Week 5a - P3 - Herhaling

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 7

Stoom en Fabrieken

Herhaling

Welkom bij geschiedenis!

Onze afspraken

1. In onze klas mag je altijd een vraag stellen. 
2. Rust in de klas                                        - Als ik uitleg -> stilte.                          - Geconcentreerd werken -> stilte
3. Telefoon, jassen, petten en AirPods zijn niet zichtbaar zonder mijn toestemming. 
4. Vertrouwen

Lesplanning

• Lesdoelen
• Herhaling en vragen
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoel vragen
• bespreken lesdoelen

Lesplanning en huiswerk

Lesdoelen en opdracht

Oefenvragen

Instructie

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Huiswerk

Maken:                            §5 - Af

Leren:                              §5

Wanneer inleveren:   Voor de volgende les

Waar inleveren:           tijdvoorgeschiedenis.nl

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Lesdoelen

• Je kunt verschillende Europese landen koppelen aan het modern-imperialisme.
• Je kunt gevolgen van het modern-imperialisme noemen voor zowel Europa als de Europese kolonies.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Verandering

1) Eerst komt er meer voedsel door verbeterde landbouw

2) Dan groeit de bevolking

3) De winsten worden gebruikt om meer textiel te produceren

Begrippen:

• Revolutie

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

verandering in de samenleving

• Mensen trekken naar de stad ipv op platteland
• Steden groeien
• Mensen gaan in loondienst
• Ontstaan arbeidersklasse 

Begrippen:

• Revolutie

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Verandering

• Veel uitvindingen om de samenleving te verbeteren. 
• Kleine groep mensen alle grond en rijk.
  
• Plattelandsbewoners betaalden veel geld om op de grond van de eigenaren te mogen werken. 
• De rijksten kochten nog meer stukken land op: schaalvergroting.

Begrippen:

• schaalvergroting

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Landbouw

• Meer landbouwproductie voor minder geld. 
• Geen hongersnood meer.
• Minder mensen stierven > bevolking neemt explosief toe. 
• Grote gevolgen.

Begrippen:

• Revolutie

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Verandering

• Het boerenleven armoedig en zwaar.
• weefgetouw voor extra inkomsten: huisnijverheid.
• Vraag naar kleding door bevolkingsgroei.
• Spinning Jenny (2x zo snel!)
• Waterframe: Waterrad aan spinning Jenny 
• Veel ruimte voor nodig. 
• Zo maakte de huisnijverheid langzaam plaats voor fabrieken. 

Begrippen:

• Huisnijverheid.
• Spinning Jenny
• Waterframe

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Verandering

• De machines in de Engelse textielindustrie steeds groter. 
• In 1709 voor het eerst stoom toe. 
• betrouwbaarder dan wind- of paardenkracht. 
• Brandstof nodig.
• Mijnen voor steenkool.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Stoommachines

• Het probleem: Mijnen soms onder water 
• Stoom gebruikt voor waterpompen
• 1765: James Watt verbeterd stoommachine 
• Gebruikt voor de aandrijving van allerlei machines.
• Grotere en betere machines > meer en sneller > meer geld.  

Begrippen:

• stoommachine

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Transport

•  Meer transport nodig voor industrie. 
• Nieuwe wegen en kanalen.
• 1804:  stoomtrein.
• Industriële Revolutie. 

Begrippen:

• schaalvergroting

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Urbanisatie

• Meer voedsel > minder landarbeiders. 
• Mensen trekken naar de stad voor werk
• Urbanisatie
• Arbeiderswoningen nodig
  
• Grote gezinnen
• Snel gebouwd, geen waterleiding, riolering en slechte hygiëne 
• Snel verspreidende ziekten.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Begrippen:

• Urbanisatie

Fabrieken

• Veel arbeidskrachten.
• 14 uur per dag in de fabriek van maandag t/m zaterdag. 
• Geen vrije dagen of vakantie 
• Niet werken, geen inkomen. 
• Een man verdiende nooit genoeg.
• Vrouwen en kinderen meehelpen. 
• Arbeidsomstandigheden in de fabrieken slecht.

Begrippen:

• Arbeidsomstandigheden

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Sociale kwestie

• De overheid trok zich er niets van aan. 
• Veel arbeiders alcoholverslaafd 
• Meisjes en vrouwen soms in de prostitutie.
• Hoog sterftecijfers onder moeders, baby's en jonge kinderen. 
• Veel problemen met weeskinderen.
• De sociale kwestie.

Begrippen:

• sociale kwestie.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

De Bourgeoisie

• Een kleine groep rijke mensen verdiende veel geld door de industrie: De Bourgeoisie

1. de fabrikanten, 
2. bankiers
3. kooplieden. 

• Veel invloed op de overheid. 
• Aanhangers van het Liberalisme

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Begrippen:

• bourgeoisie

Het Liberalisme

• De Bourgeoisie wilde zo min mogelijk regels van de overheid en zo veel mogelijk vrijheid
• Vrijheid = Libertas
• Politieke stroming: Het Liberalisme. 

