4.6 Afweer

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

4.6 Afweer 

Terugblik

kleine bloedsomloop

grote bloedsomloop

Hiernaast zie je een afbeelding van het hart.

Met welk nummer wordt de rechterkamer aangegeven?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 5

Kleine bloedsomloop

Linker

boezem

Linker

longader

Linker

long

slagader

Haarvaten

rechter

long

Rechter

kamer

Het hart pompt bloed door ons lichaam. Toch heeft het hart zelf ook bloed nodig. Hoe heten de bloedvaten die het hart van zuurstofrijk bloed voorzien?

1. Holle ader
2. Kransaders
3. Kransslagaders
4. Longaders

Gaan aderen van het hart af of naar het hart toe?

1. Van het hart af
2. Naar het hart toe

Hart

1. Zuurstofrijk bloed komt binnen via de aorta
2. Zuurstofrijk bloed komt binnen via de longader
3. Zuurstofrijk bloed komt binnen via de holle ader
4. Zuurstofrijk bloed komt binnen via de longslagader

Welk bloedvat of welke bloedvaten heeft of hebben kleppen?

1. Slagaders
2. Aders
3. Haarvaten

De wand van de linkerboezem van het hart is dikker dan de wand van de rechterkamer van het hart.

1. Juist
2. Onjuist

Waarom wordt de bloedsomloop van de mens een dubbele bloedsomloop genoemd?

1. Omdat alle rode bloedcellen per omloop twee keer door het hart gaan
2. Omdat de bloedsomloop bestaat uit aders en slagaders
3. Omdat het bloed per omloop twee keer door het hart stroomt
4. Omdat het hart zuurstofarm en zuurstofrijk bloed vervoert

De afbeelding geeft onder andere een nier weer. Welke letter geeft het nierbekken aan?

1. P
2. Q
3. R
4. S

Wat doen nieren?

1. Ze filteren bloed en verwijderen afvalstoffen (urine)
2. Ze maken nieuwe bloedcellen aan en verwijderen versleten bloedcellen
3. Ze nemen koolstofdioxide op en maken hier zuurstof van.
4. Ze helpen mee aan de vertering van moeilijke oplosbare stoffen zoals vetten

De wanden van het hart

1. zijn overal even dik
2. zijn bij de linkerkamer dikker dan de rechterkamer
3. zijn bij de rechterkamer dikker dan bij de linkerkamer
4. zijn bij de boezems dikker dan bij de kamers

Naast de nieren zijn er nog 3 andere organen die een uitscheidingsfunctie hebben.

Welke organen zijn dat?

1. 1 = milt 2 = schildklier 3 = lever
2. 1 = alvleesklier 2 = longen 3 = huid
3. 1 = lever 2 = maag 3 = baarmoeder
4. 1 = longen 2 = lever 3 = huid

Wat is uitscheiden?

1. Verwijderen van afvalstoffen
2. In- en uitademen
3. Plassen en poepen
4. Zweten

Het hart krijgt ZELF zuurstofrijkbloed dankzij de:

1. Longader
2. Kransslagader
3. Kransader
4. Aorta

Waar liggen de kransslagaders?

1. In je hoofd
2. In je longen
3. In je hart
4. In je benen

Blaas

Urineleider

Nier

Urinebuis

7 en 8

1. 7: linker boezem 8: kransaders
2. 7: rechter kamer 8: kransslagaders
3. 7: rechter boezem 8: kransaders
4. 7: rechter boezem 8: kransslagaders

Sleep de onderdelen naar het hart!

Rechterboezem

Rechterkamer

Linker

boezem

Linkerkamer

Nierslagader

Nierader

Niermerg

Nierschors

Nierbekken 

Urineleider

Een bloedvat voert bloed van de aorta naar de lever. Tot welktype bloedvaten behoort dit bloedvat?

1. Slagader
2. Haarvat
3. Ader

Je ziet een bloedvat op het plaatje hiernaast. Wat voor bloedvat is het?

1. Ader
2. Slagader
3. Haarvat
4. Dat is niet te zeggen

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Doel van de les

• 8 Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.
  
