Letterlijk en figuurlijk

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands

Letterlijk

en

figuurlijk

Aan het einde van deze les:

... weet je wat het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik.

... kun je letterlijk en figuurlijk taalgebruik herkennen.

Ik ken het verschil tussen letterlijk en figuurlijk.

ja

nee

Wie weet het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik?

Wie weet wat het verschil is tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik?

Kun je ook een voorbeeld noemen?

Letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Bij letterlijk taalgebruik zeg je precies wat je bedoelt. 

Er zit geen andere betekenis achter. 

De wedstrijd van afgelopen zaterdag was onwijs spannend.

Bij figuurlijk taalgebruik zeg je iets wat je niet letterlijk bedoelt. 

Er zit een andere betekenis achter.

Jan is een stijve hark.

Figuurlijk taalgebruik

Jan is een stijve hark.

Jan is natuurlijk niet letterlijk een stuk tuingereedschap dat je niet kunt buigen. Hij is gewoon niet lenig. Hij beweegt zich ‘stijf’. 

Het is dus figuurlijk taalgebruik.

Letterlijk of figuurlijk?

Meestal is het duidelijk of iets letterlijk of figuurlijk wordt bedoeld.

Soms kan het allebei.

Tegen de lamp lopen

Letterlijk: Je bent écht (letterlijk) tegen een lamp aan gelopen.

Figuurlijk: Betrapt worden.

Tijd om te oefenen! Kom erbij!

Je ziet steeds een zin. (7 in totaal)

Jij bedenkt of deze zin letterlijk of figuurlijk wordt bedoeld.

Letterlijk of figuurlijk bedoeld?

1. Je moet nou eens goed in je oren knopen, dat je op tijd moet komen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk bedoeld?

2. Ik heb er een hard hoofd in of ik dit jaar ga slagen voor mijn eindexamen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk bedoeld?

3. Ik heb een wond aan mijn hoofd.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk bedoeld?

4. Ik heb een zere keel.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk bedoeld?

5. Mijn broer krijgt de baard in de keel

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk bedoeld?

6. Helaas kwam er geen kip naar de gratis tennisles.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk bedoeld?

7. Je raadt nooit wie ik gisteren tegen het lijf liep.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Beeldtaal en Pictogram

Plaatjes gaan vaak samen met tekst. Maar ook zonder tekst kun je met plaatjes heel veel zeggen. Dat is een taal zonder woorden: beeldtaal.

Een plaatje waaraan je direct kunt zien wat het voorstelt, noem je een pictogram.

Pictogrammen zie je bijvoorbeeld in het verkeer, in gebouwen en op de computer.

Beeldtaal

Een taal zonder woorden noem je beeldtaal, bijvoorbeeld

dus met afbeeldingen >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Een plaatje dat een aanwijzing, verbod of inlichting

geeft, noem je een pictogram >>>>>>>>>>>>>>

Pictogrammen kom je tegen in het verkeer, in

gebouwen en op de computer

Beeldtaal

Afbeeldingen en tekst gaan vaak samen. Taal zonder woorden = beeldtaal. 

Pictogram = een plaatje dat een verbod, aanwijzing of inlichting aangeeft. 

Emoji = afbeelding die je in een appje gebruikt om iets duidelijk te maken

Welke verhaalsoort hoort bij dit pictogram?

1. Romantisch
2. Spanning en avontuur
3. Oorlog en verzet
4. Sport

Welke verhaalsoort hoort bij dit pictogram?

1. School
2. Spanning en avontuur
3. Oorlog
4. Geschiedenis

Wat betekent het pictogram hiernaast?

1. hier graag roken
2. verboden te roken
3. pas op! rookgevaar!
4. sigaretten te koop

Welke verhaalsoort hoort bij dit pictogram?

1. humor
2. sport
3. oorlog en verzet
4. romantiek

Wat betekent dit pictogram?

1. Verboden voor vuur
2. Verboden te roken
3. Verboden asbak te legen

Wat betekent dit pictogram?

1. Straling harder/zachter
2. Volume harder /zachter

Wat is een pictogram?

1. Een soort verhaal
2. Eenvoudig plaatje
3. genre in een verzonnen toekomst
4. beschrijving persoon

Waar kom je dit pictogram tegen?

1. In het verkeer
2. In een gebouw
3. Op de computer

Waar kom je dit pictogram tegen?

1. In het verkeer
2. In een gebouw
3. Op de computer

Waar kom je deze pictogram tegen?

1. In het verkeer
2. In een gebouw
3. Op de computer

Waar kom je dit pictogram tegen?

1. In het verkeer
2. In een gebouw
3. Op de computer

Welk verhaalsoort hoort bij het pictogram?

1. humor
2. sport
3. oorlog en verzet
4. romantiek

Wat betekent de pictogram hier links?

1. De brandslang moet verbranden.
2. De brandslang hangt hier.
3. Bij brand, laat de slang hangen.

Spreekwoorden ...

... zijn altijd figuurlijk bedoeld!

Een spreekwoord is een korte, krachtige uitspraak met een les of een boodschap die voor iedereen herkenbaar is. 

Als de kat van huis is dansen de muizen op tafel.

Wat gaan we doen?

samen werken met de buurman / buurvrouw

maken cursus 4 > paragraaf 6 > letterlijk >  opdracht 1 tot en met 4

klaar oefenen cursus 1  > meer dan lezen > trainen > onbekende woorden > onderwerp > hoofdgedachte > tekstsoorten / tekstdoelen