Katheteriseren

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Katheteriseren

Opfrissen anatomie

Doel en vormen katheteriseren

Materialen

Geef aan hoe nummer 1 t/m 4 heten.

De urineleider is de verbinding tussen

1. rectum en blaas
2. urineleider en urinebuis
3. nieren en blaas
4. blaas en urinebuis

Waarom hebben vrouwen een verhoogde kans op blaasontsteking

1. korte urinebuis
2. lange urinebuis
3. hebben geen prostaat
4. hormonen

Een andere naam voor de urinebuis

1. Ureter
2. Urethra

Bij hoeveel ml gaat er een prikkel via het ruggenmerg naar de hersenen

1. 200
2. 300
3. 400
4. 500

Urine bestaat voor een groot deel uit...

1. Zouten
2. Afvalstoffen
3. Water
4. Lichaamsvreemde stoffen

Een belangrijke afvalstof die via de urine het lichaam verlaat is...

1. Hemoglobine
2. Billirubine
3. Creatinine
4. Adrenaline

Stoffen die niet (!) in de urine horen te zitten zijn...

1. Ureum en creatine
2. Eiwit en glucose
3. Natrium en Kalium
4. Hormoonresten en medicijnresten

Katheteriseren 

https://www.vilansprotocollen.nl/achtergrondinformatie/blaaskatheterisatie-via-urethra

https://www.vilansprotocollen.nl/achtergrondinformatie/blaaskatheters

Welke uitspraak is juist?

1. De urineleider is bij mannen veel langer dan bij vrouwen.
2. De urineleider is bij vrouwen veel langer dan bij mannen
3. De urinebuis is bij mannen veel langer dan bij vrouwen.
4. De urinebuis is bij vrouwen veel langer dan bij mannen.

Welke uitspraak is juist.

1. De urinebuis loopt bij mannen en vrouwen in een rechte lijn.
2. De urinebuis maakt bij mannen en vrouwen een bocht.
3. De urinebuis maakt bij vrouwen een bocht, bij mannen niet.
4. De urinebuis maakt bij mannen een bocht, bij vrouwen niet.

vrouw

Urinebuis 3-5 cm lang 

 Loopt recht naar beneden

Urinebuis man

 20-25 cm lang

s-vormige bocht

vergrote prostaat kan de urinebuis vernauwen

De prostaat maakt......

1. Zaadcellen
2. Zaadvocht
3. Testosteron
4. Urine

Doel Katheteriseren

Inbrengen van een holle buis met als doel afvloeien van urine

Katheteriseren is een.....

1. Risicovolle handeling
2. Verpleegtechnische handeling
3. Voorbehouden handeling
4. Alle antwoorden zijn goed

Redenen om te
katheteriseren

- Retentie

- Precies bijhouden van urine-output (bij ernstig zieke patiënt)

- Bij langdurige chirurgische ingrepen, chirurgische ingrepen in urologisch en gynaecologisch gebied of ingrepen waarbij grote hoeveelheden diuretica worden toegediend

- Verbetering van de kwaliteit van leven in de stervensfase

- Neurogene (overloop)blaas

- Toedienen van medicijnen in de blaas of als blaasspoelen nodig is bij bloedingen

- Incontinentie in aanwezigheid van een wond rondom de anus

Problemen bij inbrengen katheter

- Bloeding uit de blaas of urethra

- Abnormale weerstand tijdens het inbrengen

- Pijn tijdens het inbrengen

- Weerstand tijdens het inbrengen door de sluitspier van de blaas

- Er loopt geen urine af

- Pijn tijdens het opblazen van de katheterballon (bij een verblijfskatheter):  

Bloeding uit de blaas of urethra: Stop de handeling als je de katheterisatie nog niet helemaal uitgevoerd hebt. Laat de katheter zitten als je de katheterisatie helemaal uitgevoerd hebt. Overleg met de behandelaar.

Abnormale weerstand tijdens het inbrengen: stop de handeling en licht de behandelaar in.

Pijn tijdens het inbrengen: Stel de cliënt gerust. Blaaskatheterisatie is een licht pijnlijk of onprettig gevoel. Laat de cliënt vertellen wat hij precies voelt. Gebruik (indien voorgeschreven) extra glijmiddel.

Weerstand tijdens het inbrengen door de sluitspier van de blaas: Adviseer de cliënt te zuchten, te fluiten of te hoesten tijdens het doorschuiven van de katheter. Als dit niet werkt, stop dan de handeling. Overleg met de behandelaar.

Er loopt geen urine af: Oefen lichte druk uit op het gebied van het schaambeen (symfyse).

