4.2 Energie uit Fossiele brandstoffen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3,4

Bronnen van Energie

Energie uit fossiele brandstoffen

Wat kan ik straks?

Hoe ontstaan fossiele brandstoffen?

Je kunt beschrijven hoe steenkool ontstaat uit resten van planten en bomen.

Je kunt beschrijven hoe aardolie ontstaat uit organische resten van algen, bacteriën en plankton.

Je kunt beschrijven hoe aardgas ontstaat, vaak samen met steenkool en aardolie

Uitleg

Energie uit fossiele brandstoffen

Wat zijn uitputbare energiebronnen?

1. Energiebronnen die maar één keer gebruikt kunnen worden
2. Energiebronnen die niet op kunnen raken

Fossiele brandstoffen

Fossiele brandstoffen

Brandstof die in miljoenen jaren is gevormd uit planten-, bomen- en/of dieren resten

• Uitputbare energiebronnen

Steenkool

Aardolie

Aardgas

Steenkool

Nederland lag 300 miljoen jaar geleden op de evenaar

Ontstaan van steenkool 

300 miljoen jaar geleden lag Nederland op de evenaar

Tropisch klimaat

Aan de slag!

• Pak een flinke stapel met (school)boeken
  

Jullie hebben 1 minuut de tijd

Door een stapel met boeken kunnen we het inkolingsproces goed nabootsen. Het onderste boek is de laag met veen gevormd in het carboon. Het gewicht van de lagen die daar overheen komen drukken op de onderstelaag. Hiermee wordt dit, door toenemende druk en temperatuur, samengeperst waardoor het koolstofgehalte toeneemt. 

Steenkool

Inkoling

Het proces waarbij door een toename van warmte en druk in de ondergrond steeds meer water  uit veen wordt geperst, waardoor het gehalte aan koolstof  toeneemt

Steenkool

Bruinkool

Veen

Ontstaan van aardolie

In werkelijke ziet plankton er iets anders uit ...

1. Dode zeediertjes zakken naar de bodem

2. Er ontstaat een laag met resten van zeediertjes

3. Door bovenliggende lagen neemt de warmte en druk toe. Na miljoenen jaren ontstaat aardolie.

Steenkool en aardolie ontstaan beide uit resten van zeediertjes

1. Waar
2. Niet waar

Ontstaan van aardgas

Als de druk en de temperatuur in de ondergrond toenemen: 

1.  Komt aardgas uit steenkool vrij 

2. Ontstaat aardgas uit aardolie

Fossiele brandstoffen in de bodem

Steenkool kan zich niet bewegen in de bodem; het zit vast

Aardolie (vloeibaar) en aardgas kunnen bewegen door poriën en zoeken een weg naar boven

Doorlaatbare laag               Ondoorlaatbare laag  

A. Ondoorlaatbare laag

B. Doorlaatbare laag

C. (Moedergesteente)

Aardolie en aardgas worden tegengehouden door een ondoorlaatbare laag in de ondergrond

Waar komen fossiele brandstoffen voor in Nederland?

Waar bevindt zich de grootste gasvoorraad in de Nederlandse ondergrond?

Sleep het symbool naar de juiste plaats op de kaart

4.3 Bronnen: Problemen met fossiel

Bewezen en onzekere voorraden - Vervuiling en klimaatverandering

Aan het einde van de les kan/weet je:

• Waarom de voorraad fossiele brandstoffen onzeker is
• Het effect van fossiele brandstof winning op de omgeving

Lastige voorspelling wanneer voorraden op zijn

1. Er worden nog steeds nieuwe voorraden ontdekt

2. Sommige voorraden zijn moeilijker te winnen (diepte, nieuwe technieken) dus onzekere voorraden

Voorraden aardolie, aardgas, steenkool.

Hoe groot blijft de vraag naar fossiele brandstoffen?

Afhankelijk van:

• bevolkingsgroei
• welvaartsontwikkeling
• efficiëntie van duurzame energiebronnen zoals wind en zon

Vervuiling

Lekken olie tijdens olieboringen en transport

Afvalstoffen die ontstaan bij winning steenkool, aardolie en aardgas (chemicaliën) lekken naar omgeving.

Aan het einde van de les kan/weet je:

• Waarom de voorraad fossiele brandstoffen onzeker is
  
• Het effect van fossiele brandstof winning op de omgeving

Even testen

We maken een aantal opdrachten opnieuw

Samen lezen

paragraaf 4.2

bladzijde 54/55  

Energie uit fossiele brandstoffen

Aan de slag

Maak de kennen en kunnenlijst

paragraaf 4.1 + 4.2

Energie uit fossiele brandstoffen

Net als aan uitputbare energiebronnen, komt er een einde aan deze les!

Bronvermelding

Bj onrechtmatig gebruik graag melden.

In een aantal opdrachten en teksten is

gebruik gemaakt van materiaal van 

VO-content.