• 9 Je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij een allergie.

Afweer

Ziekteverwekkers komen niet zo gemakkelijk je lichaam binnen. Lukt het ze toch, dan maken witte bloedcellen de ziekteverwekkers onschadelijk. Dat heet afweer.

Lichaamsvreemd

Stoffen die niet in je lichaam thuishoren, noem je lichaamsvreemde stoffen. Van lichaamsvreemde stoffen kun je ziek worden. Je lichaam probeert vreemde stoffen op drie manieren tegen te houden:

• met de huid

• met de slijmvliezen in de luchtwegen

• met zoutzuur in maagsap

De huid

De huid houdt schadelijke stoffen en organismen tegen, bijvoorbeeld bacteriën.

De slijmvliezen

De slijmvliezen in je neus houden kleine stofjes en ziekteverwekkers tegen. Trilharen verplaatsen het slijm naar de keelholte, waar het wordt ingeslikt.

De maag

In je maag worden de bacteriën gedood door zoutzuur (een stof in het maagsap). Ook bacteriën die met je voedsel zijn meegekomen, worden door het zoutzuur gedood.

Infectie

Als het ziekteverwekkers toch lukt om je lichaam binnen te komen, heb je een infectie. Het afweersysteem (of immuunsysteem) wordt dan actief en gaat de ziekteverwekker bestrijden. Ziekteverwekkers zijn meestal bacteriën of virussen. Ook sommige schimmels kunnen een infectie veroorzaken.

Witte bloedcellen horen bij het afweersysteem. Je kunt witte bloedcellen zien als ‘soldaten’. Ze worden eropuit gestuurd om de ziekteverwekkers te vinden en te doden. Sommige witte bloedcellen doen dat door de ziekteverwekker op te nemen en kapot te maken. De witte bloedcel gaat daarbij zelf ook vaak dood.

Witte bloedcel

Bacteriën

Antistoffen

Er zijn andere typen witte bloedcellen die antistoffen maken tegen de ziekteverwekkers (bv. bacteriën of virussen). Deze antistoffen plakken zich vast aan de ziekteverwekker en maken deze onschadelijk. 

Voor elke ziekteverwekker is er een andere speciale antistof nodig. Je lichaam moet deze allemaal kunnen maken. Deze antistoffen worden vervoerd door het bloed. 

Infectie

Als je een infectie hebt, duurt het een tijdje tot de witte bloedcellen voldoende antistof hebben gemaakt . Daardoor word je bij een infectie vaak eerst ziek. Als er voldoende antistof is gemaakt, word je weer beter.

Immuun

Als je lichaam een antistof heeft gemaakt, blijft deze antistof nog een tijdje aanwezig in het bloed. Bovendien ‘onthouden’ de witte bloedcellen hoe ze deze antistof moeten maken. Komt dezelfde ziekteverwekker later nog een keer in je lichaam, dan kunnen de witte bloedcellen meteen de juiste antistof maken. Je wordt dan niet ziek: je bent immuun geworden voor deze ziekte.

Allergie

Soms reageert het lichaam niet op ziekteverwekkers maar ook op andere stoffen die normaal niet in het lichaam zitten maar op zich niet ziekmakend zijn. Bijvoorbeeld pinda's. Als dit gebeurt heb je een allergie. 

Bij een allergie ben je overgevoelig voor bepaalde stoffen.

Als je deze stoffen inademt, inslikt of aanraakt, krijg je een allergische reactie. Je afweersysteem reageert dan op de stof. Daardoor krijg je bijvoorbeeld een rode plek, huiduitslag, een branderig gevoel, jeuk of ontstekingen.

Je kunt voor heel veel stoffen allergisch zijn. Voorbeelden zijn huisstof, haren van dieren, stoffen in voedsel, chemische stoffen, pinda’s, wespensteken en stoffen in make-up.  

Aan het werk! BIOLOGIE VOOR JOU!

Wat? 4.6 Afweer- opdrachten 1 t/m 8.

Waar? In je online boek

Klaar? Test jezelf. 

Niet af? Dan is het Huiswerk!!!