Inca’s konden eerst volkeren overheersen, maar nu werden zij overheerst. Tevens wisten zij dat er nog andere, verre landen zijn, waarmee hun wereldbeeld dus ook veranderde.

Leerdoelen

• Je kent de economische, politieke en religieuze motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie.
• Je weet hoe in de 16e eeuw de kolonisatie van Midden- Amerika door de Spanjaarden verliep.
• Je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking van Amerika en de Europeanen beschrijven.
• Je kunt beschrijven hoe het wereldbeeld van de Europeanen veranderde door de combinatie van ontdekkingsreizen en kolonisatie.
  

óf ga verder met vragen 1 t/m 7

Welke vragen heb je nog over 5.2 Ontdekkers van nieuwe werelden?

Wat denk je dat er bedoeld wordt met 'de reformatie van de christelijke kerk'?

Leerdoelen

5.3 De kerkhervorming

1 Je kunt de kritiek op de Kerk beschrijven en verklaren.

2 Je kunt de oorzaak, de inhoud en de gevolgen van de contrareformatie beschrijven.

3 Je kunt uitleggen welke gevolgen de hervorming had voor de maatschappelijke en politieke situatie in Europa.