§8.3 Ertsen en de winning van ijzer

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.3 Productie van metalen

Waarom worden de zeer onedele metalen bewaard in olie?

Geef de symbolen van 3 edele metalen

Geef de naam van drie zeer onedele metalen

Welke uitspraak is juist?
I. De corrosie van koper noem je roesten.
II. Brons is een legering en bestaat uit koper en tin

1. Alleen uitspraak I
2. Alleen uitspraak II
3. Beide uitspraken
4. Beide uitspraken niet

Doelen

aan het einde van de les kan ik:

1. vertellen uit welke ertsen Fe en Al worden gemaakt
2. een productieproces schematisch weergeven in een blokschema
3. de reactievergelijking opstellen voor de elektrolyse van aluminiumoxide opstellen
4. de reactievergelijkingen voor de processen in een hoogoven opstellen
5. De samenstelling van staal beschrijven

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.3 Productie van metalen

Maak aantekeningen

blz. 176

Ertsen

De meeste metalen zoals Fe, Al en Cu zitten in gesteenten die je ertsen noemt. 

IJzerts bevat Fe2O3

Bauxiet bevat Al2O3

Kopererts bevat CuO

Aluminium

• Kleine dichtheid (lichtgewicht)
• Sterk
• Corrosiebestendig

Aluminium wordt uit erts gewonnen: bauxiet

Toepassingen: vliegtuig, raamkozijn, verpakkingsmateriaal (blikjes, tubes, folie)

Winning van aluminium stap 1

Bauxiet = Mengsel van aluminiumoxide en roest

aluminiumoxide 

Al​2​​O​3​​

Winning van aluminium stap 2

Elektrolyse

Hiervoor is veel energie nodig. 

het aluminium produceren voor 1 auto, is net zoveel stroom als 1 huishouden per jaar. 

CO​2​​(g)

Al(l)

Al​2​​O​3​​(l)

Reactievergelijkingen die hierbij horen:

Aan het einde van de les kan ik:

1. vertellen uit welke ertsen Fe en Al worden gemaakt: 
      IJzererts en Bauxiet
2. een productieproces schematisch 

   weergeven in een blokschema

3. de reactievergelijking opstellen voor 

de elektrolyse van aluminiumoxide 

opstellen

Maak opdracht: 1, 4 en 8 van par. 6.3 blz. 145

Klaar? -> 

Laat zien en kijk alles na via de elo (ook de vorige par.)     

Keuze:                                                                                    

A. Oefen met de flitskaarten in je online boek

B. Maak de test jezelf van par. 6.1, 6.2 en 6.3

C. Maak je samenvatting van par. 6.1, 6.2 en 6.3

Planning

Uitleg 5 minuten

Aan de slag alleen of in tweetallen 

Herhalingsles Par. 6.1 en 6.2 

1. Oefen online met de flitskaarten van par. 6.1 en 6.2 

    Alleen of in tweetal

2. Maak online de test jezelf van Par. 6.1 en 6.2 

     Dit doet iedereen zelf

Klaar? maak je samenvatting compleet

Een goede werkhouding -> + 0,5 punt op de toets 

Van ijzererts tot ijzer

Planning

Korte herhaling 

Uitleg tweede deel par. 6.3 

Aan de slag met opdrachten 

Herhaling vorige les:

1. Uit welke ertsen worden Fe en Al gemaakt? 
      IJzererts en Bauxiet

2. Geef een productieproces 

schematisch weer in een blokschema

3. Stel de 2 reactievergelijkingen op 

voor de elektrolyse van aluminiumoxide.

Doelen deze les

aan het einde van de les kan ik...

