Voorbereiding toets leesvaardigheid leerjaar 1 20232024

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1,2

LEESVAARDIGHEID 

De komende lessen gaan we aan de slag met de voorbereiding voor de toets leesvaardigheid.

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je weet hoe je de strategie ‘oriënterend lezen’, ‘globaal lezen’ en ‘zoekend lezen’ kunt toepassen;
• Je weet op welke manier de meeste teksten zijn opgebouwd;
  
• Je weet wat een inleiding, kern(middenstuk) en slot van een tekst is en hoe je ze kunt  herkennen in teksten;
• Je weet hoe je het onderwerp (+ de deelonderwerpen) uit een tekst kunt afleiden;  
  

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je weet wat de hoofdgedachte van een tekst is en je kunt deze in eigen woorden omschrijven;
• Je weet dat je aan de hand van een tussenkopje kunt achterhalen wat het deelonderwerp is van de alinea(‘s);
  
• Je kunt aan de hand van geleerde woordraadstrategieën de betekenis van moeilijke woorden uit een tekst achterhalen.

Hoe is een tekst vaak opgebouwd? (welke onderdelen?)

Belgisch staalbedrijf betaalt werknemers 30.000 euro te veel

Een Belgisch staalbedrijf heeft door een boekhoudkundige fout bijna 30.000 extra overgemaakt naar 230 medewerkers die gemiddeld 1.600 euro netto verdienen.

Toen de blunder was opgemerkt, kregen de werknemers meteen een e-mail of ze het geld zo snel mogelijk terug wilden storten. In sommige gevallen zal terugbetalen echter moeilijk zijn, omdat de werknemers het geld al hebben uitgegeven. Ook zijn er werknemers met schulden bij wie automatisch loonbeslag wordt gelegd.

titel

kern

inleiding

afbeelding

1. Inleiding
2. Kern
3. Slot
4. Dat is niet duidelijk.

Op welke manieren kan in de inleiding het onderwerp worden geïntroduceerd?

Inleiding (vaak 1 alinea):

- een anekdote vertellen

- ingaan op een actuele gebeurtenis (actualiteit)

- vertellen hoe de tekst verdergaat (dus de opbouw van het middenstuk/kern --> deelonderwerpen)

- een vraag stellen

In de inleiding moet je altijd een vraag stellen.

1. ja
2. nee

Wat staat er in de kern (middenstuk) van een tekst?

Kern (middenstuk)

De kern is het middenstuk van de tekst. Hierin staat:

- de meest precieze informatie

- het gaat over het onderwerp (deelonderwerpen)

- hoofd- en bijzaken

De kern bestaat meestal uit meerdere alinea's.

Kern (middenstuk)

Om de deelonderwerpen (tussenkopjes) snel te kunnen achterhalen lees je de kernzin van iedere alinea:

vaak de eerste, tweede of laatste zin van de alinea.

Heeft de kern meerdere alinea's?

1. Ja
2. Nee

Wat is een hoofdzaak eigenlijk?

1. Hoofdzaken geven de belangrijke informatie over het onderwerp van de tekst.
2. Hoofdzaken geven minder belangrijke informatie.
3. Hoofdzaken maken de tekst iets duidelijker
4. Hoofd- en bijzaken bestaan niet.

Bijzaken moet je weg kunnen laten in een tekst.

1. waar
2. niet waar

Wat zijn bijzaken?

1. Details
2. Voorbeelden
3. Uitleg
4. hoofdzaken

Slot

Het slot is het laatste deel van de tekst.

De schrijver kan verschillende dingen doen in het slot:

- een samenvatting geven

- een conclusie trekken

- een aanbeveling/advies is

- naar de toekomst kijken of een vraag meegeven aan de lezer.

De schrijver vertelt waar de tekst over gaat.

Vaak wordt er een voorbeeld of een grappig verhaaltje opgeschreven.

Per alinea wordt nieuwe informatie gegeven over verschillende aspecten van het onderwerp (deelonderwerpen).

De tekst wordt samengevat, er wordt een conclusie gegeven.
Hierin wordt geen nieuwe informatie meer gegeven.

Inleiding

Middenstuk

(kern)

Slot

De hoofdgedachte is altijd...

1. een woord
2. een zin
3. een woord of een zin
4. een alinea

Een tekst heeft...

