straling en atoombouw

• Natuurkunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Al deze soorten straling hebben één ding gemeenschappelijk: De straling komt uit een bron en beweegt in alle richtingen daar vandaan

aan de slag

maken 2-3-6 t/m 11

van paragraaf 8.1 

werkboek A

gevaarlijke straling

Uv-straling

Röngenstraling

Gammastraling

Ioniserende straling

Ioniserende straling is in staat om de moleculen van andere stoffen te beschadigen.

Deze straling wordt uitgezonden door radioactieve stoffen of door een rontgenapparaat.

ionisernde straling

moleculen en atomen die door ioniserende straling worden geraakt kunnen beschadigt raken of kapot gaan.

Ioniserende straling

door ioniserende straling kan je sommige producten langer houdbaar maken.

schimmels en bacteriën worden gedood. 

aan de slag

maken 13 t/m 16

Wat zijn moleculen ook alweer?

Waar zijn moleculen van gemaakt?

 Atoombouw

Atoommodel Rutherford

Atomen hebben een kleine positieve kern met een negatieve wolk waar elektronen zich in bevinden. 

Het atoom

Dalton

Een atoom is een massief balletje.

Ieder atoom heeft volgens Dalton een verschillende diameter en is daardoor uniek voor een bepaalde atoomsoort.

Atoombouw

Atoommodel van Bohr

Een atoom bestaat uit:

- elektronen

- protonen (kern)

- neutronen (kern)

Atoombouw

Een atoom is opgebouwd uit protonen, neutronen en elektronen.
De 1+ geladen protonen (p) en de ongeladen neutronen (n) bevinden zich in de atoomkern.
De 1− geladen elektronen (e^-)bevinden zich in een wolk rond de atoomkern.

Natrium heeft atoomnummer 11 en massagetal 24. Hoeveel protonen heeft natrium?

1. 11
2. 12
3. 23
4. 34

Atoomnummer

Het atoomnummer is gelijk aan het aantal protonen in de kern van het atoom. Alle atomen van dezelfde soort hebben hetzelfde atoomnummer.

• atoomnummer = aantal protonen

• aantal elektronen = aantal protonen (geen lading)
  

• massagetal = aantal protonen + aantal neutronen

Natrium heeft atoomnummer 11 en massagetal 24. Hoeveel neutronen heeft natrium?

1. 11
2. 12
3. 13
4. 24

Natrium heeft atoomnummer 11 en massagetal 24. Hoeveel elektronen heeft natrium?

1. 11
2. 12
3. 23
4. 34

Waar vind je de neutronen en waar zijn ze gelijk aan?

1. Rond de kern, gelijk aan de massa
2. In de kern, gelijk aan de massa
3. Rond de kern, gelijk aan (massa - atoomnummer)
4. In de kern, gelijk aan (massa - atoomnummer)

Het atoomnummer is het aantal...

1. protonen van een atoom
2. neutronen van een atoom
3. elektronen van een atoom
4. protonen en elektronen van een atoom

Als er een neutron bij komt dan

1. Wordt het atoom nummer hoger
2. Wordt het atoomnummer lager
3. Wordt het massagetal hoger
4. Wordt het massagetal lager

Isotopen

Meeste elementen hebben meerdere isotopen. 

Isotopen zijn atomen met hetzelfde aantal protonen in de kern, maar een ander aantal neutronen. 

Isotopen hebben dus hetzelfde atoomnummer, maar een andere massa.

Isotopen

Voorbeeld: chloor

Twee isotopen van chloor in de natuur: Cl-35 en Cl-37

Voorbeeld: chloor

Twee isotopen van chloor in de natuur: Cl-35 en Cl-37

Wat is een isotoop?

1. Zelfde atoom, andere massa
2. Ander atoom, zelfde massa
3. Zelfde atoom, ander atoomnummer
4. Ander atoom, zelfde atoomnummer

Isotopen verschillen van elkaar in ...

1. Aantal protonen
2. Aantal elektronen
3. Aantal protonen en elektronen
4. Aantal neutronen

N-14 heeft 7 protonen en 7 neutronen.
C-14 heeft 6 protonen en 8 neutronen.
N-14 en C-14 zijn isotopen

1. ja
2. nee
3. soms

aan de slag

maken 3-5t/m 10

paragraaf 8.2

phet.colorado.edu

Stabiel - Instabiel

Koolstof-12                                        Koolstof-14      

Stabiele en instabiele kernen

Stabiele kernen veranderen niet uit zichzelf en daardoor zijn deze stoffen niet radioactief.

Een radioactieve stof heeft atoomkernen die instabiel zijn. 

Deze kernen veranderen uit zichzelf

en zenden daarbij een kleine hoeveelheid straling uit: 

dit noemen we radioactief verval.

soorten straling

Hoe meer kernen per seconde veranderen, hoe meer straling er wordt uitgezonden.

De activiteit van een hoeveelheid materiaal wordt steeds kleiner. 

Activiteit

Activiteit = 

aantal kernen dat per seconde verandert

Activiteit wordt gemeten in becquerel (Bq)

De activiteit van een radioactieve bron hangt af van:

• de hoeveelheid radioactieve stof;
• de halfwaardetijd.

Alfa verval 

Bij alfa verval vliegt er een alfa deeltje uit de kern. Zo'n deeltje heeft dezelfde samenstelling als een heliumkern: 2 neutronen en 2 protonen. Het massagetal van de atoomkern daalt hierdoor met 4 en het atoomnummer met 2.

Beta verval

Bij beta verval verandert een neutron in de atoomkern spontaan in een protonen een elektron.

Het elektron wordt meteen daarna uitgestoten uit de kern. Dit wordt het betadeeltje genoemd. Het massagetal van de atoomkern verandert niet, want het aantal kerndeeltjes blijft immers gelijk.Het atoomnummer stijgt wel met 1, omdat er 1 proton bij komt.

Gamma verval

Gammaverval ontstaat vaak na alfa- of betaverval. De kern is in heftige beweging geraakt en moet nog veel energie kwijtraken. Dit doet hij door gammastraling uit te zenden. Daarbij veranderen het massagetal en het atoomnummer niet.

aan de slag

maken 11 t/m 16

paragraaf 8.2