1. Geen wetten over hoe hoog de lonen moesten zijn 
2. Geen wetten hoe lang de werktijden waren

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Begrippen:

• Liberalisme

Het Socialisme

• Sociale kwestie
• Slechte leef en werkomstandigheden
• Arbeiders willen verbeteringen en rechten
• Zo veel mogelijk gelijkheid: Socialisme
• Het socialisme wil:

1. Betere arbeidsomstandigheden voor fabrieksarbeiders
2. Meer gelijkheid
3. Betere woningen

Begrippen:

• Socialisme
• Sociale kwestie

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

De industrie groeit!

• Nieuwe steden bij belangrijke plekken:

1. Havens
2. Mijnen 
3. Waterwegen

• Zwaar arbeidersbestaan 
• Na Napoleon industrialisatie in West-Europa.  
• Grondstoffen werden veel verhandeld langs rivieren en over heel Europa. 
  

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Begrippen:

• industrialisatie

Grondstoffen

• Door groei bevolking en industrie meer grondstoffen nodig (goud, olie en rubber)
• Fabrikanten willen meer spullen verkopen (afzetmarkt). 
• Over de eigen grenzen op zoek naar nieuwe klanten en meer grondstoffen. 
• Engelsen naar India en China. 
• Kolonies gebruiken in ruil voor beschaving, onderwijs en geloof 
• Landen willen zo veel mogelijk kolonies.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Begrippen:

• Liberalisme

Koloniën

• De Europese landen veel handelsposten en kolonies.
• De regering hielp fabrikanten met uitbreiden naar het buitenland.
• Europese landen nemen nog meer grote gebieden en landen over de hele wereld in. 
• De inwoners moesten grondstoffen voor de Engelsen produceren + verplicht om Engelse producten te kopen. 

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Begrippen:

• Handelsposten

Modern Imperialisme

• Inwoners onderdrukt met geweld en wapens. 
• spoorlijnen, stoomschepen en telegraafverbindingen worden aangelegd. 
• Modern imperialisme 
• Nieuwe grenzen in de hele wereld. 

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Begrippen:

• Modern Imperialisme

Nederland en Indonesië

• Kolonie Nederlands-Indië (Indonesië)
• Het cultuurstelsel 
• hele bevolking 20% van de grond voor de Nederlandsche Handel-Maatschappij moet verbouwen. 
• Uitbuiting, armoede en hongersnood.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Begrippen:

• industrialisatie

Opdracht(en)

Maken: §5

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Huiswerk

Maken: §5 - af

Leren: §5

Wanneer inleveren: Voor de volgende les

Waar inleveren: Tijd voor geschiedenis

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Leerdoelencheck!

Wat is modern imperialisme?

1. De Europese inspanningen om ervoor te zorgen dat de bevolking van de koloniën welvarend zou worden.
2. De Europese machtsuitbreiding in Azië en Afrika na 1870, waardoor grote koloniale rijken ontstonden.
3. De Europese ontdekkingsreizen in de zeventiende eeuw, met als doel de relatie tussen Europa en Azië te verbeteren.
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist.

Wat zijn koloniën?

1. Een land.
2. Een gebied waar alleen boerderijen staan.
3. Een gebied buiten het eigen land.
4. Een gebied in je eigen land.

Hoe verschilde het stichten van koloniën in de Gouden Eeuw van het stichten van koloniën in de tijd van burgers en stoommachines?

1. In de Gouden Eeuw waren het vooral handelsposten, geen grote stukken grond die werden veroverd.
2. In beide tijden was het stichten van koloniën hetzelfde.
3. In de Gouden Eeuw werd vooral Azië gekoloniseerd, in de tijd van burgers en stoommachines vooral Afrika.
4. In de Gouden Eeuw werd er meer gekoloniseerd dan in de tijd van burgers en stoommachines.

Wat is het cultuurstelsel?

1. Producten die verbouwd worden en verkocht aan landen
2. Regels voor boeren in Indië om producten te verbouwen voor NL
3. Het culturele erfgoed van andere landen
4. Afspraken die gemaakt zijn zodat alle boeren dezelfde winst krijgen

Het cultuurstelsel was...

1. Voor Nederland voordelig en voor Java nadelig
2. Voor Nederland nadelig en voor Java voordelig
3. Voor zowel Nederland als Java nadelig
4. Voor zowel Nederland als Java voordelig

Wat vind je nog moeilijk?

Lesdoelen

• Je kunt verschillende Europese landen koppelen aan het modern-imperialisme.
• Je kunt gevolgen van het modern-imperialisme noemen voor zowel Europa als de Europese kolonies.

• Lesplan
• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie
• Opdracht(en)
• Lesdoelvragen
• Afsluiting

Modern Imperialisme

Sociale kwestie

Industriële revolutie 

De Industriële revolutie heeft Modern-Imperialisme veroorzaakt

- Vul het oorzaak-gevolg schema in.

industriële revolutie 

Massaproductie

Grondstoffen te kort

Modern-Imperialisme

Koloniseren Afrika/ Azië

Grotere afzetmarkt + Grondstoffen

Te veel producten

Groter grondgebied

Hoort bij modern imperialisme

Hoort niet bij modern imperialisme

Koloniën

Europese wereldrijken

Veroveringen binnenlanden

Handelsposten langs de kust