AC Panem et circenses_Het amfitheater

• Klassieke studiën
• Secundair onderwijs

Gladiatoren

Brood en spelen

Wat weet je over de Romeinse gladiatoren?

Brood en spelen: Gladiatoren

Veel gladiatoren zijn/waren slaven, krijgsgevangen of veroordeelden.

• Een goede gladiator (de naam komt van gladius, het korte zwaard) is daarom duur. 
• Gevechten op leven en dood komen voor, maar niet zo vaak. Een gladiator is namelijk duur, en ook zijn training heeft heel wat gekost. Het zou dus zonde zijn om hem meteen te laten sterven.
  
• Gladiatoren worden opgeleid door een  lanista in een gladiatorenschool.
  

Ze trainden hiervoor op gladiatorenscholen. 

een gladiatorenschool = een 'ludus'. De Ludus Magnus (rechts op reconstructie) bij het Colosseum in Rome stond via een onderaardse gang in verbinding met dat amphitheater.

Het dieet van gladiatoren bestond waarschijnlijk uit (2 goede antwoorden)

1. vooral plantaardige voeding rijk aan koolhydraten en eiwitten
2. elke dag veel vlees
3. papjes van verbrande botten voor de opname van calcium
4. spek met eieren

Uit analyse van botresten van gladiatoren blijkt dat gladiatoren door het eten van een groentenpap veel koolhydraten binnenkregen en een vetlaag kweekten die voor hen het verschil tussen leven en dood kon betekenen.

Een dikke speklaag beschermt tegen snijwonden en beschermt de zenuwen en vitale bloedaderen. Als je je alleen de vetlaag openhaalt, kun je eigenlijk wel verder vechten.

'Morituri te salutant': Een typisch gezegde van gladiatoren...

1. Waar
2. Niet waar

Morituri te salutant

• Een fabeltje uit de filmwereld
  


• Gladiatoren niet zo maar doden want...
• er is in hem geïnvesteerd met voeding, training en verzorging.
• een gevecht duurde ongeveer 15 à 20 minuutjes!
  
• gladiatoren zijn razend populair!
  

Weetje

Romeinse vrouwen kochten zelfs parfums die het zweet van de gladiatoren bevatten...

Heerlijk!

Duim omhoog/omlaag?

1. Waar
2. Niet waar

Duim?!

• Gedeeltelijk een fabeltje uit de filmwereld
  


• Het volk mocht een teken doen met de duim, maar dat was niet omhoog/omlaag.  Waarschijnlijk eerder het teken van 'iugula' (keel hem)
  
• De keizer besloot uiteindelijk toch over leven/dood. Dat kon de keizer populair maken én toonde zijn macht.
  

Gladiatorengevechten!

Ontstaan

• vermoedelijk ontstaan uit de Griekse lijkspelen ter ere van belangrijke doden ->  bloed van doden zou overledene kracht gegeven hebben bij zijn tocht naar de onderwereld
  

Waarom?

'Brood en spelen', ' Panem et Circenses' van de keizer

• Populariteit -> Hoe meer spelen, hoe geliefder bij het volk      
  

                                 -> Sociale contacten onderhouden

• Macht -> Beslist over leven/dood
  

Nog steeds populair!  Kijk ook zeker naar het volgende filmpje op de volgende slide!

Waar of niet waar? De gladiatoren waren vaak slaven.

1. Waar
2. Niet waar

Waar hielden de Romeinen in Rome hun gladiatorengevechten?

1. Colosseum
2. Circus Maximus
3. Forum Romanum
4. Thermen

Het Colosseum

Omvang!

+ bogen met kruisgewelven

Het bekendste amfitheater: Colosseum

• Oorspronkelijk de naam Amphitheatrum Flavium, genoemd naar de familie van keizer Vespasianus en Titus.

• Colosseum komt van de colossus (een reusachtig beeld van keizer Nerp)
  
• Vespasianus begon met de bouw, Titus maakte het af. Bij de opening (na 10 jaar bouwen!) organiseerde hij 100 dagen feest, waarin ook 5000 wilde dieren werden gedood.
• Er konden 50000 à 60000 toeschouwers in, die binnen het half uur allemaal in of uit het amphitheater konden (veel sneller dan elk modern voetbalstadion!), dankzij de 80 ingangen/vomitoria.

Amfitheater?!

ἀμφι = rondom  

θεατρον = theater

=> 2 theaters tegen elkaar

rond een arena (zandvlakte) trappen als zitplaatsen

Net als bij een modern stadion was (een deel van) de tribune overdekt met zonneschermen (velum). Soms waren er de hele dag spelen, en dan moet je wel bescherming kunnen zoeken tegen de zon.

