Spreekwoorden en uitdrukkingen, M2C 21-5

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Deze les

Spreekwoorden en uitdrukkingen

Filmpje en uitleg

Spreekwoordenspel

Filmpje

Uitdrukkingen en spreekwoorden worden vaak door elkaar gebruikt.

Uitleg

• Figuurlijk taalgebruik: lastig voor anderstaligen en jongere mensen
• Geschiedenis komt er vaak in terug
• Vaak ook dieren en lichaamsdelen

Geschiedenis

Iets onder de knie krijgen: 

--> overwinnaar hield met knie tegenstander onder controle.

Alle gekheid op een stokje:

--> de gekstok van de nar.  

Daar kraait geen haan naar:

--> uit de bijbel: “Voorwaar, Ik zeg u, dat gij in dezen zelfden nacht, eer de haan gekraaid zal hebben, Mij driemaal zult verloochenen.” Mattheüs 26:34

Dieren en lichaamsdelen

- de kat uit de boom kijken.

- de aap komt uit de mouw.

- iemand een beentje lichten.

- daar draai ik m'n arm niet voor om.

- hij loopt op zijn wenkbrauwen.

- een uiltje knappen.

Uitleg

Spreekwoorden

Kan je niet veranderen: je gebruikt altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde.

Meestal is het een algemene wijsheid. Bijv.: 'Oost west, thuis best.'

Uitdrukkingen

Een vaste combinatie van woorden met een figuurlijke betekenis.

Bijv.: 'Hij heeft een oogje op haar.'

Check

'Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.'

Spreekwoord of uitdrukking?

Spreekwoord	Uitdrukking
Altijd dezelfde woorden en volgorde, algemene wijsheid	Vaste combinatie van woorden, maar de hele zin is veranderbaar

Het spreekwoordenspel

• Foto, begin van een zin of een rebus
• Tweetallen 
• Nadenken, overleggen en invullen in de LessonUp
• Per groepje 1 antwoord
• Per vraag 1 minuut: oplossing én betekenis
• 1 punt voor de oplossing, 2 punten voor de betekenis
• Klaar? Even wachten op de rest
• We bespreken elke vraag

Goede antwoord

Oplossing: hij heeft te diep in het glaasje gekeken.

Betekenis: hij heeft te veel (alcohol) gedronken.

Goede antwoord

Oplossing: de kat uit de boom kijken

Betekenis: 'afwachten'. Dus: niet meteen reageren, maar eerst goed kijken wat er aan de hand is.

Oog om oog, ...

Goede antwoord

Oplossing: 'Oog om oog, tand om tand.'

Betekenis: wraak nemen voor wat jou is aangedaan

Goede antwoord

Oplossing: iemand blij maken met een dode mus.

Betekenis: iemand blij maken met iets dat niet zal gebeuren.

Goede antwoord

Oplossing: geen vlieg kwaad doen

Betekenis: alleen maar goede bedoelingen hebben, een goed mens zijn

Twee handen ...

Goede antwoord

Oplossing: twee handen op één buik

Betekenis: twee mensen die het altijd met elkaar eens zijn, heel goed met elkaar kunnen opschieten en elkaar altijd steunen

Goede antwoord

Oplossing: daar komt de aap uit de mouw

Betekenis: het wordt duidelijk hoe iets echt zit, hoe iemand echt is of wat iemands bedoeling is

Goede antwoord

Oplossing: in het geld zwemmen

Betekenis: heel veel geld hebben, erg rijk zijn

Goede antwoord

Oplossing: de appel valt niet ver van de boom

Betekenis: kinderen lijken vaak op hun ouders

Schrijf voor jezelf op

1. Wat vond je van deze les? En waarom?
2. Wat heb je van deze les geleerd?