5V 11.2 Verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 11.2: Verteringsstelsel

11.2 Leerdoelen

4. Je beschrijft het verschil tussen mechanische verkleining en chemische vertering en het transport van voedsel door het maag-darmkanaal

5. Je licht de functie(s) toe van de organen die betrokken zijn bij de vertering

6. Je beschrijft de rol van darmbacteriën. 

Deze les:

Starten met (+/- 20 min):

- Lezen 11.2

- Doornemen dia's (leerdoelen 4 en 5) + BINAS 82C en 82E

Daarna:

- Maken in groepje van 2/3: Bouwplan verteringsstelsel

Klaar?

- Opdrachten maken bij 11.2 leerdoelen 4 en 5 (= huiswerk)

Verteringsstelsel

Functie:

Vertering (klein maken)

Opname (in je bloed)

Opslag (tijdelijk bewaren)

Transport (naar het doel)

 

Mondholte - gebit

Nodig voor het fijnmalen van je voedsel.

Gebit is aangepast aan dieet.

Mechanische verkleining: het kleiner maken van voedselstukjes. De moleculen blijven intact. Fijnmalen is nodig zodat het oppervlak groter wordt = gunstig voor de chemische vertering door enzymen.

 

Gebit - oppervlaktevergroting

Mondholte

Speekselklieren maken speeksel (BINAS 82F):

Slijm: vergemakkelijkt het slikken, 

Bevat eiwitten die veel mondbacteriën en schimmels doden.

Amylase (enzym): breekt zetmeel (amylose) af (= chemische vertering)

Slikken

Strottenklepje voorkomt voedsel in je luchtpijp

Peristaltiek

 Langs de hele route

(slokdarm, maag, 

darmen) zorgen 

lengte-  en kring-

spieren ervoor dat het

voedsel de goede kant op beweegt. 

Ballaststoffen (voedingsvezels) helpen hierbij.

Maag

Maagsapklieren maken maagsap (BINAS82F):

Zoutzuur: lage pH. Doodt bacteriën

Pesinogeen (inactief enzym), bij lage pH wordt hieruit peptase/ pepsine gevormd: enzym breekt eiwitten af in kleinere stukken.

Slijm: beschermt de maagwand tegen het zuur én tegen de werking van peptase.

Maagportier

Kringspier naar de darmen. Regelt de doorvoer van voedsel naar de rest van het verteringsstelsel.

Sluit als de pH in de 12 vingerige darm te laag wordt (te zuur), opent weer als de pH gestegen is: regelt op die manier dat er steeds een klein stukje voedsel de maag verlaat.

12 vingerige darm (eerste deel dunne darm)

Afvoergang van galblaas 

(galbuis).

In de lever wordt gal gemaakt

en dit wordt in de galblaas

opgeslagen (via de galgang).

Gal emulgeert vetten.

Emulgeren

EMULGEREN IS NIET VERTEREN!!!!!!

12 vingerige darm (eerste deel dunne darm)

Afvoergang van alvleesklier.

In de alvleesklier wordt 

alvleessap gemaakt:

Enzymen amylase (amylose), 

tryptase (eiwitten), 

lipase (vetten), nucleasen (DNA), HCO3^- (base)

Dunne darm

Darmsapklieren maken darmsap:

Enzymen die koolhydraten, vetten, eiwitten, DNA en RNA afbreken.

Hierna is de vertering klaar! Alle moleculen zijn door enzymen afgebroken tot moleculen die opneembaar zijn door darmwandcellen (dunne en dikke darm)

Dunne                            darm

Resorptie

Opname van voedingsstoffen en water in het bloed.

Vraag: hoeveel celmembranen moet een voedingsstof passeren voordat het in het bloed komt?

Voedingsstoffen: met name in de dunne darm.

Water: met name in de dikke darm.

Blinde darm + appendix

Tussen dunne en dikke 

darm.

Blinde darm: voorraad

darmflora (goede bacteriën).

Appendix: rol in het afweer-

systeem. Kan ontsteken.

Dikke darm

Opname van water en glucose.
Woonplaats van darmflora.

Darmflora

Goede bacterien in de dikke darm.

Verteren onverteerbare plantaardige stoffen (vormen glucose).
Voorkomen vestiging van slechte bacteriën.

Darmflora van moeder -> kind tijdens geboorte.

Endeldarm en anus

Endeldarm (laatste deel dikke darm) is de opslag van uitwerpselen, als deze vol is volgt ontslasting.
Anus is de kringspier aan het einde van het darmkanaal, deze sluit de endeldarm af.

Van Mond tot Kont Vertering

- Maak het bouwplan verteringsstelsel met de kaartjes

- Lastig? Vraag hulp of gebruik de uitlegvideo (zie QR code)

Klaar? Laat checken

+ aan de slag met opdrachten 11.2 bij leerdoelen 4 + 5