H3 paragraaf 5: koningen willen meer macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

Koningen willen meer macht

wat gaan we doen?

Voorkennis door quiz

Leerdoelen paragraaf 5 doornemen

Uitleg paragraaf 5

maak aantekeningen in je schrift :-)

aan het eind volgt een samenvatting

Voorkennis

Je krijgt eerst een aantal vragen

Van wanneer tot wanneer loopt de Middeleeuwen?

1. 0 - 1000 n.C.
2. 500 - 1000 n.C.
3. 500 -1500 n.C.
4. 1000 - 1500 n.C.

Wat is hier afgebeeld?

1. Herendiensten
2. Horigen
3. Domein
4. Drieslagstelsel

Wat is hier afgebeeld?

1. Herendiensten
2. Drieslagstelsel
3. Domein
4. Leenstelsel

Hoe noemen we de mensen die mensen tot het Christendom wilden bekeren?

1. Heidenen
2. Monniken
3. Nonnen
4. Missionarissen

Freya en Thor zijn goden van:

1. De christenen
2. De moslims
3. de Germanen

Monotheïsme is wanneer je gelooft in 1 god

1. Juist
2. Onjuist

Het Islamitische geloof is monotheïstisch

1. Juist
2. Onjuist

Zet de gebeurtenissen in goede tijdsvolgorde

Bij markten groeide dorpen uit tot steden. 

Er ontstonden markten op kruispunten van wegen en/ of rivieren. 

Steden gingen samenwerken in de Hanze.

Steeds meer grond werd voor landbouw geschikt gemaakt. 

Voedseloverschotten werden geruild of verkocht. 

Wat is de hoogte sociale laag in een stad?

1. Mensen zonder vast werk
2. Bedelaars en daklozen
3. Rijke kooplieden en meesters van een gilde
4. Winkeliers en kooplieden

Leerdoelen

• Een middeleeuws rijk bestond uit verschillende gebieden en steden met eigen regels en dat dat lastig was om te besturen
• Waarom koningen hun gebieden centraal willen besturen
• Hoe koningen probeerden hun macht te vergroten

Koninkrijken

• Rond het jaar 500 overal in Europa koninkrijken
• Adel hielp koning bij bestuur en oorlog
• Grenzen van koninkrijken veranderen steeds

Niet makkelijk

• Bestuur niet makkelijk
• Door hele rijk reizen
• Rechtspraak en controle van edelen
• Elke stad met eigen regels en wetten
• Rekening mee houden

Belastinggeld

Vanaf 1200: meer belastinggeld innen voor meer macht. Koningen betaalden hiermee: 

1. Ambtenaren 

--> hielpen koning bij centraal
      bestuur. 

2. Huurleger

--> vechten voor koning

• Zo macht afnemen van de adel. Succesvol in Frankrijk en Spanje.

Opdrachten

Maak vraag 1 tot en met 4 van paragraaf 5.

Meer macht voor de koning

Je kunt uitleggen waarom koningen hun gebieden centraal willen besturen

= centralisatie

Centraal bestuur

Centraal bestuur

Een centraal bestuur is een bestuur vanuit 

één plaats waarbij overal in het koninkrijk  

dezelfde regels en vaste  belastingen 

gelden. 

Koninkrijken rond 1200

• Centraal bestuur = bestuur vanuit één plaats. Overal gelden dezelfde wetten en regels. 
• Hierdoor ontstonden staten. = gebied met duidelijke grenzen en wetten. 

Centraal bestuur 

STATEN :  Staat = Gebied met centraal bestuur, met duidelijke grenzen, waar overal dezelfde wetten en regels gelden.

Bourgondië 1200

• Hertog van Bourgondië wilde ook centraal bestuur. 
  
•  Gebieden in Nederland, België en Frankrijk. 

Belastinggeld

Je kunt beschrijven hoe koningen probeerden hun macht te vergroten

Koningen kregen meer geld

• Boeren betaalden pacht met geld in plaats van producten
  
• Rijke steden betaalden belastinggeld.

Geld = macht

Koning betaalden met dit geld:

1. Ambtenaren die hem hielpen met het centrale bestuur.
2. Een huurleger.

> Hierdoor had hij de adel minder nodig en pakte hij hun grond af.

