*Begrijpend lezen H3, vwo2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Begrijpend lezen H3

Tekstverbanden en signaalwoorden

- doel-middelverband

- samenvattend verband

- voorwaardelijk verband

- toegevend verband 

Leerdoelen

Na de lessenserie kun je: 

- doel-middelverband, samenvattend verband, voorwaardelijk verband en toegevend verband herkennen in een tekst

- de bijbehorende signaalwoorden herkennen 

Welke tekstverbanden ken je nog?

Tekstverbanden

chronologisch

opsommend

tegenstellend

toelichtend

concluderend

redengevend

oorzakelijk

vergelijkend

Tekstverbanden

In dit hoofdstuk leer je over de volgende tekstverbanden: 

- doel-middelverband

- samenvattend verband

- voorwaardelijk verband

- toegevend verband

Wat houdt een doel-middelverband in?

doel-middelverband

Een doel-middelverband geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken. 

Bijbehorende signaalwoorden: 

aan de hand van, zodat, om te, door middel van, met, met behulp van, middels, opdat 

Bedenk een zin waarin een doel-middelverband voorkomt.

Voorbeeld: Wat is het doel en wat is het middel/ zijn de middelen om dit te bereiken? 

Fabrikanten van voedingsproducten willen veel verkopen. Om dat te bereiken, gebruiken ze in hun productinformatie slimme termen als 'geen vet', 'extra vitamines' en 'licht verteerbaar'. 

Ook hebben ze regelmatig kortingsacties. Tenslotte spelen ze handig in op verlangens van mensen door middel van reclamekreten als 'de lekkerste' en 'eenvoudig te bereiden'.  

Wat houdt een samenvattend verband in?

Samenvattend verband

Bij een samenvattend verband geeft de auteur een verkorte weergave van de informatie uit de tekst. 

Bijbehorende signaalwoorden: 

kortom, samengevat, met andere woorden, al met al 

Voorbeeld: Wat wordt hier samengevat? 

Het bestuur wil strenge maatregelen nemen tegen de speler. De spelersraad vindt dit overdreven en de leider van het team denkt dat een waarschuwing voldoende is. Kortom, het is nog onduidelijk hoe dit gaat aflopen.

Wat houdt een voorwaardelijk verband in?

Voorwaardelijk verband

Een voorwaardelijk verband maakt duidelijk onder welke voorwaarden iets gebeurt. 

bijbehorende signaalwoorden: 

als...dan, indien, tenzij, mits 

Bedenk een zin waarin een voorwaardelijk verband staat.

Voorbeeld: Wat is het voorwaardelijke verband? 

Als je nu meteen vertrekt, kun je nog op tijd komen voor het concert.

Wat houdt een toegevend verband in?

Toegevend verband

Bij een toegevend verband wordt een andere kant van de zaak gegeven. De toegeving kan ook achteraan staan. 

Bijbehorende signaalwoorden: 

ook al, zij het (dat), weliswaar, (al)hoewel, ofschoon, desondanks, niettemin 

Voorbeeld: Wat is hier de toegeving? 

Hoewel An van kamperen houdt, gaat ze dit jaar niet mee naar de camping. 

Ik trok de hele dag met de kinderen op, hoewel ik eigenlijk doodmoe was.

Bedenk een zin waarin een toegevend verband voorkomt met signaalwoorden 'ook al' of 'zij het (dat)' niettemin

Voorbeelden: 

Ook al houdt An van kamperen, gaat ze dit jaar niet mee naar de camping. 

Ik trok de hele dag met de kinderen op, zij het dat ik eigenlijk doodmoe was.