Voornaamwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lesplanning

Wat gaan we leren vandaag?

Theorie

Opdrachten maken

Wat gaan we leren vandaag?

Aan het einde van de les weet je wat het betrekkelijk voornaamwoord is.

Je kent ook de andere voornaamwoorden: aanwijzend, vragend, persoonlijk, bezittelijk.

Waarom leren we dit? Voornaamwoorden verwijzen naar iets. Het zorgt ervoor dat je een tekst makkelijker leest. 

Waar verwijst een persoonlijk voornaamwoord naar?

Persoonlijk voornaamwoord

Verwijst naar: mensen, dieren en dingen 

- neem over in je schrift 

Voorbeelden: ik, mij, me, jij, jou, je, u, hij, hem, zij, ze, haar, het, wij, we, ons, jullie, zij, ze, hun en hen.

Persoonlijk voornaamwoord

Je kunt een persoonlijk voornaamwoord in de plaats zetten van een naam.

Voorbeeld:

Hij geeft de gitaar aan mij   >  Johan geeft de gitaar aan Lieke

De drumstokjes zijn van jou  >  De drumstokjes zijn van Pieter

- neem over in je schrift 

Wat is het persoonlijk voornaamwoord(en)? Ik ga na school met jou mee naar huis.

Wat geeft een bezittelijk voornaamwoord aan?

Bezittelijk voornaamwoord

Het geeft een bezit aan  >  iets is van iemand

- neem over in je schrift 

Voorbeelden: mijn, jouw, je , uw, zijn, haar, ons, onze, jullie, hun

Bezittelijk voornaamwoord

Je kunt een bezittelijk voornaamwoord vervangen door een lidwoord (de/het/een) of door een naam + s/'s 

Voorbeeld:

Het is jouw werkboek  >  Het is het werkboek

Dat is haar werkboek  >  Dat is Pieters werkboek

- neem over in je schrift 

Bezittelijk voornaamwoord

LET OP!! Een bezittelijk voornaamwoord staat ALTIJD voor een zelfstandig naamwoord.

Let op (spelling!): 

Dat is toch jouw schrift? (bezittelijk)

    * jouw is bez. vnw en dus met een w aan het eind!

Dat schrift is toch van jou? (persoonlijk)

   * jou is pers. vnw en dus zonder w aan het eind!

- neem over in je schrift 

Wat is het bezittelijk voornaamwoord(en)?
Van onze ouders moet ik mijn kamer schoonmaken en voor straf ook hun kamer.

Wat wijst een aanwijzend voornaamwoord aan?

Aanwijzend voornaamwoord

Wijst iets of iemand aan

Een aanwijzend voornaamwoord staat meestal voor een zelfstandig naamwoord. 

- neem over in je schrift 

Voorbeelden: die, deze, zo'n, dit, dat

Aanwijzend voornaamwoord

Voorbeeld:

 dit meisje, deze, jongen, die hond

- neem over in je schrift 

Voorbeeld:

Dit kind met zo'n verrekijker zag die roofvogel over deze weilanden vliegen.

Tabel aanwijzend voornaamwoord

                                        dichtbij               veraf           beide

de-woord (enkv)      deze                     die                  zo'n

het-woord                   dit                         dat                  zo'n/zulk

meervoud                   deze                     die                  zulke

Wat is het aanwijzend voornaamwoord(en)?
Ik heb dat boek Chatrooms gelezen. Dat boek is geschreven door Helen Vreeswijk.

Wat is het aanwijzend voornaamwoord(en)?
Deze boeken zijn erg mooi en ze waarschuwen veel jongens en meiden.

Vragend voornaamwoord

Je vraagt naar iets of iemand.

Staat vaak aan het begin van een vraagzin.

- neem over in je schrift 

Voorbeelden: wie, wat, welke, wat voor een

Vragend voornaamwoord

• Een vragend voornaamwoord kan ZONDER zelfstandig naamwoord (mensen, dieren, dingen)  worden gebruikt.
  

Voorbeeld: Wie treedt er op?

                        Welke zal ik aandoen?

- neem over in je schrift 

                        

Wie/wat/welk/welke/wat voor (een)

 

Vragend voornaamwoord

• Een vragend voornaamwoord kan VOOR een zelfstandig naamwoord staan.

Bij de-woorden (de kast, de fiets etc.) = welke

Voorbeeld: Weet jij welke band nu gaat optreden?

Bij het-woorden (het raam, het horloge) = welk

Voorbeeld: Welk liedje vond jij het mooist?

- neem over in je schrift 

Betrekkelijk voornaamwoord

• Een betrekkelijk voornaamwoord heeft betrekking op (verwijst naar) een woord of een groepje woorden.
  

• Dat wordt gebruikt bij het-woorden. 
  
•  Die wordt gebruikt bij de-woorden.
  

- neem over in je schrift 

Betrekkelijk voornaamwoord

Voorbeelden:

• Het boek dat ik van juf Melis heb gekregen. (dat verwijst naar het boek) 
  
• De verhalen die ik voor Nederlands moest schrijven. (die verwijst naar de verhalen) 
  
• Hij is iemand, wie ik zoiets nooit zou toevertrouwen. (wie verwijst naar een persoon)
  
• Dat is alles, wat ik wilde zeggen. (wat verwijst naar een hele zin)
  

Betrekkelijk voornaamwoord

'Wat' gebruik je:

• Als het verwijst naar een hele zin

Ik heb kaartjes gekocht voor de Zwarte Cross, wat ik te gek vind.

• Na een overtreffende trap

Het mooiste wat ik meegemaakt heb, was tijdens een optreden.

• Na: alles, iets, niets, veel, het enige

Alles wat zij wil, doe ik voor haar.

- neem over in je schrift 

Betrekkelijk voornaamwoord

LET OP!!: De woorden die en dat kunnen zowel betrekkelijk voornaamwoord als aanwijzend voornaamwoord zijn. 

Een aanwijzend vnw. staat voor het zelfstandig naamwoord (bv. die kast) 

Het betrekkelijk vnw. staat achter het zelfstandig naamwoord.

- neem over in je schrift 

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord in de volgende zin? De jongen die daar staat.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord in de volgende zin? Het verlegen meisje dat ik zag.

Maak nu zelf een zin met een betrekkelijk voornaamwoord.

Wat ga je doen?

Je gaat aan de slag met de opdrachten die in de planning staan.

Ga hiervoor naar de online omgeving van Nieuw Nederlands.

Je vindt bovenaan de pagina een knop planning.