h3 Hoofdstuk 1.2 Spanningen in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Eerste Wereldoorlog

1

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

2 - Spanningen in Europa

h2 les 1

Terugblik

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

h2 les 1

Terugblik

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

h2 les 1

Terugblik

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

h2 les 1

Terugblik

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

a Bedenk of Taylor het eens was met de invoering van de lopende band in veel bedrijven. Leg je antwoord uit.

• Ja, hij was het daar vermoedelijk mee eens. Hij vond dat traditionele werkmethoden traag en inefficiënt waren. Arbeiders maakten allerlei onnodige bewegingen. Dat leidde tot tijdverspilling. In plaats daarvan wilde hij ‘wetenschappelijke’ werkmethoden. Dat is precies wat een lopende band doet: die dwingt arbeiders om in korte tijd één voorgeschreven handeling te verrichten, om zo geen overbodige handelingen te verrichten / de efficiëntie te verhogen / tijdverspilling tegen te gaan.

h2 les 1

Terugblik

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Als je een besluit neemt, ga je ervan uit dat dit een bepaald gevolg heeft. We noemen dat een ‘bedoeld gevolg’. Maar soms gebeurt er ook iets wat je niet had voorzien en ook niet had gewild. Dat is een ‘onbedoeld gevolg’.

b Welk bedoeld gevolg had de invoering van ‘wetenschappelijk management’ volgens Taylor?

• Minder tijdverspilling bij de productie, en daardoor hogere productie (en dus meer winst voor bedrijven).

h2 les 1

Terugblik

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

cNoem een gevolg van de invoering van de lopende band voor arbeiders.

• Hun werk wordt veel eentoniger. Of: zij moeten veel harder werken.

d Zou je milieuvervuiling een onbedoeld gevolg van de invoering van de lopende band kunnen noemen? Leg je antwoord uit.

• Ja. Door de lopende band daalden de prijzen van artikelen en konden mensen meer kopen. De welvaart nam toe. Maar daardoor nam ook de milieuvervuiling toe. Mensen gingen bijvoorbeeld meer auto’s kopen en apparaten die stroom verbruikten. Pas rond 1960 gingen wetenschappers beseffen dat dit schadelijke effecten had voor het milieu. Dit was dus onvoorzien.

h2 les 1

Intro

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

In 1899 stelde de Russische tsaar Nicolaas II voor om een internationale vredesconferentie te houden. In Den Haag kwamen 26 landen bijeen om te praten over het voorkomen van oorlog en het verbieden van de wreedste gevechtsmethoden. De landen besloten onder meer dat er een internationale rechtbank moest komen, die uitspraken kon doen als landen ruzie hadden. Ook was het voortaan verboden om bommen uit luchtballonnen te gooien.

Dat veel landen zulke afspraken nodig vonden, laat zien dat er heel wat internationale spanningen waren. Waar kwamen die vandaan? En wat deden landen verder om oorlog te voorkomen?

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een beschrijving geven van de machtsverhoudingen in Europa rond 1900.
  
• Je kunt een verband leggen tussen het nationalisme en de situatie op de Balkan rond 1900.
  
• Je kunt uitleggen waarom er een systeem van bondgenootschappen in Europa was.

h2 les 1

Europese grootmachten

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een beschrijving geven van de machtsverhoudingen in Europa rond 1900.

Aan het einde van de 19e eeuw nemen de spanningen tussen de Europese landen toe. Dat had drie oorzaken.

1. Nationalisme - groei landen zorgde voor trots gevoel. Voelden zich beter dan andere landen. Leidde tot concurrentie en zorgde voor spanningen.
2. Modern imperialisme - koloniën zorgden voor aanzien, grondstoffen en afzetmarkten. Conflicten over koloniën.
3. Opkomst Duitsland - Duitsland wordt steeds meer een eenheid onder leiding van Pruisen, Duitsland wint oorlog van Frankrijk (1870-1871) over Elzas-Lotharingen (belangrijk industriegebied. Frankrijk boos.