Koning krijgt meer macht

• Belasting wordt in geld betaald:
• Meer handel > meer geld
• Pacht > geld
• Handelssteden > geld

Koning betaald:

• ambtenaren (centrale bestuur)
• huurleger (vechten)

De adel

• had ook eigen grond en eigen leger
• luisteren minder naar de koning
• koning neemt met huurleger deel bezit van adel over en wordt machtiger

Bourgondië

• hertogen willen een centraal bestuur
• met behulp van ambtenaren
• verzet van edellieden

Het was lastig voor een koning om zijn rijk te besturen. Waarom?

1. Hij moest door zijn rijk reizen om de adel te controleren.
2. Hij was vaak afgeleid door Netflix.
3. Een middeleeuws koninkrijk bestond uit één gebied.
4. Er waren in zijn koninkrijk verschillende munten en wetten.

Waarom wil een koning zijn gebied graag centraal besturen?

1. Macht van de adel is dan uitgeschakeld.
2. Makkelijk als overal dezelfde regels gelden.
3. Moet van zijn vrouw.
4. Hierdoor bleef zijn volk tevreden.

De koningen eiste van steden ...1..... en kregen van boeren.....2..

1. 1 = Pacht 2 = Belasting
2. 1= Belasting 2= Pacht
3. 1 = stadsrechten 2 = kool
4. 1 = feestjes 2 = stadsrechten

Met het geld van de boeren en steden betaalden koningen:

1. Ambtenaren
2. Edelmannen
3. Huurlegers
4. Priesters

Door de ambtenaren en huurlegers

1. Werd Bourgondië een centrale staat.
2. Kregen de steden stadsrechten.
3. Had de koning meer macht.
4. Verloor de adel macht.

Overal verschillende regels en wetten

• Rond 500 waren overal in Europa koninkrijken ontstaan.  
• Edelmannen bestuurden stukken van zijn land en hielpen bij het voeren van oorlog.
• Twee redenen waarom het moeilijk was voor een koning om zijn rijk te besturen:

1. Koningen moesten veel reizen om de adel te controleren of hun regels en wetten wel werden uitgevoerd
2. in elk gebied en in elke stad binnen een rijk waren andere wetten en regels

Meer macht voor de koning

• Vanaf 1200 wilden koningen niet meer afhankelijk zijn van de adel om hun gebied te besturen. 
• Koningen wilden vanuit 1 plaats besturen (centraal) en in hun hele gebied dezelfde wetten, regels en belasting invoeren
• Er ontstonden op den duur staten: en staat is een gebied met een centraal bestuur en met duidelijke grenzen, waar overal dezelfde wetten en regels gelden.

Belastinggeld

• Koningen gingen vanaf 1200 meer belastingen ontvangen. Ze konden hiermee:

1.  Ambtenaren betalen die hielpen bij het centrale bestuur uitvoeren
2. Huurlegers betalen waardoor ze minder afhankelijk werden van de legertjes van de adel.

• Koningen gebruikten huurlegers om van edellieden hun leger en een deel van hun grond af te nemen.

Begrippen (187)

• centraal bestuur: bestuur vanuit één plaats, waarbij overal in het koninkrijk dezelfde wetten en belastingen gelden.
• staat: een gebied met een centraal bestuur en met duidelijke grenzen, waar overal dezelfde wetten en regels gelden.
• huurleger: een leger van soldaten die betaald worden om voor een koning te vechten.

Jaartallen (186)

ca. 500 ineenstorting van het Romeinse Rijk

900 - 1300 Heropleving van steden en handel in Europa

1200 - 1300 Koningen proberen voor het eerst een centraal bestuur in te stellen

Begrippen historisch denken (187)

verandering: als mensen dingen op een andere manier gaan doen of op een andere manier- gaan denken

politiek gebied: alles wat te maken heeft met hoe een land wordt bestuurd en hoe de wetten zijn gemaakt

sociaal gebied: alles wat te maken heeft met de verschillen tussen groepen mensen in rijkdom, aanzien en macht

economisch gebied

economisch gebied: alles wat te maken heeft met de manier waarop mensen in hun levensonderhoud voorzien

cultureel gebied: alles wat te maken heeft met de ideeën van mensen, hun gewoontes, geloof, kunst en wetenschap

aan het werk :-)

maak paragraaf 5 af