Formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Formuleren H2 Verwijswoorden

Deze les:

1. Uitleg fouten met verwijswoorden
2. Nakijken paragraaf 1 als je uit het boek werkt
3. Huiswerkoefeningen maken

Verwijswoorden

Gebruiken we om herhaling te voorkomen, voor variatie en leesbaarheid.

Anne heeft haar haren gekamd.

De jongen die daar loopt is echt heel aardig.

De les aardrijkskunde was heel leuk, wat die vond plaats in Geofort. 

Voorbeeldfouten

Het meisje die daar loopt.

De politie heeft zijn macht getoond.

Hun lopen daar midden op de weg.

Dat jongen is mijn neef.

Wat gaat er vaak fout?

1. Mannelijk, vrouwelijk, en onzijdig (geslacht)

2. Het woord ‘wat’ of 'dat'?

3. Hen of hun?

4. Wie of waar?

5. Slordig verwijzen

Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig

• In veel talen hebben zelfstandig naamwoorden altijd een ‘geslacht’.

Er zijn in het Nederlands drie opties:

1: Mannelijk de-woorden               de radio             zijn

2: Vrouwelijk de-woorden             de leerlinge     haar

3: Onzijdig het-woorden                 het huis             zijn 

Hoe weet je dat nou? Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig

Hoe weet je dat nou? Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig

Hoe weet je dat nou? Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Er mag geen vuurwerk worden afgestoken door minderjarige kinderen.

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Er mag geen vuurwerk worden afgestoken door minderjarige kinderen.

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Hij weet het wel, maar hij maakt echter steeds dezelfde fout.

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Hij weet het wel, maar hij maakt echter steeds dezelfde fout.

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Hoe voorkomt hij dat hij niet te laat komt? 

Dubbelop (terugblik)

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Hoe voorkomt hij dat hij niet te laat komt? 

Pleonasme en Tautologie 

Een bepaalde eigenschap wordt herhaald.

Iets wordt volledig herhaald.

Pleonasme en Tautologie 

Een bepaalde eigenschap wordt herhaald.

Iets wordt volledig herhaald.

Verbeteren: eigenschap weghalen

Verbeteren: willekeurig eentje weghalen

Stijlfiguur of stijlfout - pleonasme

Een pleonasme kan een versterking zijn van een beeld dat je wilt schetsen. 
 'natte tranen'
 'groen gras'
'witte sneeuw'                                           Als je zo een eigenschap wilt
                                benadrukken, maak je gebruik van een stijlfiguur.

Stijlfiguur of stijlfout - pleonasme

Als de extra eigenschap overbodig is, is het wel een stijlfout.

De bal valt naar beneden

De uiterste grens is bereikt

Stijlfiguur of stijlfout - tautologie

Ook een tautologie kan een versterking zijn. 
Veel uitdrukkingen zijn een tautologie
 'gratis en voor niets', 'zeker en vast' of 'list en bedrog'.
Deze zijn geaccepteerd als stijlfiguur en zijn dus correct. 

Stijlfiguur of stijlfout - tautologie

Voorbeelden van overbodige herhaling zijn: 

Die jurken zijn identiek hetzelfde. 

Om 12 uur ben ik nog wakker, want ik wil immers nooit slapen.  

Filmpje!

We kijken  het filmpje. Let eens op de pleonasmen en de tautologieën die deze bijzondere Vlaamse professor gebruikt...

In het kort:

Pleonasme: je voegt een eigenschap van iets toe in een uiting, terwijl dat niet nodig is of al vanzelf spreekt. 

Tautologie: je zegt/schrijft twee keer hetzelfde, in andere woorden, achter elkaar. 

Stijlfiguur: versterkt het effect - is correct.

Stijlfout: onnodige herhaling - is incorrect.

De bal is omlaag gevallen

1. pleonasme
2. tautologie

Het verschillend onderscheid

1. pleonasme
2. tautologie

Vaak en dikwijls gebeurt het.

1. pleonasme
2. tautologie

Ik heb het zelf persoonlijk afgeleverd.

1. pleonasme
2. tautologie

Een eetbare groentesoep.

1. pleonasme
2. tautologie

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

1. pleonasme
2. tautologie

Nog even iets extra:

Pleonasme: je voegt een eigenschap van iets toe in een uiting, terwijl dat niet nodig is of al vanzelf spreekt. De woorden die gebruikt worden, behoren niet tot dezelfde woordsoort.

Tautologie: je zegt/schrijft twee keer hetzelfde, in andere woorden, achter elkaar. Hier worden wel vaak dezelfde woordsoorten gebruikt.

Let op: soms maken een pleonasme of een tautologie een tekst sterker.  Soms juist niet. Hier gaan we in een volgende les op in.

Ze zijn identiek gelijk aan elkaar.

1. pleonasme
2. tautologie

Lees dat eens hardop voor!

1. pleonasme
2. tautologie

De antwoorden van de toets lagen open en bloot op tafel.

1. pleonasme
2. tautologie

Dubbele ontkenning

Bij een dubbele ontkenning zeg je het tegenovergestelde van wat je bedoelt. Bij zinnen met een woord dat al een ontkennend karakter heeft, wordt dan ten onrechte een tweede ontkenning toegevoegd.

Ik zal je wel even afleren om niet meer zo’n grote mond te hebben.

Dubbele ontkenning

Bij een dubbele ontkenning zeg je het tegenovergestelde van wat je bedoelt. Bij zinnen met een woord dat al een ontkennend karakter heeft, wordt dan ten onrechte een tweede ontkenning toegevoegd.

Contaminatie

Een onjuiste vermenging van twee uitdrukkingen of woorden.

De ring kost duur. 

Ik mag de toets overnieuw maken.