B. 5 Genexpreessie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom V5!

Testje en herhaling: transcriptie, translatie, replicatie

Start BS5: genexpressie

Aan het einde van deze les:

- Heb je de kennis en begrippen over replicatie, transcriptie en translatie opgehaald

- Kan je een voorbeeld van genregulatie bij bacterien bestuderen en omschrijven. 

Wat brengt aminozuren naar de ribosomen?

1. mRNA
2. rRNA
3. tRNA

In de afbeelding hiernaast zie je een tRNA-molecuul. Welk aminozuur bindt aan dit tRNA?

1. Lysine
2. Glutaminezuur
3. Leucine
4. Fenylalanine

Testje (5 vragen)

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. Helicase en DNA-polymerase
2. Helicase en RNA-polymerase
3. DNA-polymerase en primer
4. Helicase en replicatie

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. Stopcodon en eindsignaal
2. Intron en exon
3. mRNA en thymine
4. Startcodon en methionine

Hieronder staan een aantal combinaties van begrippen. Welke hebben het minste met elkaar te maken?

1. RNA-polymerase en transcriptiefactoren
2. RNA-polymerase en mRNA
3. Transcriptie factoren en stopcodon
4. mRNA en splicing

Welkom V5

Start BS5: genregulatie bij prokaryoten

Regulatie van genexpressie bij prokaryoten

In een bacterieel chromosoom liggen functioneel bij elkaar horende structuurgenen vaak vlak naast elkaar en hun transcriptie staat onder controle van 1 gemeenschappelijke promotor. Die volledige expressie-eenheid = operon.

Promotor, operator en structuurgenen = operon.

Noodzaak van regulatie

Variatie in intensiteit van genexpressie:

• Enzymen nodig voor basisfunctie cel: continue expressie
  
• Enzymen voor specifieke functie cel: niet continue expressie

Voorkomen van verspilling grondstoffen en energie

Genregulatie door repressie en inductie

E.Coli

Genregulatie door repressie en inductie

Genregulatie bij E. coli voor lactose-metabolisme:
repressor-inductor model.

1.  Geen lactose: lac-operon met repressor
   indien geen lactose in extern milieu van E. coli:
   -> Expressie lac-operon wordt onderdrukt door repressor.
   -> Repressorproteïne bindt op de operator
   -> Binding is hindernis voor RNA-polymerase die zo niet kan beginnen met transcriptie.
   -> Geen lactoseverterende enzymen worden gevormd.

Afbraak van lactose 

Genexpressie eucaryoten

Genregulatie door repressie en inductie

2. Wel lactose: lac-operon met inductor
      Indien wel lactose in extern milieu van E. coli: 

      -> Inductor (allactose) bindt aan repressor.
      -> Vorm van repressorproteïne verandert. 
      -> Repressor kan niet binden aan operator. 
      -> Structuurgenen worden aangeschakeld.

      -> Lactoseverterende enzymen worden gevormd.