Pijn tijdens het opblazen van de katheterballon (bij een verblijfskatheter): Stop met het opblazen van de ballon. Wacht af of de pijn afneemt. Observeer op bloeding. Breng in overleg met de behandelaar een nieuwe katheter in.

Het inbrengen van een urethrale katheter bij een man is een complexere handeling dan het inbrengen bij een vrouw. Dit komt doordat de urethra bij de man langer en niet recht is.

Een beetje weerstand bij het inbrengen komt vaak voor. Als je weerstand voelt bij de buitenste sluitspier, verhoog dan enigszins de trekkracht op de penis. En oefen een constante, lichte druk uit op de katheter. Vraag de cliënt om voorzichtig wat druk uit te oefenen, alsof hij urineert.*

Als een blaaskatheter bij de man met kracht door een weerstand heen wordt ingebracht, kan een bloeding, of een fausse route ontstaan. Hierbij boort de katheter door de wand van de urethra.

Beschadiging van de urethra, bloedingen en een fausse route kunnen voorkomen worden door goede scholing. En door het gebruik van een zo dun mogelijke katheter en door de katheter voorzichtig in te brengen met glijmiddel.**

Complicaties bij katheter in situ

- Kathetergerelateerde urineweginfectie. 

- Verstopping van de katheter. 

- Blaaskrampen. 

Verblijfskatheters veroorzaken een aanzienlijk deel van de zorginfecties en zorgen voor een verhoogde ziektelast en sterfte.

Soms helpt het om een katheter met een kleiner lumen en een kleinere ballonmaat te gebruiken.

Vormen 1

Verblijfskatheter

CAD = catheter a demeure

Bij bijvoorbeeld terminale cliënten, cliënten die niet in aanmerking komen voor eenmalig katheteriseren

Meer kans op complicaties

Wisselen afhankelijk van materiaal ingebrachte katheter

Verblijfskatheter

Vorm 2

Eenmalig

 

Intermitterend (met tussenpozen)

4 á 6 keer per dag

Door de cliënt (minder gevoelig voor infecties)

Meer zelfredzaam

Dit apparaat wordt gebruikt om te meten hoeveel urine nog aanwezig is in de blaas. 

Katheters

lumen: naam voor holle slang van de katheter

• enkel lumen: afloop urine
• dubbel lumen: afloop urine en ballon
• triple lumen: afloop urine, ballon en spoelen

Maatvoering: dikte katheter in Ch (Charriere) 

Lengte man 41-45 cm en vrouwenkatheters 25 cm

Kies een zo klein mogelijke maat urethrale katheter. Te beginnen bij een charrièremaat CH14 of CH16. Een juiste maat voorkomt beschadiging van de urethra, lekkage langs de katheter en verstopping door gruis of hematurie.

Voor vrouwen, mannen en kinderen zijn verschillende lengtes verkrijgbaar. Een mannenkatheter is standaard 41-45 cm, vrouwenkatheters zijn ongeveer 25 cm. Kinderkatheters zijn ongeveer 30 cm. Gebruik voor kinderen speciale dunne of kortere katheters gebruikt (6-10 Ch, afhankelijk van de leeftijd).

Vrouwen kunnen gebruikmaken van mannenkatheters. Dit kan nodig zijn bij obese cliënten. Mannen kunnen géén gebruikmaken van vrouwenkatheters: de katheters zijn niet lang genoeg. De ballon kan zich in de urethra opblazen, wat ernstig letsel kan veroorzaken.

Materialen

• pvc (eenmalig/goedkoop, gecoate)
• latex ( minder dan 10 dagen, sneller korstvorming, urine tast latex aan,latexallergie?)
• Gesiliconiseerde latexkatheter. (makkelijker inbrengen en minder kans op beschadiging)
• 100% siliconen (Bij katheterisatie langer dan 10 dagen, verstopt minder snel, hypoallergeen, max. 12 weken)

Let op houdbaarheidsdatum!

Overige blaaskathethers

Tiemann:

•  Stugge gebogen tip,  katheteriseren bij bv prostaathypertrofie vergemakkelijken.
  
•  Door urologen (of urologisch verpleegkundigen).
• Tip moet omhoog wijzen bij het inbrengen

Ballon

Op plaats houden van katheter

                                                 Steriel water in ballon 

Hoeveelheid is afhankelijk van katheter en cliënt

Glijmiddel

Meerdere functies;

• verdovend
• glijmiddel
• desinfecterend
• vult plooien

Een blaaskatheter voor eenmalig gebruik bevat hoeveel lumen?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4