07.01: van prikkel naar actie

• biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Thema 7: Ik maak contact!

B1 Van prikkel naar actie

- Het proces van prikkel naar actie

- Wat is een prikkel, impuls en wat is de relatie tussen beide

- Hoe wordt een impuls verwerkt in de hersenen en hoe ontstaat een actie

- Opbouw zenuwstelsel (perifeer-/centraal zenuwstelsel)

Wat weet jij (al) van waarnemen?

1. Welke organen ken je waar zich zintuigcellen bevinden?  
2. Wat is een prikkel?
3. Welke zintuigen heb je allemaal?
   
4. Wat doet een zintuigcel?
5. Wat zijn impulsen?
6. Wat doen de hersenen?
7. Wat zijn pijnpunten? 
8. Kun je een voorbeeld noemen van gewenning?
   

Zintuigen

een orgaan wat

blanco

Zintuigen - Prikkels Impulsen

Een prikkel is een verandering in de omgeving. 

De zintuigcellen in de zintuigen vangen die prikkels op. Vanuit de zintuigcellen ontstaan dan impulsen. 

Een impuls is een elektrisch signaaltje. Dat signaaltje gaat door een zenuw naar je hersenen. De impulsen gaan ook van de hersenen via de zenuwen naar bijvoorbeeld spieren en klieren. Een aantal impulsen gaat door het ruggenmerg.

Orgaan  : waarneming

- oren     : Je hoort wat de ander je vertelt.

- ogen    : Je ziet, want je leest dit.

- tong     : Je proeft wat de smaak van kaas is.

- neus    : Je kunt ruiken dat het eten aanbrandt.

- huid     : Je kunt voelen aan een kopje of de thee heet is.

5 organen, 9 zintuigen

Oren: Evenwichtszintuig & gehoorzintuig
Neus: Reukzintuig
Mond: Smaakzintuig
Ogen: gezichtszintuig
Huid: Warmte, kou, druk & tast* (*hoe voelt iets, ruw of glad?).

Wat is een prikkel?

1. Een elektrisch signaaltje
2. Een verandering in de omgeving
3. Een zintuigcel
4. Een orgaan

zintuigcellen maken impulsen

impulsen gaan via de zenuwen

Wat doet een zintuigcel?

1. Het verwerkt impulsen
2. Het creëert prikkels
3. Het transporteert impulsen
4. Het maakt impulsen

Drempelwaarde

Waarom merk je sommige veranderingen niet?

Drempelwaarde: De minimale hoeveelheid die je nodig hebt van een prikkel, om het een impuls te laten worden.

Impulsfrequentie

Wanneer een prikkel sterker wordt, neemt de impulsfrequentie toe = per seconde meer impulsen.

De sterkte van het signaal (amplitude) blijft gelijk!

Adequate prikkel

Zintuigcellen zijn gevoelig  voor bepaalde  

 prikkels. Als een zintuigcel gevoelig is voor een prikkel (en dus een hele lage drempelwaarde heeft voor dat soort prikkels) dan noem je die prikkel een adequate prikkel (zie afbeelding).

 Doet hard geluid zeer in je neus?

 Is scherp zonlicht naar voor je tong?

 Is de geur van pizza van invloed op je huid?

 Hoe komt dat?

Gewenning

De drempelwaarde kan verhogen nadat:

1. Er sterke prikkels zijn waargenomen > na een poosje zal je gewend zijn aan de sterkte & ligt de drempelwaarde hoger (?Wat betekent dit dus?)

2. Als prikkels een langere tijd aanhouden > je lichaam hoeft er dus niet meer op te reageren, en de drempelwaarde zal verhogen.
De prikkels zijn er nog wel, maar de drempelwaarde ligt hoger > dus er worden minder impulsen doorgestuurd.

VB: je loopt een stinkende sportzaal binnen, maar na een paar minuten ruik je dit niet meer.

Welke weg legt een prikkel af voor bewustwording?

1. Zintuigcel - centraal zenuwstelsel - perifere zenuwstelsel
2. Zintuigcel - perifere zenuwstelsel - centraal zenuwstelsel
3. Centraal zenuwstelsel - perifere zenuwstelsel - spier of klier

Wat ga je nu doen?

1. Stempelkaart bekijken, verder werken

2. Voor je aan 07.01 OK begint te werken: BK + KK lezen!!

Docent loopt langs om te stempelen volgens route, 3 min pp.