Er konden ongeveer 50.000 toeschouwers plaatsnemen in het Colosseum. Ze konden binnengaan via 1 van de 75 ingangen! Die ingangen waren ook genummerd. Aan de buitenkant waren er ook kraampjes en winkeltjes om het publiek te entertainen. Net als een voetbalstadion!

Vlakbij het Colosseum lagen vier gladiatorenscholen. Eén van deze scholen stond met een ondergrondse gang in verbinding met het Colosseum.

Naast gladiatorengevechten waren er soms ook zeeslagen. De arena werd dan gevuld met miljoenen liters water, en schaalmodellen van de schepen speelden de zeeslag dan na. Later werd een planken vloer gelegd, bedekt met zand. Zand absorbeert immers het bloed goed.

De loge van de Keizers

In de catacomben onder de arena-vloer wachtten de gladiatoren en de wilde dieren tot ze mochten vechten.

De plaatsen waren niet genummerd, maar er was wel een zekere rangorde. Hoe meer geld je bezat, hoe dichter bij de arena je zat. Vrouwen zaten helemaal bovenaan.

00:12

Waar zijn jullie nu? (Meerdere antwoorden mogelijk)

1. Amphitheatrum Flavium
2. Forum Romanum
3. Colosseum
4. Circus maximus

00:43

Welk beeld zie je hier?

03:13

Van wie was de plaats die nu wordt aangeduid met het blauwe bolletje?

1. Armen
2. Vrouwen
3. Keizer
4. Speciale genodigden

04:21

Hoe wordt deze bescherming in het Latijn genoemd?

1. velum
2. zeil
3. parasol
4. colossus

05:13

Hoe wordt deze zandvlakte genoemd?

Amfitheaters buiten Rome

Verona                                   Arles                                   Trier

El Jem in Tunesië

Moderne amfitheaters

Barcelona                                                      Calais

Een dagje spelen

Voormiddag

Tijdens de middag

Namiddag

Op de afbeelding van de vorige slide zie je het volledige dagprogramma. Hoe ziet dat eruit?

Voormiddag

Tijdens de middag

Namiddag

Tijdens de middag

De executies gebeuren op wrede wijze. Wat jullie hier zien, wordt 'condemnatio ad bestias' genoemd. (Veroordeling tot de wilde beesten)

De 'bestiarii' waren getraind

om tegen wilde dieren te 

vechten. Dat waren beren, leeuwen, tijgers, maar soms

ook struisvogels. Beeld je

maar in hoe dat voor een Romein

zonder national geographic 

moet zijn geweest!

Namiddag

Gladiatorenspelen

• types gladiatoren
• standaardgevechten tussen types
  

Dit zijn nog andere types van gladiatoren. Links de

Scheenbeschermers van een gladiator, gevonden in Pompeji

Retiarius

•     blootshoofds
•     drietand
•     net

Secutor

• gladde helm met 2 kleine gaatjes om te kijken
  
• langwerpig schild
  
• lang zwaard
  

Thraex

• klein schild
• opvallende helm
• beenbeschermers
• kromzwaard
  

Murmillo

• groot, zwaar schild
• ook opvallende helm

• meestal 1 beenplaat
  

• recht zwaard
  

Provocator

• vaak een ex-soldaat.

• lang zwaard
  
• rechthoekig schild

• helm met een veer aan elke kant
• het borstschild
  

Wat ook uitzonderlijk was:
een provocator vocht tegen een andere provocator.

Thraex

Murmillo

Retiarius

Secutor

Net als bij een modern stadion was (een deel van) de tribune overdekt met zonneschermen (velum). Soms waren er de hele dag spelen, en dan moet je wel bescherming kunnen zoeken tegen de zon.

Er konden ongeveer 50.000 toeschouwers plaatsnemen in het Colosseum. Ze konden binnengaan via 1 van de 75 ingangen! Die ingangen waren ook genummerd.

Vlakbij het Colosseum lagen vier gladiatorenscholen. Eén van deze scholen stond met een ondergrondse gang in verbinding met het Colosseum.

Naast gladiatorengevechten waren er soms ook zeeslagen. De arena werd dan gevuld met miljoenen liters water, en schaalmodellen van de schepen speelden de zeeslag dan na. Later werd een planken vloer gelegd, bedekt met zand.

De loge van de Keizers

In de catacomben onder de arena-vloer wachtten de gladiatoren en de wilde dieren tot ze mochten vechten.

De plaatsen waren niet genummerd, maar er was wel een zekere rangorde. Hoe meer geld je bezat, hoe dichter bij de arena je zat. Vrouwen zaten helemaal bovenaan.

Tot slot nog 2 filmtips: 

- Gladiator

- A Gladiator's Story

Hoe vond je 

deze les?

😒🙁😐🙂😃