§4 Hoeveel vrijheden mag de staat van een gevangene afnemen?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Leerdoelen

Je kent de stappen zijn na een arrestatie
Je weet hoe de procedure van een rechtszaak gaat
Je begrijpt het belang van de onschuldpresumptie
Je kunt bronnen over criminaliteit interpreteren

In Nederland is levenslang de zwaarst mogelijke straf. We hebben sinds 1870 geen doodstraf meer. Vind jij dat we de doodstraf weer moeten invoeren? Geef toelichting.

Vrijheidsstraf

Tijdelijk                                                                Levenslang

Het dilemma van gevangenschap

Verlofregeling
Vervroegde vrijlating: 2/3 van de straf uitzitten

Dilemma: individuele belang vs algemene belang

Onschuldpresumptie

Iemand is pas schuldig na veroordeling door een rechter

In goede verslaggeving wordt daarom nooit gesproken over de dader voordat de rechter uitspraak heeft gedaan.

De onschuldpresumptie is voor de rechtsbescherming van burgers erg belangrijk

Raadkamer

De raadkamer van de rechtbank kan een bevel tot gevangenhouding van 90 dagen geven. Een raadkamer wordt gevormd door een drietal rechters.

Rechter-Commissaris

Toestemming voor maximaal 14 dagen

2: Officier van Justitie

De OvJ kan dit verlengen met maximaal 2 keer drie dagen

1: Politie

De politie kan een verdachte maximaal 15 uur vastzetten

Voorarrest

Het voorarrest kan maximaal 110 dagen en 15 uur duren

Wetboek van Strafvordering

Hierin staan alle regels rond de opsporing, vervolging en berechting. Deze regels moeten nauwkeurig worden gevolgd.
Kijk hier maar eens wat er kan gebeuren als dat niet gebeurd.

8 stappen in een rechtszaak

1:  Opening                                                  5: Pleidooi
2: Tenlastelegging                                  6: Repliek/Dupliek
3: Verdachte ondervragen                  7: Laatste woord verdachte
4: Requisitoir                                             8: Vonnis

De rechter opent de zaak. Controleert de persoonsgegevens van de verdachte en wijst hem op zijn rechten

Een opsomming van het delict, tijd, plaats, wettelijke voorschrift, omstandigheden

De rechter mag vragen stellen aan de verdachte. Daarna mag ook de OvJ vragen stellen aan de verdachte.

Hierin somt de OvJ alle relevante bewezen feiten op en wordt afgesloten met een strafeis. Dit is het verzoek aan de rechter om de verdachte een bepaalde straf te geven.

De advocaat komt op voor de belangen van de verdachte. Hij probeert in het pleidooi de rechter te overtuigen van de onschuld van de verdachte

De OvJ mag reageren op het pleidooi van de advocaat (repliek).
Vervolgens mag de advocaat hier weer op reageren (dupliek).

De verdachte heeft het laatste woord. Hier mag hij gebruik van maken om bijvoorbeeld excuses te maken of zijn onschuld nogmaals duidelijk te maken

De uitspraak van de rechter noemen we het vonnis. Dit kan bijvoorbeeld zijn 8 jaar tijdelijke vrijheidsstraf waarvan 5 jaar onvoorwaardelijk.

Er zijn twee soorten strafrechters. Voor de lichtere delicten is er de politierechter. Voor de zwaardere delicten de meervoudige kamer

Hoge Raad

Nog steeds niet eens? Dan rest alleen nog in cassatie gaan bij de Hoge Raad. De rechter kijkt hier alleen of de lagere rechters de rechtsregels goed hebben toegepast en of de motivatie van het vonnis voldoende is geweest

Gerechtshof

Als een van de twee partijen het niet eens is met het vonnis van de rechter kan er in hoger beroep gegaan worden bij 1 van de 4 gerechtshoven

Rechtbank

In eerste aanleg komt de zaak bij 1 van de 11 rechtbanken in Nederland

Opdracht bronnen gedetineerden

Kijk op deze site van het cbs en beantwoord de volgende vragen:

Welke leeftijdsgroep doet het met name goed?
Geef een verklaring voor de daling van het gedetineerden in Nederlandse gevangenissen
Kunnen we aan de hand van deze cijfers iets zeggen over de mate van criminaliteit in Nederland?

Leerdoelen

Je kent de stappen zijn na een arrestatie
Je weet hoe de procedure van een rechtszaak gaat
Je begrijpt het belang van de onschuldpresumptie
Je kunt bronnen over criminaliteit interpreteren

Opdracht verdieping

Een voorbeeld van vrijspraak door vormfouten. Hierbij zijn regels uit het Wetboek van Strafvordering niet goed opgevolgd.
Wat is jouw mening hierover? Vind je het eerlijk dat deze verdachte vrij is gesproken? En als het om een moord ging?