H3 Syllabus Kunst verklaren

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

KUNST VERKLAREN

CODA Apeldoorn

Craft Now!

Klaas Rommelaere

Dark Uncles, 2022

Kunsthistorici, kunstcritici en tentoonstellingsmakers ('kunstbeschouwers')

proberen de betekenis  van het voorwerp dat zij bestuderen en presenteren te begrijpen en over te brengen aan hun (lezers)publiek.

Interpreteren en/of verklaren aan de hand van benaderingswijzen. 

Welke benadering ze kiezen hangt samen met de vragen die zij beantwoord willen zien.

• Voor wie is het gemaakt?
• Wat bedoelt de architect/ontwerper?
• Hoe reageert het publiek op het kunstwerk?

• Biografische benadering
• Formalistische benadering 
   Formele aspecten
• Iconologische benadering
   Iconologie (Panofsky)
• Semiotische benadering
   Semiotiek (tekens)
• Kunstsociologische benadering 
   (productie, distributie en receptie)
• Marxistische benadering
• Feministische benadering
• Postmoderne benadering 
   (New Art History) 

Geschiedenis van benaderingen

De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten van Giorgio Vasari (1550) 

Biografische benadering

De levensloop van kunstenaars en

architecten als uitgangspunt om hun werk
te verklaren

Het zogenaamde begin van de kunstgeschiedenis. Welke benadering is wanneer mode?

Formele aspecten

Formalistische benadering

De formele aspecten van kunst, design en

architectuur, dat wil zeggen op de uiterlijke kenmerken, zonder aandacht te besteden aan de (eventuele) inhoud.

Deze benadering wordt vaak gecombineerd bij kunstbeschouwing. 

Iconologie

Erwin Panofsky 1939

Tegenovergestelde van formalistische benadering is de Iconologische benadering (Iconologie) 
richt zich juist wél op de inhoud van kunst, en doet dat volgens een driestappenplan. 

• Stap 1 Droge beschrijving van wat er te zien is op een kunstwerk = pre-iconografische beschrijving 
• Stap 2 De betekenis wordt bij de beschrijving betrokken, op basis van kunsthistorische kennis = iconografische interpretatie
• Stap 3 De betekenis wordt in de bredere context van de tijd geplaatst = iconologische interpretatie

Diepere betekenis in schijnbaar onschuldige huiselijke tafereeltjes en stillevens.

Jan Steen, Het toilet, 1655-1660

'Kous' = vrouwelijk geslachtsdeel

Rode kousen > gedragen door prostituées
Halvolle po verwijst naar een onzedelijke vrouw, want 'piskous' was benaming voor een slet. 

Uitgetrapte sloffen = wellust 

Semiotiek

Tussen formalisme en iconologie zit

Semiotische benadering

De semiotische kunstbeschouwer is namelijk

geïnteresseerd in de manier waarop betekenis vorm krijgt. Die betekenisvolle vormen worden in de semiotiek ‘tekens’ genoemd.

Letterlijke betekenis = denotatie

Bijbetekenis = connotatie

Kunst als 

maatschappelijk verschijnsel

Waarom wordt kunst gemaakt?
Wie maakt kunst?
Wie kijkt er naar kunst?
Wie koopt kunst?

H1 syllabus 'Leven van Kunst' is vanuit een kunstsociologische benadering geschreven. Onderzoek naar productie, distributie en receptie van kunst.

Hans Haacke

Institutionele kritiek

Marxistische benadering

Marxistische benadering

is verwant aan de sociologische, maar heeft kritiek op het kapitalisme als uitgangspunt.

Marxistische benadering velt een oordeel terwijl de sociologische dit probeert te vermijden. Kunstenaars die voor grote kapitalistische bedrijven werken krijgen kritiek van de marxistische kunstbeschouwers. 

Maatschappijkritische

grondhouding

In de jaren 70 (tweede feministische golf) begonnen kunstbeschouwers aandacht te vragen voor de achtergestelde positie van vrouwen in de kunst. 

Ook veel sociologie te vinden in de 

feministische benadering
Heeft zich ontwikkeld tot het meer omvattende genderstudies. Onderzoek naar maatschappelijke posities. 

Gabriële Münter

Vrouw van Wassily Kandinsky

New Art History

De kern van de Postmoderne benadering

is dat er niet één verklaring beter is dan de andere. Iedere verklaring van een kunstwerk is in principe waardevol en geldig

Acceptatie van al die verschillende interpretaties. Kunstgeschiedenis is door het postmodernisme veel kritischer geworden op de eigen geschiedenis en de kunsthistorische 'canon'. 

Postkoloniale benadering