1.2 Gesteente verandert aangepast

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Paragraaf 1.2: Gesteente verandert

Wat gaan we doen vandaag? 

• Herhaling leerdoelen vorige paragraaf
• Nieuwe uitleg paragraaf 1.2 deel 1
• Maken opdrachten paragraaf 1.2 

Leerdoelen vorige paragraaf

• Je weet de verschillen tussen een oud en jong gebergte 
• Je begrijpt hoe bergen kunnen ontstaan.
• Je begrijpt hoe fossielen en graniet ontstaan
• Je weet dat graniet een stollingsgesteente is.

Leerdoelen

• Je weet het verschil tussen mechanische en chemische verwering en hoe die verwering verloopt.
• Je begrijpt waarom het klimaat invloed heeft op de aard en snelheid van verweringsprocessen.
• Je kunt aan de hand van een tekening uitleggen hoe grotten ontstaan.

.....gebergte

..... gebergte

Scherpe punten.

Afgevlakt door verwering en erosie

Aantekeningen maken

Schrift en pen

Verwering

Het uitelkaar vallen van gesteente.

Mechanische verwering

Chemische verwering

Verwering

Op puinhellingen vindt verwering plaats: stenen vallen dan door een aardverschuiving naar beneden. 

Mechanische verwering =

gesteente valt uit elkaar in kleinere stukken

Mechanische verwering door vorst

1. In de rots zitten spleten en scheuren
2. Regenwater vult de spleten
3. Het gaat vriezen
4. Het water wordt ijs en zet uit
5. De spleet wordt groter
6. Een stuk steen breekt af

Mechanische verwering door temperatuurverschillen

Een steen wordt overdag door de warmte van de zon heel warm en koelt 's nachts af tot onder het vriespunt.

Hierdoor zal de steen uitzetten en inkrimpen en daardoor afbrokkelen.

Mechanische biologische verwering

Wortels van planten en bomen groeien en zorgen dat spleten in gesteente groter worden.

Korte quiz met bordjes

Welke uitspraken gaan over mechanische verwering?

1. Plantenwortels groeien en zorgen ervoor dat spleten in gesteente groter
2. Stenen breken als gevolg van grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht.
3. Het gesteente valt uit elkaar in kleinere stukken
4. Plantenwortels maken water in de grond zuurder

Welke uitspraken gaan over mechanische verwering?

1. In de rots zitten spleten en scheuren, het regenwater vult de spleten, het gaat vriezen, het water zet uit, de spleet wordt groter, een stuk steen breekt af
2. In de rots zitten spleten en scheuren, het gaat vriezen, de spleet wordt groter, regenwater vult de spleten, het water zet uit, een stuk steen breekt af

Maken (fluisteren mag)

1. Maak opdrachten 3b, 3c, 5
2. Ben je klaar? Laat je werk controleren
3. Lees in je leerboek 'chemische verwering' in stilte

Paragraaf 1.2

Gesteente verandert

Les 2

Wat gaan we doen vandaag? 

• Antwoorden werkboek controleren
• Herhaling leerdoelen vorige les
• Nieuwe uitleg paragraaf 1.2 - LES 2
• Maken opdrachten paragraaf 1.2

Antwoorden 3B, 3C, 5

• 3B: Eerst is water in een spleet gaan bevriezen, waardoor de spleet steeds groter werd. Daarna hebben de wortels van de boom de steen verder uit elkaar gedrukt.
• 3C: Stenen die opgewarmd worden door zon zetten uit / krimpen. Water dat bevriest zet uit / krimpt.
• 5: juist - onjuist - juist - juist - onjuist

Welke uitspraken gaan over mechanische verwering?

1. Plantenwortels groeien en zorgen ervoor dat spleten in gesteente groter
2. Stenen breken als gevolg van grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht.
3. Het gesteente valt uit elkaar in kleinere stukken
4. Plantenwortels maken water in de grond zuurder

Welke uitspraken gaan over mechanische verwering?

1. In de rots zitten spleten en scheuren, het regenwater vult de spleten, het gaat vriezen, het water zet uit, de spleet wordt groter, een stuk steen breekt af
2. In de rots zitten spleten en scheuren, het gaat vriezen, de spleet wordt groter, regenwater vult de spleten, het water zet uit, een stuk steen breekt af

Leerdoelen

• Je weet het verschil tussen mechanische en chemische verwering en hoe die verwering verloopt.
• Je begrijpt waarom het klimaat invloed heeft op de aard en snelheid van verweringsprocessen.
• Je kunt aan de hand van een tekening uitleggen hoe grotten ontstaan.

Aantekeningen

Schrift en pen

Verwering

Mechanische verwering

Chemische verwering

Vorstverwering

Verwering temperatuur verschillen

Biologische verwering

Chemische verwering: 

Verwering van gesteente door werking van zuurstof en vocht.

In een warm en vochtig klimaatgaat  chemische verwering sneller!

Door chemische verwering ontstaan putjes in beelden en kerken.

Afbeelding 5

Oplossen van gesteente

 = 

gesteente verandert van samenstelling

Grotten

1. Er valt neerslag.
   
2. Plantenwortels maken de neerslag zuur. 
3. Neerslag druppelt en stroomt naar beneden.
4. Kalksteen lost op (ander gesteente niet).

Karstgebied

Gebieden van kalksteen worden ook wel karstgebieden genoemd. 

Gebied dat gekenmerkt wordt door het oplossen van kalksteen.

Korte quiz met bordjes

Kies het juiste antwoord

1. In een warm en vochtig klimaatgaat chemische verwering langzamer!
2. In een warm en vochtig klimaatgaat chemische verwering sneller!

Wat bedoelt aardrijkskunde met 'Oplossen van gesteente'

1. Gesteente verandert van samenstelling
2. Gesteente verandert van vorm
3. Gesteente verandert van samenstelling en vorm
4. Gesteente verdwijnt voor altijd

Wat is de juiste volgorde?

1. Er valt zure neerslag. Neerslag druppelt en stroomt naar beneden. Kalksteen lost op (ander gesteente niet).
2. Plantenwortels maken de neerslag zuur. Neerslag druppelt en stroomt naar beneden. Kalksteen lost op (ander gesteente niet).
3. Er valt neerslag. Neerslag druppelt en stroomt naar beneden. Plantenwortels maken de neerslag zuur. Kalksteen lost op (ander gesteente niet).
4. Er valt neerslag. Plantenwortels maken de neerslag zuur. Neerslag druppelt en stroomt naar beneden. Kalksteen lost op (ander gesteente niet).

Herhaling leerdoelen

• Je weet het verschil tussen mechanische en chemische verwering en hoe die verwering verloopt.
• Je kunt uitleggen hoe het klimaat invloed heeft op de aard en snelheid van verweringsprocessen.
• Je kunt in stappen uitleggen hoe grotten ontstaan.

Toetstips voor een voldoende

• Maak exacte aantekeningen en leer ze uit je hoofd.
  
• Maak jouw werkboekopdrachten en controleer op het juiste antwoord.
• Niet zeker van een voldoende? Vraag oefenvragen via Teams!

Zelfstandig werken (fluisteren mag)

1. Huiswerk voorwerken: probeer opdrachten 2, 3, 5, 8
2. Ben je klaar (1)? Laat je werk controleren
3. Ben je klaar (2)? Lees 1.3 Gesteente verplaatst in stilte