... beschrijven wat er in een hoogoven gebeurd

... het verschil uitleggen tussen ruwijzer en staal

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.3 Productie van metalen

Maak aantekeningen

blz. 176

Stappenplan: van ijzererts tot ijzer blz. 144

1. mengsel van ijzererts (Fe2O3) en cokes (koolstof) wordt in een hoogoven gestort. 
2. onderin de oven wordt hete lucht (o.a. zuurstof) geblazen
3. zuurstof reageert met de koolstof tot koolstofmonoxide 
4. ijzeroxide reageert met koolstofmonoxide tot ijzer en koolstofdioxide

Stappenplan: van ijzererts tot ijzer blz. 144

5. ijzer smelt en zakt naar het onderste deel van de hoogoven
6. het ijzer wordt afgetapt en wordt verder bewerkt 

7. de gassen verlaten de hoogoven aan de bovenkant (hoogovengas) 

8. vervuiling uit cokes en ijzererts worden afgetapt, dit heet slak. (grondstof voor cement)

Van ijzererts tot ijzer; reactievergelijkingen

2 C(s) + O2(g) --> 2 CO(g)

Fe2O3(s) + 3 CO(g) --> 2 Fe(s) + 3 CO2(g)

Ruwijzer, gietijzer en staal

Ruwijzer bevat 4% koolstof (hard en breekbaarder) 

Gietijzer bevat 3% koolstof (hard/breekbaarder) putdeksel

Staal bevat 0,3% koolstof (minder hard/buigbaar) constructie 

Doelen deze les

aan het einde van de les kan ik...

... beschrijven wat er in een hoogoven gebeurd

... het verschil uitleggen tussen ruwijzer en staal

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.3 Productie van metalen

Aan de slag

Maak opdracht 2, 3, 5, 7 en 9

Opdracht 1, 4 en 8 waren huiswerk van voor de vakantie

Klaar? 

Controleer de opdrachten met de elo 

Oefen in de elo Par. 6.3 

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.3 Productie van metalen

Planning

Uitleg par. 6.4 

Aan de slag met opdrachten

Nakijken par. 6.3 en 6.4

Oefenen in de Elo Par. 6.3 en 6.4  

Doelen deze les

aan het einde van de les kan ik...

... uitleggen dat ertsen niet-hernieuwbare grondstoffen zijn.

... uitleggen waarom recycling van metalen noodzakelijk is.

... voorbeelden geven van een recyclingproces en van een duurzaam productieproces.

... de voordelen van recycling van metalen noemen.

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.4 duurzaam gebruik van metalen

Maak aantekeningen

blz. 176

Recycling

Het opnieuw gebruiken van materialen in een andere vorm noem je recycling. Dit is belangrijk omdat de hoeveelheid grondstoffen eindig is. 

Behalve eindig, is het ook belangrijk om materialen opnieuw te gebruiken, zodat het niet uit derde wereld landen hoeft gehaald te worden. 

Urban Mining

Regular mining: 

grondstoffen uit de grond halen. 

Urban Mining: 

grondstoffen uit afval halen. 

Recyclen oude telefoons

https://www.onemorething.nl/2018/04/apple-recycle-robot-nederland/cle-iphones

Kobalt 

Kobalterts komt uit Congo

Verwerkt in: gsm, elektrische auto, batterijen, accu's 

Kobalterts bevat ook veel zware metalen, wat zorgt voor  drinkwatervervuiling

Kobalt wordt vaak door kinderen uit de grond gehaald (kinderarbeid)

Doelen deze les

aan het einde van de les kan ik...

... uitleggen dat ertsen niet-hernieuwbare grondstoffen zijn.

... uitleggen waarom recycling van metalen noodzakelijk is.

... voorbeelden geven van een recyclingproces en van een duurzaam productieproces.

... de voordelen van recycling van metalen noemen.

Hoofdstuk 6. Metalen

§6.4 duurzaam gebruik van metalen

Aan de slag

Maak opdracht 1 t/m 5 en 9 en 10 

Klaar?

Nakijken par. 6.3 en 6.4

Oefenen in de Elo Par. 6.3 en 6.4  

Mentorzaken: 

22 mei Ne toets

23 mei Nask2 toets hoofdstuk 6 metalen

25 mei Nask1 toets hoofdstuk 6 

Presentaties OSB

Fuif 1 juni: chic je FRIEMEL

Volgende week 23 mei toets hoofdstuk 6

1. Heb je alles gemaakt?

2. Heb je alles nagekeken?

3. Heb je alle aantekeningen?

4. Heb je alle test jezelf gemaakt in de elo? (telt mee voor 0,5             punt extra) 

5. Maak een overzicht van wat je nog niet goed kent

6. Oefen in de Elo     

Laatste 5 min. Fuif PPT