1M1 - 22 maart

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

1M1 - Maandag 22 maart

Nodig:

- Etui

- Informatieboek blz. 46

- Werkboek blz. 64

Deze les:

• Uitleg §4.2
  
• Aan de slag

Op de afbeelding zie je een tekening van Dordrecht. De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland.

§4.2 'Zelfstandige burgers'

Leerdoel deze les

1. Je kunt in eigen woorden uitleggen hoe het bestuur van een middeleeuwse stad er uit zag. 
2. Je kunt in eigen woorden de begrippeb burgermeester, raadhuis en vroedschap uitleggen. 
3. Je kunt benoemen welk soort mensen de belangrijke banen in de stad hadden.
4. Je kunt in je eigen woorden de begrippen schout en schepenen uitleggen.
   
5. Je kunt een voorbeeld van een middeleeuwse staf noemen. 

Burgerij

Alle rijke stadsbewoners werden burgers genoemd. Al die burgers bij elkaar noemen we de burgerij.

Stadsrechten

De inwoners van een stad met stadsrechten mochten:

• zelf de stad besturen
• zelf de rechtspraak doen
• een stadsmuur bouwen
• een markt houden

Een stad zonder stadsrechten moest voor deze dingen toestemming vragen aan de heer van het domein. Veel gedoe!

Op de afbeelding zie een oorkonde met de stadsrechten. Het is een heel officieël document. Hierin stond dat de bewoners van de stad deze rechten van de edelman hadden gekocht. Onderaan hebben alle belangrijke mannen in was hun familiewapen gedrukt. Het bewijs dat zij als getuigen aanwezig waren. 

Belangrijk en machtig

In de stad hadden rijke en belangrijke families de macht. Zij bestuurde de stad en spraken recht. 

Belangrijke mensen in de stad waren:

• Burgermeesters
  
• Leden van het vroedschap
• Schout
• Schepenen

Het stadsbestuur

De stad werd bestuurd door burgermeesters. In middeleeuwse steden waren dit er meerdere, soms wel drie of vier. 

Zij werkten in het raadhuis van de stad. Tegenwoordig heet dit vaak het gemeentehuis. 

Dit is het raadhuis van Nijmegen. De oudste delen van het gebouw komen uit de 14e eeuw. Het wordt nog steeds gebruikt als gemeentehuis. 

Het stadsbestuur

De burgermeesters werden gekozen door door een vergadering van rijke burgers. Deze groep noemen we het vroedschap. 

Het vroedschap gaven de burgersmeesters advies en controleerden of de burgemeesters hun werk goed deden.  

Dit schilderij heet 'De Staalmeesters'. Het is door Rembrandt van Rijn gemaakt in 1662. Dit is geen vroedschap, maar een vergadering van een vroedschap heeft er wel ongeveer zo uitgezien. Op de afbeelding zie je de gildemeesters van het lakengilde van Amsterdam. (laken = textiel of stoffen)

Op dit schilderij zie je een vroedschap. Dit is een vergadering van rijke en belangrijke mannen. Samen met de burgermeesters regeren zij de stad. 

Het woord 'vroed' betekent 'slim' of 'wijs'.

Het vroedschap bestaat uit rijke mannen, zoals kooplieden. Zij geven elkaar in de stad de belangrijkste baantjes in het bestuur. 

De vroedschap van de stad

De schout

De schout was een van de belangrijkste mannen van de stad. Hij was het hoofd van de politie. 

Hij had verschillende taken, namelijk:

• Voorzitter van de rechtbank.
  
• Misdrijven oplossen.
  
• Belasting ophalen.
  
• Veiligheid op straat.
  
• Verdediging van stad. 

Deze man is de schout van de stad. Het werk van een schout kun je vergelijken met die van het hoofd van de politie. Hij is op weg naar een man die een brood heeft gestolen. In zijn hand heeft hij het arrestatiebevel. 

Misdaad en straf 

Steden met stadsrechten mochten hun eigen wetten en regels maken. De schout en schepenen zorgden voor orde en rust. 

Elke stad had eigen rechtbank. De schepenen waren hier de rechters. Samen met de schout bepaalden zij de straffen. 

De straf die je op deze afbeelding ziet is vastgebonden worden aan de ‘schandpaal’. Iedereen mocht aan zijn haren trekken en hem bespugen. Hier komt onze uitdrukking 'voor paal staan' vandaan. 

Vrouwen kregen nooit een straf! Zij moesten hun man alleen gehoorzamen .

Een blok aan je been.

Een steentje bij dragen. 

Een andere staf in de middeleeuwen was dat je met een blok aan je been door de stad moest rondlopen. Soms kreeg je een bordje om je nek waarop stond wat je misdaad was. Zo kon iedereen zien wat je fout had gedaan en voortaan extra opletten. Ook was het een waarschuwing voor anderen. Pas op! Doe je iets verkeerd dan moet jij ook 'een blok aan je been'. 

Op deze foto zie je een stukje van de stadmuur van Zwolle. De meeste straffen in de middeleeuwen waren geldboetes. Hiermee kon het loon van de beul worden betaald. Soms moesten mensen als straf bakstenen kopen voor de bouw of reparatie van de stadmuur. Zij dragen dan letterlijk hun steentje bij. 

Hoe noemen we de rijke bewoners van een stad?

Welk begrip hoort bij de onderstaande zin?

Het hoofd van de politie.

1. Burgemeester
2. Vroedschap
3. Schout
4. Schepenen

Welk begrip hoort bij de onderstaande zin?

Hiervan zijn er 3 of 4 in een middeleeuwse stad.

1. Burgemeester
2. Vroedschap
3. Schout
4. Schepenen

Welk begrip hoort bij de onderstaande zin?

Zij geven advies over het bestuur.

1. Burgemeester
2. Vroedschap
3. Schout
4. Schepenen

Welk begrip hoort bij de onderstaande zin?

De rechters van de stad.

1. Burgemeester
2. Vroedschap
3. Schout
4. Schepenen

Welk begrip hoort bij de onderstaande zin?

Belasting ophalen.

1. Burgemeester
2. Vroedschap
3. Schout
4. Schepenen

Welk begrip hoort bij de onderstaande zin?

Werken in het raadhuis.

1. Burgemeester
2. Vroedschap
3. Schout
4. Schepenen

Welk soort mensen hadden de belangrijke banen in de stad, zoals schout?

Welk zin is NIET goed over het bestuur van een middeleeuwse stad.

1. Alle bewoners van een stad mochten meebeslissen over het bestuur.
2. Burgemeesters werden gekozen door het vroedschap.
3. De schepenen bepaalden samen met de schout of iemand een misdaad had begaan.
4. De schout had als taak om de stad te verdedigen als zij werden aangevallen.

Huiswerk

Paragraaf 4.2

Opdracht 2 en 4

Donderdag 25 maart - 1e uur

- Informatieboek blz. 46 en 47

- Werkboek blz. 64 en 65