3. KA28 Verlicht absolutisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1700-1800

Tijdvak 7

Pruiken & revoluties

1700-1800

Publieke sfeer & verlicht absolutisme

Tijdvak 7

Vandaag leer je:

• waarom het ontstaan van de publieke sfeer belangrijk is voor de Verlichting;
• hoe de standensamenleving tijdens het ancien régime eruit zag;
• waarom verlicht absolutisme ontstaat als tegenreactie op verlichte idealen en publieke discussie.

Waarom zijn koffiehuizen belangrijk in de Verlichting?

18e eeuw: ontstaan publieke sfeer

• Eerder: politiek alleen aan het hof besproken -> alleen voor edelen
• Door salons, koffiehuizen, boeken en tijdschriften ontstaat er publieke discussie over politiek 
• Vorsten: rekening houden met publieke opinie OF censureren
• Kritiek: publieke sfeer wel alleen voor bourgeoisie (rijke burgers)

Standensamenleving onder druk

• Ancien régime: samenleving bestaat uit 3 standen:
• 1e stand: geestelijkheid: hoefden geen belasting 
  te betalen, vaak veel grondbezit
• 2e stand: adel: hoefden geen belasting te betalen,
  politieke macht
• 3e stand: boeren & burgers: belasting betalen, 
  geen privileges
• Geen sociale mobiliteit: veranderen van
  stand onmogelijk

Franse spotprent: de 3e stand gaat gebukt onder de 1e en 2e stand

Ancien régime wil macht behouden

• Verlichte idealen  (volkssoevereiniteit, natuurlijke rechten, trias politica) gaan in tegen standensamenleving & macht absoluut vorsten 
• Maar: vorsten willen hun macht blijven behouden
• Oplossing: “alles voor het volk, niets door het volk”: vorsten behouden hun macht, maar doen meer hun best om het leven van het volk te verbeteren

Frederik de Grote (Pruisen)

ALLERLEI HERVORMINGEN:

• religieuze vrijheid
• aandacht voor kunst en wetenschappen
• aanleg kanalen
• minder lijfstraffen
• scholing voor alle kinderen
• Kartoffelbefehl: aardappel wordt volksvoedsel!

Frederik de Grote (Pruisen)

ALLERLEI HERVORMINGEN:

• religieuze vrijheid
• aandacht voor kunst en wetenschappen
• aanleg kanalen
• minder lijfstraffen
• scholing voor alle kinderen
• Kartoffelbefehl: aardappel wordt volksvoedsel!

Maar ook:

• Frederik blijft alles in z'n eentje besluiten
• Grote oorlogen voeren

KA28: Verlicht absolutisme

"Voortbestaan van het ancien regime met pogingen om
het vorstelijke bestuur op eigentijdse verlichte wijze
vorm te geven"

Volgende les: revoluties!

• Lees over de Amerikaanse en Franse revolutie (blz. 221-225 van je  boek)
• Lees dit artikel over de Haïtiaanse revolutie. Schrijf in een paar steekwoorden op wat die revolutie bijzonder maakt.
• Denk na over de vraag: Waarom staan de Amerikaanse en Franse revolutie wel, maar de Haïtiaanse revolutie níet in jullie boek?