Formuleren - verwijswoorden, incongruentie, dat/als

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Vandaag:

Je kent de regels voor het gebruik van de juiste verwijswoorden.

Je kunt de onjuiste en onduidelijke verwijzingen herkennen en verbeteren in een zin.

Je kunt congruentiefouten herkennen en verbeteren in een zin.

Je kunt dat/als-constructie herkennen en verbeteren. 

Verwijswoorden

• hij, zij, ze, het, hem of haar
• ze/hen/hun

Nakijken huiswerk

oefenzinnen bespreken 

v4c: zin 3 en 4

V4d: zin 1 en 2

Kies het juiste antwoord: De voetbalvereniging bestaat 50 jaar en daarom gaat ... een feest geven.

1. Het
2. Zij
3. Hij

Kies het juiste antwoord: Het bestuur moet te allen tijd voorbereid zijn op ... ondergang.

1. zijn
2. haar

Kies het juiste antwoord: ... wil ik het liefst niet op mijn verjaardag hebben, hoor!

1. Hun
2. Hen
3. Ze

Kies het juiste antwoord: Ook liet ik ... kennismaken met de bourgondische levensstijl.

1. Ze
2. Hen
3. Hun

Kies het juiste antwoord: Hij was vergeten ... ... cadeau te geven, waarop hij boos werd op ....

1. hen / hen / hen
2. hen / hun / hen
3. hun / hun / hun
4. hun / hun / hen

Kies het juiste antwoord: ... is het allermoeilijkste ... ik ooit heb gedaan.

1. dat/ dat
2. wat / dat
3. wat / wat
4. dat / wat

Kies het juiste antwoord: In de ochtend naar school fietsen, ... vind ik iets ... heel vervelend is.

1. dat / dat
2. wat / dat
3. dat / wat

Alles ... ik ooit wilde, ... heb ik inmiddels ook bereikt!

1. wat / dat
2. wat / wat

Dat/wat

- Dat: terugverwijzen naar een onzijdig woord (het)

Het meisje dat daar staat

- Wat: vage meuk!

(1) onbepaalde voornaamwoorden: alles, iets, niets, datgene, dat, het enige

Dat wat ik zei/alles wat ik wil

(2) losse overtreffende trap: het mooiste, het beste, het lelijkste

Het mooiste wat ik ooit gezien heb/het slechtste wat ik ooit gedaan heb/het mooiste meisje dat ik ooit gezien heb

(3) een hele zin: wij hebben de hele dag gegeten en gedronken wat we erg leuk vonden.

Veel flatbewoners protesteren tegen de huurverhoging, omdat ... strijdig is met de afspraken.

1. die
2. dit
3. dat
4. deze

De leerlingen ... de docenten naar New York gaan, hebben er enorm zin in.

1. met wie
2. waarmee

Vul in (vz + wie / waar + vz): Degene ... ik verliefd ben.

Waar/daar + vz of vz + wie?

Waar/daar + vz: als je verwijst naar dieren of dingen

De paarden waarop wij gereden hebben.

Vz + wie
: als je verwijst naar mensen

De geleerden aan wie wij veel vragen stelden.

De kinderen met wie we op vakantie gingen, waren erg uitgelaten.

De lichtgewicht tent waarin we zouden slapen op de camping, was lek.

Verbeter de volgende zin:
Natuurlijk is natuurbescherming blij met wildviaducten, omdat ze dan gemakkelijk van de ene kant van de snelweg naar de andere kant kunnen komen.

Natuurlijk is natuurbescherming blij met wildviaducten, omdat ze dan gemakkelijk van de ene kant van de snelweg naar de andere kant kunnen komen.

Natuurlijk is natuurbescherming blij met wildviaducten, omdat het wild (de dieren) dan gemakkelijk van de ene kant van de snelweg naar de andere kan (kunnen) komen.

Onduidelijk verwijzen

Het is niet duidelijk waarnaar verwezen wordt doordat:

1. Er niets is waarnaar het verwijst;

Er is een groot tekort aan donororganen, terwijl iedereen het kan doen.

Er is een groot tekort aan donororganen, terwijl iedereen donor kan worden.

Onduidelijk verwijzen

Het is niet duidelijk waarnaar verwezen wordt doordat:

2. Er meerdere dingen zijn waarnaar het kan verwijzen.

Marina zei tegen Antoinette dat Marie-Jeanne haar voor haar verjaardag een mooi cadeau wilde geven. 

Wees altijd concreet en duidelijk als je naar iets verwijst!

Nog niet alles goed begrepen?

Oefen met de rest van de zinnen op p. 136/137

Incongruentie 

Goed of fout?
De media schrijft bijzonder negatief over deze superster.

1. Goed
2. Fout

De media schrijft bijzonder negatief.

media = onderwerp = meervoud

schrijft = pv = ev

-> getal onderwerp en pv komen niet overeen = incongruentie

Incongruentie

Wanneer in een zin onderwerp en persoonsvorm niet overeenkomen in getal. 

Goed of fout?
De media hebben ons verkeerd ingelicht.

1. goed
2. fout

Goed of fout?
De jeugd in de grote steden als Amsterdam, Rotterdam en Utrecht hebben een probleem.

1. Goed
2. Fout

De kudde schapen stak de weg over.

1. Goed
2. Fout

Verzamelwoord als onderwerp

'De jeugd' lijkt meervoud , is enkelvoud

->incongruentie

De media lijkt enkelvoud, is meervoud

Mensen die belangstelling hebben voor de functie worden verzocht te reageren.

1. Goed
2. Fout

Meewerkend vw wordt ten onrechte als ow gezien.

verzwegen ow: Er wordt aan mensen die belangstelling hebben....

-> incongruentie

Goed of fout?
Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen.

1. Goed
2. fout

Dus in welke drie situaties kan incongruentie voorkomen?

Incongruentie kan dus komen door:

-verzamelwoord als onderwerp
-onderwerp en pv staan te ver uit elkaar
-het mv wordt ten onrechte als ow gezien

Maak  opdr. 11,  p. 139 

dat/als-constructie

We vinden het niet mooi als de woorden 'dat' en 'als/wanneer/indien' naast elkaar staan. Je kunt dit eenvoudig oplossen door de bijzin te verplaatsen. 

1) zoek de 'als-zin' op

2) verplaats deze bijzin naar het einde van de zin

Hoe verbeter je de volgende zin?
Ik durf te wedden dat als de leerlingen alle opgaven maken, ze de stof goed begrijpen.

Oefen de dat/als-constructie met opdracht 12, p. 141 

(ook huiswerk voor de volgende les)