6. Vijftigers en zestigers

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Dystopische roman

Zee nu is als de zee – grillig, woest en onvoorspelbaar, dreigend en uiteindelijk troostend. Het duurde even voor de mensen begrepen wat er aan de hand was. De zee komt de ene dag verder het strand op dan de andere. Een enkele strandwandelaar voelde wel dat er iets niet in de haak was. Maar wat. Op Twitter roepen complotdenkers Actie!, de Action adverteert: Eenmalig! 4 reddingsvesten voor de prijs van 3! Wetenschappers komen van heinde en verre om dit zeldzame fenomeen te onderzoeken. De koning vertrekt naar zijn vakantiehuis in Mozambique.

 

uitgekomen in 2022 

Maar waar moeten de herten heen? En hoe zal het de blijvers vergaan die hun kampement opslaan op de daken van kantoorgebouwen in de Randstad? Als de mensen geëvacueerd zijn en de laatste meeuwen hun heil elders zoeken, volgen wij activiste Arie, scholier Wilg en oceanograaf Paula van der Steen op hun tocht over de nieuwe zee, en ontdekken hoe het water hun kijk op de wereld fundamenteel verandert.  

Oorlog in proza

Thema

Reflecteren op vaak traumatische oorlogservaringen

oorlog en poëzie

Vorm

Zoektocht naar een (vorm)taal die een duidelijke breuk markeert met de vooroorlogse esthetica

lucebert

de dichter hij eet de de tijd op de

beleefde tijd

de toekomende tijd hij oordeelt niet

maar deelt mede van dat waarvan 

hij deelgenoot is

Wat valt je op? de dichter hij eet de de tijd op de/ beleefde tijd/ de toekomende tijd hij oordeelt niet/ maar deelt mede van dat waarvan / hij deelgenoot is

Op een podiumavond in 1952 las Lucebert het gedicht ‘Een woordenschat uit de Nederlands woordenboek Van Dale, gelezen door een vandaal’, voor. Een deel van de aanwezigen in de zaal liep weg bij het aanhoren van woorden als kut, pik en lul. (Daarna kondigde hij het wat rustiger ‘Herfst’ aan, en gooide een glas water boven zijn hoofd leeg.) In dat zelfde jaar publiceerde Jan Hanlo zijn befaamde klankgedicht ‘Oote’ in het gesubsidieerde literair tijdschrift ‘Roeping’. In de Eerste Kamer werden vragen gesteld over dit misbruik van belastinggeld voor ‘infantiel gebazel’. 

Commentaar op de Vijftigers

Als men, zoals de jonge dichters, alleen het onderbewustzijn aan het woord zou laten, kreeg men als resultaat ‘een ware ravage aan flarden van hersenen, een verminkt intellect

Vijftigers schreven soms sonnetten om te spotten.

Lucebert wordt raar van al dat ik, mij, mijn van o.a. Kloos.

Ik ben een God in het diepst van mijn gedachte

En zit in't binnenst van mijn ziel ten troon

Hij schrijft een sonnet:

Sonnet

     ik

    mij

    ik

   mij

   mij

   ik

   mij

   ik

   ik

   ik

   mijn

   mijn

   mijn

   ik

Vijftigers verwierpen het modernisme.
Waarom?

1. vanwege hun schrijfvorm
2. vanwege hun intellectualisme
3. vanwege hun aandacht voor persoonlijkheid
4. vanwege hun taal

paradox van Lucebert

predikt radicale vernieuwing, maar gebruikt ook oude vormen zoals rijm

zijn taal kan tegelijkertijd gruwelijk en magisch zijn

terug naar de onschuld van  kindsheid

Vijftigers

‘De bijl moest aan de wortel van de taal worden gezet, om de duffe ernst te vervangen door spleen en speelsheid.’(Campert) 

‘De wetten der grammatica zijn een hek in de taal’.(Kouwenaar) 

 Vijftigers' verzet  richtte zich tegen de literaire conventies (‘er is een lyriek die wij afschaffen’) van de traditionele poëzie. Denk aan een traditionele vorm(het sonnet) en een romantische instelling (de vlucht uit de werkelijkheid).

Lucebert, Simon Vinkenoog, Jan Elburg, Hugo Claus, Rudy Kousbroek, Paul Rodenko, Gerrit Kouwenaar en Remco Campert(minst experimenteel)

kenmerken

Experimenteel d.w.z. de oude vromen moeten overboord

Revolutionair d.w.z. afkeer Tachtigers: Schoonheid heeft haar gezicht verbrand

Beeldspraak d.w.z. sfeer, muzikaal(jazz), met associatieve verbanden

proefondervindelijk d.w.z. spontaan, eindproduct een verrassing, geen gevoelens, geen realisme, wel fysiek

heftig engagement d.w.z. ze hebben het over eenzaamheid, concentratiekampen enz.

readymade =het dagelijkse tot kunst verheffen

Voor de Zestigers is poëzie een readymade? Ja, omdat... nee, omdat...