Vwo 3 - voornaamwoorden die/dat/wie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Dinsdag 28 maart

Herhaling vorige les

Uitleg voornaamwoorden 

Aan de slag

Verwijswoorden

• die → verwijst naar DE woorden

        Ik koop de krentenbol die er smakelijk uitziet.

• dat→ verwijst naar HET woorden

        Hier staat het huis dat ik wil kopen.

• wie → verwijst naar een persoon

        Anna, met wie ik altijd naar school fiets, is vandaag ziek. 

Waar het naar terug verwijst, noem je antecedent. 

Verwijswoorden

Hen/Hun 

Hen: lijdend voorwerp en na een voorzetsel (met hen)

Hun: meewerkend voorwerp (aan hun) en bezittelijk (hun fiets)

Met wie: Voor personen

Waarmee: dingen, dieren, etc. 

Daar is ___ met wie opa altijd wandelt.

1. de hond
2. de mevrouw

Heb jij ___ dat je moet maken al af?

1. de opdracht
2. het werkstuk

Lesdoel

Aan het eind van de les kun je de voornaamwoorden wie, die en dat op de juiste manier benoemen. 

Betrekkelijk voornaamwoord

• Die
• Dat
• Wie 
• Wat

Betrekkelijk voornaamwoord

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woord (of woorden)

dat (die)  eerder in de zin genoemd is (zijn).

Het eerder genoemde woord (of woorden) noem je een antecedent.

Het antecedent staat meestal vlak voor het betrekkelijk voornaamwoord.

De man die in het ziekenhuis lag, is weer beter.

Betrekkelijk voornaamwoord: die want die verwijst naar een woord dat eerder in de zin genoemd is. Antecedent: de man want de man is het eerder genoemde woord en staat vlak voor het betr. vnw

Voorbeeld betrekkelijk voornaamwoord 

De boom die omgevallen is, rot weg.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent? 

Voorbeeld betrekkelijk voornaamwoord 

Ik heb tijdens LessonUp mijn best gedaan, wat een verstandige beslissing was.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent? 

Betrekkelijk voornaamwoord

Soms kun je WIE of WAT vervangen door degene die of datgene wat. Dat noem je een betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent.

• Wie (degene die) het laatst lacht, lacht het best.
• Wie (degene die) nooit lacht, heeft geen plezier in zijn leven. 
• Wat (datgene wat) je gisteren deed, kun je maar beter niet weer doen. 
• Wat (datgene wat) je zegt, ben je zelf. 

WIE

Vragend voornaamwoord: Vaak een vraagzin.

Wie gelooft er in Sinterklaas?

Betrekkelijk voornaamwoord: Het antecedent staat er vlak voor. 

De vriendin van wie ik dat heb gekregen. 

Betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent: vervangen door degene die.

Wie de bal kaatst, kan hem terug verwachten. 

DIE 

Aanwijzend voornaamwoord: die is een aanwijzend voornaamwoord als je het kan vervangen door deze. 

Die jongen ken ik - Deze jongen ken ik. 

Betrekkelijk voornaamwoord: Het antecedent staat (vlak) voor het betrekkelijke voornaamwoord. Kan niet vervangen worden door deze. 

Maar de man die naast hem zit - maar de man deze naast hem zit. 

Dat

• Aanwijzend voornaamwoord:  Vervangen door DIT. 

Kun je dat aangeven? Kun je dit aangeven?

• Betrekkelijk voornaamwoord.  Antecedent staat er voor.
  

Het rode autootje dat naast de schuur staat.

• Onderschikkend voegwoord. Geeft aan dat er een bijzin begint. 

Ik geloof dat ik mijn toets slecht heb gemaakt. Ik denk dat ik morgen ziek ben. 

Voorbeeld 1 (betrekkelijk vnw. met ingesloten antecedent)

Aan de slag

Maak opdracht 1 en 2 op blz. 64  

Je mag overleggen. 

Het schilderij dat je hebt opgehangen hangt scheef

1. betrekkelijk voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.
3. aanwijzend voornaamwoord
4. onderschikkend voegwoord

De gewonde hond die ik vond, jankte heel zielig

1. aanwijzend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. onderschikkend voegwoord
4. betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.

Wie niet horen wil, moet maar voelen.

1. vragend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.
4. onderschikkend voegwoord

Ik geloof dat raften het engste en spectaculairste is wat ik ooit heb gedaan.

1. aanwijzend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. betrekkelijk voornaamwoord m.i.a.
4. onderschikkend voegwoord