1. altijd een hoofdgedachte
2. niet altijd een hoofdgedachte
3. nooit een hoofdgedachte

Het onderwerp van de tekst staat...

1. altijd in de hoofdgedachte
2. soms in de hoofdgedachte
3. nooit in de hoofdgedachte

De hoofdgedachte...

1. kan een vraag zijn
2. is altijd een vraag
3. is nooit een vraag

Als je een hoofdgedachte zelf moet formuleren

1. moet je de hele tekst goed lezen
2. hoef je alleen de inleiding of het slot te lezen
3. lees je alleen de titel lezen
4. lees je alleen de tussenkopjes

Groepsopdracht - oefentoets

Tekst - Praten met geuren

1 Wat is de beste manier om een deelonderwerp te vinden?

1. de tekst heel precies lezen
2. goed naar de tussenkopjes kijken
3. de tekst globaal lezen door te kijken welke alinea’s over eenzelfde aspect gaan
4. zoeken naar informatie over het onderwerp

De tekst kan na de inleiding in vier delen verdeeld worden. Boven deze vier delen passen achtereenvolgens de volgende kopjes:

deel 1: Lokmiddelen

deel 2: Soorten en verspreidingsvormen

deel 3: Andere functies

deel 4: Ook bij de mens?

2 Bij welke alinea begint deel 2?

1. alinea 3
2. alinea 4
3. alinea 5
4. alinea 6

3 Waarom is het belangrijk dat de wilde zijdevlinder snel een partner vindt?
(al. 2)

Antwoord vraag 3

Omdat die vlinder maar kort leeft en niet veel tijd heeft om te paren.

4 Op welke drie manieren sturen dieren feromonen rond? (al. 5)

Antwoord vraag 4

1.Via mest

2. Via urine 

3. Via een stofje uit hun klieren 

5 Met onder andere welk doel gebruikt de bijenkoningin haar feromonen?
(al. 7)

1. andere bijen laten volgen naar eten
2. bezoekers afschrikken
3. gevaar doorgeven aan andere bijen
4. partners vinden

6a Is de uitspraak 'Een mens scheidt feromonen uit via zweet' waar of niet waar? (al.8)

1. waar
2. niet waar

6b Leg je antwoord van de vorige vraag uit door aan te geven waarom je dat vindt.

Antwoord vraag 6b

Een mens scheidt geen feromonen uit via zweet, want onderzoekers hebben nog geen menselijke feromonen gevonden.

7 Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

1. Dieren gebruiken geuren voor allerlei doelen, zoals soortgenoten lokken, afschrikken en waarschuwen.
2. Mensen maken misschien wel feromonen aan, maar daar is tot nu toe geen bewijs voor gevonden.
3. Verschillende diersoorten, zoals nijlpaarden en tijgers, gebruiken feromonen om hun territorium af te bakenen.
4. Voor de voortplanting van dieren zijn geurberichten erg belangrijk, want via geuren kunnen de dieren elkaar vinden.

8 Maak de juiste combinaties

1 grondgebied

2 naar buiten laten komen 

3 organen in het lichaam waaruit bepaalde stoffen komen 

4 prachtige

5 te begrenzen

6 uit te kiezen

a klieren (al. 3)

b uitscheiden (al. 5) 

c territorium (al. 6) 

d af te bakenen (al. 8)

9a Kayla wilde niet vertellen wat ze op haar feestje gingen doen: ze
deed er erg mysterieus over.

1. Mysterieus past wel in de zin.
2. Mysterieus past niet in de zin.

9b Van dat jurkje zijn er maar weinig gemaakt, want het is een expat
product.

1. Expat past wel in de zin.
2. Expat past niet in de zin.

10a Kyle draagt altijd leren jasjes en stoere laarzen, waardoor hij een stoer … heeft.
Welk woord past op de puntjes?

1. baat
2. hypotheek
3. imago
4. release

10b Als je verdrietig bent, kun je soms … hebben bij muziek.
Welk woord past op de puntjes?

1. baat
2. hypotheek
3. imago
4. release

Doelen van de les:

• Je weet op welke manier de meeste teksten zijn opgebouwd.
• Je weet wat een inleiding, kern(middenstuk) en slot van een tekst is en hoe je ze kunt  herkennen in teksten.
• Je weet wat het onderwerp (+ de deelonderwerpen) en de hoofdgedachte van een tekst is en je kunt deze in eigen woorden omschrijven. 

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