les 1 Introductie formuleren dubbelop

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Formuleren H1

Formuleren

Als schrijver...
vraag 1: wat ga ik zeggen? (inhoud)
vraag 2: hoe ga ik het zeggen (vorm)

Formuleren

Als schrijver...
vraag 1: wat ga ik zeggen? (inhoud)
vraag 2: hoe ga ik het zeggen (vorm)

Doelen:

Je herkent stijlfiguren en stijlfouten in een tekst.

Hoofdstuk 1: iets wordt twee keer gezegd.

• pleonasme
• tautologie
• contaminatie
• dubbele ontkenning

Pleonasme en Tautologie 

Een bepaalde eigenschap wordt herhaald.

Iets wordt volledig herhaald.

Pleonasme en Tautologie 

Een bepaalde eigenschap wordt herhaald.

Iets wordt volledig herhaald.

Pleonasme en Tautologie 

Een bepaalde eigenschap wordt herhaald.

Iets wordt volledig herhaald.

Verbeteren: eigenschap weghalen

Verbeteren: willekeurig eentje weghalen

Stijlfiguur of stijlfout - pleonasme

Een pleonasme kan een versterking zijn van een beeld dat je wilt schetsen. 
 'natte tranen'
 'groen gras'
'witte sneeuw'                                           Als je zo een eigenschap wilt
                                benadrukken, maak je gebruik van een stijlfiguur.

Stijlfiguur of stijlfout - pleonasme

Als de extra eigenschap overbodig is, is het wel een stijlfout.

De bal valt naar beneden

De uiterste grens is bereikt

Stijlfiguur of stijlfout - tautologie

Ook een tautologie kan een versterking zijn. 
Veel uitdrukkingen zijn een tautologie
 'gratis en voor niets', 'zeker en vast' of 'list en bedrog'.
Deze zijn geaccepteerd als stijlfiguur en zijn dus correct. 

Stijlfiguur of stijlfout - tautologie

Voorbeelden van overbodige herhaling zijn: 

Die jurken zijn identiek hetzelfde. 

Om 12 uur ben ik nog wakker, want ik wil immers nooit slapen.  

Filmpje!

We kijken  het filmpje. Let eens op de pleonasmen en de tautologieën die deze bijzondere Vlaamse professor gebruikt...

In het kort:

Pleonasme: je voegt een eigenschap van iets toe in een uiting, terwijl dat niet nodig is of al vanzelf spreekt. 

Tautologie: je zegt/schrijft twee keer hetzelfde, in andere woorden, achter elkaar. 

Stijlfiguur: versterkt het effect - is correct.

Stijlfout: onnodige herhaling - is incorrect.

De bal is omlaag gevallen

1. pleonasme
2. tautologie

Het verschillend onderscheid

1. pleonasme
2. tautologie

Vaak en dikwijls gebeurt het.

1. pleonasme
2. tautologie

Ik heb het zelf persoonlijk afgeleverd.

1. pleonasme
2. tautologie

Een eetbare groentesoep.

1. pleonasme
2. tautologie

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

1. pleonasme
2. tautologie

Nog even iets extra:

Pleonasme: je voegt een eigenschap van iets toe in een uiting, terwijl dat niet nodig is of al vanzelf spreekt. De woorden die gebruikt worden, behoren niet tot dezelfde woordsoort.

Tautologie: je zegt/schrijft twee keer hetzelfde, in andere woorden, achter elkaar. Hier worden wel vaak dezelfde woordsoorten gebruikt.

Let op: soms maken een pleonasme of een tautologie een tekst sterker.  Soms juist niet. Hier gaan we in een volgende les op in.

Ze zijn identiek gelijk aan elkaar.

1. pleonasme
2. tautologie

Lees dat eens hardop voor!

1. pleonasme
2. tautologie

De antwoorden van de toets lagen open en bloot op tafel.

1. pleonasme
2. tautologie

Dubbele ontkenning

Bij een dubbele ontkenning zeg je het tegenovergestelde van wat je bedoelt. Bij zinnen met een woord dat al een ontkennend karakter heeft, wordt dan ten onrechte een tweede ontkenning toegevoegd.

Ik zal je wel even afleren om niet meer zo’n grote mond te hebben.

Dubbele ontkenning

Bij een dubbele ontkenning zeg je het tegenovergestelde van wat je bedoelt. Bij zinnen met een woord dat al een ontkennend karakter heeft, wordt dan ten onrechte een tweede ontkenning toegevoegd.

Contaminatie

Een onjuiste vermenging van twee uitdrukkingen of woorden.

De ring kost duur. 

Ik mag de toets overnieuw maken. 

Maak het werkblad (mag in duo)

• pleonasme (De witte maan)
• tautologie (eenzaam en alleen)
• contaminatie (verhusseling: het weegt zwaar)
• dubbele ontkenning (ik heb nooit ontkent dat ik daar niet
                                                                                                                         was)

WE BESPREKEN HET WERKBLAD AAN HET EIND VAN DE LES.

Volgende les

Maak een team van 4-6 leerlingen.

Bedenk een naam voor jullie team.