3.2 ordening: Overeenkomst en verwantschap

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Thema 3

Ordening

Basisstof 2

- Je kunt soorten en rassen onderscheiden

- Je kunt uitleggen dat de indeling van organismen berust op 

    overeenkomst en verwantschap

Het begrip soort...

Wanneer behoren 2 organismen tot dezelfde soort?

Als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

Dat houdt dus in dat hun jongen zich ook moeten kunnen voortplanten.

Voorbeelden

Soms zijn er 2 organismen van verschillende soorten wel in staat om nakomelingen te krijgen. 

De jongen  zijn dan vaak onvruchtbaar. Er ontstaat zo dus ook GEEN nieuwe soort.

Lijger / Teeuw

Zezel

Rassen

Binnen een soort kunnen verschillende rassen voorkomen. 

Deze zijn vaak door de mens gecreëerd zoals bij alle honden- en kattenrassen.

Evolutie

Organismen die tot dezelfde soort behoren vertonen veel overeenkomst qua uiterlijk maar ook qua DNA. 

Maar binnen de soort is veel variatie in uiterlijkheden en daarmee ook wat het DNA betreft. Genetische variatie zorgt ervoor dat een soort een grote overlevingskans heeft.

Evolutie

• Variatie en selectie
• Hoe korter geleden er een gemeenschappelijke voorouder was, hoe meer overeenkomsten en verwantschap

Verwantschap

Hoe korter geleden 2 soorten een gemeenschappelijke voorouder hebben gehad, hoe meer verwantschap ze vertonen.

Dit is dan gekeken naar het DNA.

Verwantschap

Dieren die nauw verwant zijn aan elkaar kunnen er soms echt heel anders uitzien. Zo is een olifant nauw verwant met  zeekoeien en klipdassen.

DNA-sequencing

DNA bestaat uit de 4 basen: A, T, C en G. 

Sequentie = volgorde

Soorten met veel verwantschap hebben ook veel overeenkomst in hun DNA-sequentie.
Zo komt bv ons DNA voor 98% overeen met dat van een chimpansee.....

Wat weet je nog?

DNA bevat informatie voor erfelijke eigenschappen.

1. juist
2. onjuist

Wanneer spreek je van verwantschap?

1. Als dieren in hetzelfde leefgebied wonen.
2. Als er overeenkomst is in het DNA
3. Als er overeenkomst is in het dieet (wat dieren eten)
4. Als er geen enkele overeenkomst is tussen dieren.

Wat is DNA-sequencing?

1. DNA aflezen van een soort
2. De volgorde van basen A,C,T,G in het DNA in kaart brengen
3. DNA maken van een soort
4. De verwantschap bepalen

Dieren met een grote verwantschap hebben veel overeenkomstige kenmerken

1. waar
2. niet waar

Hoe noem je de letters in het DNA?

1. Chromosomen
2. Genen
3. Basenparen
4. Eiwitten

Dieren met een grote verwantschap kunnen zich onderling voortplanten

1. altijd
2. nooit
3. soms
4. meestal

Nieuwe soorten kunnen ontstaan door variatie en selectie. Dit heet evolutie.

1. juist
2. onjuist

Welke letter uit het DNA staat tegenover de A?

1. C
2. T
3. G
4. U

Wat is de juiste definitie van evolutie?

1. De ontwikkeling van dieren op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen
2. De ontwikkeling van soorten op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen
3. De ontwikkeling van leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen
4. De ontwikkeling van planten op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen

Uit welke basen bestaat DNA

1. C,G,T,O
2. A,G,T,U
3. A,C,G, T
4. T,G,U,O

Rassen
Wat is waar?

1. Rassen van 1 soort kunnen onderling geen vruchtbare nakomelingen krijgen.
2. Zijn verschillende vormen van één soort organisme.
3. Soorten zijn uit rassen ontstaan.
4. Het ontstaan van rassen is natuurlijk, door evolutie, niet door de mens.

Wat waren de leerdoelen?

- Je kunt soorten en rassen onderscheiden

- Je kunt uitleggen dat de indeling van organismen berust op overeenkomst en verwantschap

Ik kan een omschrijving geven van het begrip evolutie. Ik gebruik hierbij de termen selectie en variatie.

Jazeker

Deels

Nee dat lukt niet

Ik kan een omschrijving geven van het begrip "verwantschap"

Jazeker

Deels

Nee dat lukt niet

Ik kan een beschrijving geven van het begrip "soort"

Jazeker

Deels

Nee dat lukt niet

Ik kan een omschrijving geven van het begrip "ras"

Jazeker

Deels

Nee dat lukt niet

En nu...

Pak je studiewijzer erbij en ga kijken wat je nog moet doen om aan te kunnen tonen dat je de succescriteria beheerst..