9. Zelfstandige naamwoorden: nom en acc groep 1, 2 en 3

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Zelfstandige naamwoorden: nominativus en accusativus

Lesdoelen:

- Je kunt uitleggen wat een nominativus is.

- Je kunt uitleggen wat een accusativus is.

- Je kent de nom/acc ev en nom/acc mv van verbuigingsgroep 1, 2A, 2B en 3 en kunt deze herkennen.

- Je kunt het geslacht herkennen van een groot aantal zelfstandige naamwoorden in het Latijn.

Wat is een nominativus ook alweer?

Wat is een accusativus ook alweer?

Verbuigingsgroepen

In het Latijn maken we onderscheid tussen 5 verbuigingsgroepen (zelfstandige naamwoorden met verschillende uitgangen). Je leert er voorlopig drie.

Let op: in het Latijn bestaan er geen lidwoorden! Je mag zelf dus kiezen wanneer je de/het of een gebruikt (kijk altijd even wat er het beste in de zin past).

Verbuigingsgroepen

Verbuigingsgroep 1: hieronder vallen alle woorden die in de nominativus enkelvoud op een -a eindigen. Deze woorden zijn vrouwelijk. VB: femina (vrouw).

Verbuigingsgroep 2A: hieronder vallen de meeste woorden die in de nominativus enkelvoud op

-us eindigen. Deze woorden zijn mannelijk. VB: servus (slaaf).

Verbuigingsgroep 2B: hieronder vallen alle woorden die in de nominativus enkelvoud op -um eindigen. Deze woorden zijn onzijdig. VB: templum (tempel).

Verbuigingsgroep 3: hieronder vallen alle woorden die in de nominativus enkelvoud op een medeklinker eindigen (met uitzondering van -us en -um). Deze woorden kunnen mannelijk of vrouwelijk zijn. VB: rex (koning).

Geslacht

Zelfstandige naamwoorden in het Latijn kunnen mannelijk, vrouwelijk of onzijdig zijn. Er zijn bepaalde regels voor om het geslacht van een woord te bepalen:

1. Mannen en mannelijke beroepen zijn altijd mannelijk; vrouwen en vrouwelijke beroepen zijn altijd vrouwelijk. VB: een rex (koning) is altijd mannelijk, een serva (slavin) is altijd vrouwelijk.

2. Woorden op -a zijn altijd vrouwelijk (tenzij regel 1 geldend is).

3. Woorden op -s, -o, -x zijn altijd vrouwelijk (SOX-regel; tenzij regel 1 geldend is).

4. Woorden op -um zijn altijd onzijdig.

5. Woorden op -us zijn voorlopig altijd mannelijk (bij latere verbuigingsgroepen kan daar verandering in komen).

Geslacht

Is het geslacht niet duidelijk af te leiden? Bijvoorbeeld bij het woord arbor? Kijk dan in de woordenlijst of er een m, v of o bij staat.

Rosa is...

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Donum is...

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Servus is...

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Rex is...

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Puella is...

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Je hebt nu de nominativus enkelvoud geleerd van de eerste 3 verbuigingsgroepen! We gaan nu kijken naar de nominativus meervoud, de accusativus enkelvoud en de accusativus meervoud.

Let op: de uitgangen veranderen per naamval (nom/acc) en getal (ev/mv)!

Verbuigingsgroep 1

Nom ev: femina

Acc ev: feminam

Nom mv: feminae

Acc mv: feminas

Herhaal dit rijtje voor jezelf 5x hardop.

Verbuigingsgroep 2A

Nom ev: servus

Acc ev: servum

Nom mv: servi

Acc mv: servos

Herhaal dit rijtje voor jezelf 5x hardop.

Verbuigingsgroep 2B

Nom ev: templum

Acc ev: templum

Nom mv: templa

Acc mv: templa

Herhaal dit rijtje voor jezelf 5x hardop.

Verbuigingsgroep 3

Nom ev: rex

Acc ev: regem

Nom mv: reges

Acc mv: reges

Herhaal dit rijtje voor jezelf 5x hardop.

Let op: de stam van dit rijtje is reg- (en niet rex-)!

Wat is je opgevallen aan de rijtjes?
Welke uitgangen kan je makkelijk onthouden?

Op maar liefst 3 plekken in 2 verschillende rijtjes kom je de uitgang -a tegen! Waar? Noem van elk: verbuigingsgroep, naamval en getal.

Wat valt je op als je bij groep 2B de nominativus vergelijkt met de accusativus van hetzelfde getal? (Dus in het enkelvoud vergelijken of in het meervoud)

Bij welke verbuigingsgroep zie je nog meer dat de nominativus en accusativus dezelfde uitgang hebben?

Noteer het rijtje van mandatum (dus: nom ev, acc ev, nom mv, acc mv).

Noteer het rijtje van aqua.

Noteer het rijtje van mater (stam: matr-).

Noteer het rijtje van deus.

Voor de volgende opdracht mag je indien nodig de woordenlijst achterin je tekstboek erbij houden.

VG 1

VG 2A

VG 2B

VG 3

puellam

arborem

silentia

uxor

deos

tablinum

triumphi

Roma

saxum

senes

oculum

portae