Geschiedenis van de filosofie 16

• Filosofie
• HBO
• Studiejaar 1

Geschiedenis van de filosofie 16

Twintigste eeuw: de moderniteit

Vraag 1: Plato/Aristoteles

Antwoord

Plato: Ideeënwereld, het Goede als bron van alles, gericht op het eeuwige

Aristoteles: vorm en materie zijn verbonden, interesse in allerlei facetten van materiële wereld

Vraag 2: Epictetus

Antwoord

Epictetus was een stoïcijn

(1) laat de dood van geliefden je niet raken

(2) er is een rede die de wereld bestuurt, die geeft en neemt

Vraag 3: Augustinus

Antwoord

Alles in de schepping is gemaakt volgens Gods plan en valt binnen zijn orde; dit geldt ook voor gebeurtenissen, of ze nu welvaart brengen of ellende

Vraag 4: Anselmus

Antwoord

God is datgene dan wat niets volmaakters gedacht kan worden;

bestaan is volmaakter dan niet bestaan;

daarom bestaat God per definitie

Vraag 5: Descartes

Antwoord

godsdienstoorlogen, geen gemeenschappelijke visie

gezag minder uit boeken, meer uit onderzoek

mechanisch wereldbeeld

Vraag 6: Hobbes / Rousseau

Antwoord

overeenkomst: politiek gebaseerd op 'natuurstaat'

verschil: Hobbes ziet de natuurstaat als oorlog,
volgens Rousseau is de mens juist onbedorven

Vraag 7: Hegel

Antwoord

Hegels filosofie is beïnvloed door de Franse Revolutie /

de overwinningen van Napoleon

Vraag 8: Tijdlijn

Antwoord

1 Thales van Milete

2 Socrates

3 Thomas van Aquino

4 Niccolò Machiavelli

5 Immanuel Kant

6 Karl Marx

1900-1950

• relativiteitstheorie
• auto's, duikboten, vliegtuigen
• wereldoorlogen
• kernenergie; de atoombom

Taalfilosofie

• het zijn --> de kennis --> de communicatie
• taalkundig 'onkruid wieden' om de wereld beter te begrijpen
• wiskunde als vorm van logica
• logisch atomisme: de wereld als samenstelling van feiten
• metafysica niet zozeer onwaar als onzinnig

Bertrand Russell (1872-1970)

Leven

• pacifist, anti-imperialistisch
• geen fan van Russisch communisme
• vrijheid van meningsuiting
• publieke stellingname m.b.t. kernwapens, ook in Cuba-crisis

Filosofie

• analytische filosofie: sterke nadruk op formele logica
• precisie in taalgebruik belangrijk
• "De huidige koning van Frankrijk is kaal":
  heeft deze zin waarheidswaarde (truth value)?
• structureel realisme: we kunnen de structuur van de fysische wereld leren kennen
• visie op ethiek: geen filosofie, wel belangrijk

Ludwig Wittgenstein (1889-1951)

Leven

• geboren in Wenen, zeer rijke familie
• muzikaliteit, perfectionisme, depressie, homoseksualiteit
• liefde en seksualiteit als gescheiden werelden
• student van Russell, die irritatie en bewondering had
• krijgsgevangene na WO1
• Mischling-status in WO2; vlucht naar Cambridge

Filosofie

• Tractatus Logico-Philosophicus: de wereld als geheel van relaties die kunnen worden beschreven in proposities
• "Ons leven heeft geen einde op dezelfde manier als ons gezichtsvermogen geen grens heeft"
• Philosophische Untersuchungen: taal is niet te herleiden tot strakke regels; taalspelen; betekenis als 'familiegelijkenis'
• religie als ethische, geen feitelijke waarheid

Martin Heidegger (1889-1976)

Leven

• katholieke achtergrond en opleiding
• docent in Freiburg, assistent van Husserl
• 1927: Sein und Zeit: wat betekent het om "er te zijn"?
• affaire met studente Hannah Arendt
• lid van Nazi-partij van 1933-1945

Filosofie

• hermeneutiek, existentialisme; reflectie op het Niets
• Dasein: in-de-wereld-zijn, engagement, toekomstgericht
• p. 431: "De mens is ... primair de open plaats (Lichtung), waarin de wereld als de totaliteit van het uitgelegde zijnde verschijnen kan. De wereld geldt omgekeerd als het, op grond van de actuele uitleg, vertrouwde en bekende, waarin de mens uit-staat of existeert"
  

Jean-Paul Sartre (1905-1980)

Leven

• levenslange relatie met Simone de Beauvoir
• beïnvloed door Husserl en Levinas
• actief in het verzet tijdens WO 2
• fan van revolutionaire verandering (communisme); later hoopvol over Derde Wereld
  
• kritisch over literatuur en Amerikaanse TV-shows

Filosofie

• mensen zijn "veroordeeld tot vrijheid"
• iedereen is altijd verantwoordelijk voor zijn eigen daden
• niet het verleden / maatschappelijke normen
• wie kiest, kiest voor zichzelf en voor de mensheid
• existentie (er zijn) gaat vooraf aan essentie (natuur)
• L'enfer, c'est les autres