Op 18 januari 1871 vond de Reichsgründung (de oprichting van het keizerrijk) plaats: in de Spiegelzaal van het Kasteel van Versailles werd Wilhelm I van Pruisen door de Duitse vorsten tot Duits keizer uitgeroepen.

h2 les 1

Europese grootmachten

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een beschrijving geven van de machtsverhoudingen in Europa rond 1900.

h2 les 1

Europese grootmachten

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een beschrijving geven van de machtsverhoudingen in Europa rond 1900.

Ook tussen Duitsland en Groot-Brittannië liepen de spanningen op.

Duitsland wil óók een koloniaal rijk (had het nog niet).

Vanaf 1890 eiste de Duitse keizer Wilhelm II daarom gebieden in Afrika en Azië op. 

Om dat te realiseren was een sterke vloot nodig. Wilhelm gaf opdracht deze te bouwen.

GB op dat moment machtigste vloot en ziet Duitsland als concurrent -> breidt in reactie ook vloot uit.

Gevolg: Wapenwedloop!

(men geloofde in eigen leger, en een oorlog werd gezien als prima manier om onenigheden op te lossen.)

h2 les 1

De Balkan

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een verband leggen tussen het nationalisme en de situatie op de Balkan rond 1900.

Vooral in Zuidoost-Europa (op de Balkan) ontstonden rond 1900 grote spanningen. 

Oorzaak - groeiend nationalisme en verzwakking Ottomaanse Rijk.

Ottomaanse Rijk verliest grip op Rijk. Steeds meer volkeren willen eigen onafhankelijke staat en komen in opstand.

Twee andere grote landen, Rusland en Oostenrijk-Hongarije, wilden profiteren van zwakte Ottomanen.

Soldaten uit Oostenrijk-Hongarije bewaken in 1909 de grens van Bosnië met buurland Montenegro. Bosnië behoorde eeuwenlang tot het Ottomaanse Rijk, maar werd in 1908 ingepikt door Oostenrijk-Hongarije.

h2 les 1

De Balkan

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een verband leggen tussen het nationalisme en de situatie op de Balkan rond 1900.

Rusland steunde de Serviërs en andere volken in hun onafhankelijkheidsstrijd. 

Doel - Invloed in Balkan vergroten.

Oostenrijk-Hongarije heeft hetzelfde doel en lijfde in 1908 het Balkanstaatje Bosnië in.

Servië was hierom woedend. Zij vonden dat Bosnië bij Servië hoorde (in Bosnië woonde veel Serviërs)

De inname van Bosnië vergrootte de spanning tussen Oostenrijk-Hongarije aan de ene kant en Servië en Rusland aan de andere kant.

h2 les 1

Bondgenootschappen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen waarom er een systeem van bondgenootschappen in Europa was.

Door alle spanningen kwam een oorlog dichterbij. Veel landen wilden zich beschermen tegen een mogelijke oorlog en sloten bondgenootschappen.

1882 - Duitsland en Oostenrijk-Hongarije spreken af elkaar te steunen in een mogelijke oorlog.

Andere landen zien dit als bedreiging en doen hetzelfde.

1904 - Bondgenootschap van Frankrijk en Groot-Brittannië. In 1907 sluit Rusland zich hierbij aan.

Europa nu verdeeld in vijandige kampen. Gevaarlijke situatie. Als één van de landen werd aangevallen, zou er direct een grote oorlog ontstaan, met hele grote gevolgen. Dat zouden ze toch niet doen?

In 1904 sloten Groot-Brittannië en Frankrijk een bondgenootschap, de Entente Cordiale (letterlijk: ‘hartelijke verstandhouding’). In 1908 werd dit bondgenootschap gevierd met een grote Frans-Britse tentoonstelling in Londen. Ter gelegenheid daarvan verscheen deze prentbriefkaart. De tekst luidt in vertaling: ‘Frans-Britse tentoonstelling, Londen: ‘eenheid’.’

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt een beschrijving geven van de machtsverhoudingen in Europa rond 1900.
  
• Je kunt een verband leggen tussen het nationalisme en de situatie op de Balkan rond 1900.
  
• Je kunt uitleggen waarom er een systeem van bondgenootschappen in Europa was.

h2 les 1

Huiswerk

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Lezen blz. 26 t/m 31

Maken online 1.2 opdracht 3 t/m 12