Trede 21 - de hoofdgedachte

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom

Leesvaardigheid

Hoofdgedachte, tekstdoel
en structuur

Nederlands

Lesprogramma

1. Uitleg (10 min)
2. Leestekst + vragen maken (30 min)
3. Afsluiting (5 min)

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je welke tekstdoelen er zijn. 

• kun je uitleggen wat het verschil is tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst. 

• kun je zelfstandig het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst bepalen. 
  
  
• ken en herken je de structurerende elementen die schrijvers kunnen gebruiken. 
• kun je aan de talige middelen het tekstdoel herkennen. 

Hoe vind je de hoofdgedachte van een tekst?

De hoofdgedachte

De hoofdgedachte is een heel korte samenvatting in één zin. Het is het belangrijkste wat de schrijver wil vertellen. 

• De hoofdgedachte = het onderwerp + dat wat daarover verteld wordt.  

• Om de hoofdgedachte te formuleren moet je dus eerst het onderwerp bepalen. 

• Het onderwerp = waar de tekst over gaat. Dat kun je vaak met één of enkele woorden zeggen.

Hoe vind je het onderwerp van een tekst?

Het onderwerp

Het onderwerp van een tekst vind je door te letten op: 

1. de kop 
   
2. de eerste zin of de eerste alinea 
   
3. een illustratie bij de tekst 
   
4. tussenkopjes en vetgedrukte of onderstreepte woorden in de tekst 

Dus het onderwerp van een tekst is waar de tekst over gaat en de hoofdgedachte van een tekst is wat de schrijver van die tekst de lezer duidelijk probeert te maken.

Waar vind je de hoofdgedachte?

• Meestal in de eerste alinea of in het slot van een tekst. 
  

• De hoofdgedachte hoeft niet letterlijk in de tekst te staan. 
  

• Let op! Twee teksten met hetzelfde onderwerp kunnen heel goed twee verschillende hoofdgedachtes hebben.

Strucuur

Een schrijver wil een duidelijke, leesbare tekst scrhijven en brengt structuur aan door structurerende elementen te gebruiken:

• Kop / titel
• Ondertitel
• Tussenkopje(s)
• Citaten
• Tekst- en alinea-indeling (inleiding-kern-slot).
• Tekstverbanden (signaalwoorden)
• Tekstvakken
• Kolommen
• Talige middelen

Talige middelen

• Je herkent het tekstdoel van een tekst onder meer aan de taal die een schrijver gebruikt: de talige middelen.

• Per tekstdoel verschillende talige middelen die een schrijver inzet.

• Door de talige middelen probeert de schrijver zijn doel te bereiken.

Trede 21 - Lezen wil van de schrijver

• Leerlingen wit - maken 'bepaal de hoofgedachte'
• Leerlingen blauw - maken ' achterhaal de hoofdgedachte' (let op de tekst uit de Volkskrant werkt niet). 
• Klaar? Maak de leesopdracht (portal - presentatie - lezen) en lever deze in via de ELO. 

Trede 21 

Leerdoelen

• Leerdoel 1: Je kunt de hoofgedachte (en het doel) van een tekst bepalen, zodat je een beter beeld krijgt van de bedoeling van de tekst.
• Leerdoel 2: Je kunt de betekenis van moeilijke woorden in een tekst achterhalen, zodat je teksten beter kunt begrijpen.
• Leerdoel 3: Je kunt een zakelijke brief schrijven aan de hand van een schrijfplan, zodat je op een juiste manier kunt communiceren in het dagelijks leven.
• Leerdoel 4: Je kunt beeldspraak in gedichten (en andere teksten) herkennen en begrijpen, zodat je dit in het dagelijks leven herkent en kunt gebruiken om jezelf uit te drukken.
• Leerdoel 4: Je kunt gedichten analyseren op versvorm, rijm, beeldspraak en stijlfiguren, zodat je letterlijk en figuurlijk taalgebruik in het dagelijksleven beter kunt herkennen.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je welke tekstdoelen er zijn. 

• kun je uitleggen wat het verschil is tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst. 

• kun je zelfstandig het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst bepalen. 
  
  
• ken en herken je de structurerende elementen die schrijvers kunnen gebruiken. 
• kun je aan de talige middelen het tekstdoel herkennen. 

Schrijf 2 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen