Expressionisme Dans

• Kunst Algemeen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

EXPRESSIONISTISCHE  DANS

Cultuur van het moderne 1900-1950

Dans begrippen

Voorstelling: Wat voor soort dans wordt er uitgevoerd? (klassiek, modern, hiphop, volksdans, etc.)

Inhoud: waar gaat het over? Onderwerp, verhaal, diepere betekenis.

Vormgeving: hoe wordt de voorstelling vormgegeven d.m.v. dans?

Dansaspecten: Ruimte, tijd, kracht

Terugblik op de 19 eeuw: romantisch ballet 

Wat valt je op aan de danstechniek van dit ballet?

Kenmerken Romantisch ballet

• Ideaal nastreven
  
• Verbeelding/fantasie - ontsnappen aan de realiteit
  
• Verhalen spelen zich af in verre oorden of een ver verleden
• Sterke tegenstellingen - goed/kwaad, licht/donker, aards/spiritueel
• Noodlot slaat toe - dood, onmogelijke liefde, suïcide
• Ballerina schim/geest/elf/schaduw. Het aardse ontstegen (spitzendans, gespierde uiterlijk, gecodeerde danspassen,)

Dans begin 20e eeuw

Expressionisme - persoonlijke, chaotische stijl, uitdrukken van gevoel

MODERNE DANS

De revolutionaire periode (1900 - 1925)

De grondslagleggende periode (1925 - 1945)

Bekijk beide filmfragmenten

Fragment 1                                                                                           Fragment2

Welke verschillen en welke overeenkomsten zie je in de danstechniek in beide fragmenten?

Revolutionaire dansvernieuwers  begin van de 20e eeuw 

Isadora Duncan- geïnspireerd door de Griekse kunst gebruikte natuurlijke, vrije bewegingen: lopen, rennen springen, geen spitzen en zweefsprongen en dansend op de voorvoet dus niet op tenen in haar choreografie. 

r

Revolutionaire dansvernieuwers  begin van de 20e eeuw 

Loïe Fuller- werkte met elektrisch licht, kleur en beweging in haar dansen. De armen werden verlengd met stokken met stof. Haar solodansen bestonden uit het draaien om de lichaams-as waarbij ze met de armen zwaaide.

Emile Jacques Dalcroze – bedenker van ritmiek (euritmie= mooie beweging), uitdrukking van het lichaam door de ritmische beweging, bedenker van inspanning-ontspannig in de dansstructuur

Verval van het ballet in  West Europa 

een balletschool in 1920 eeuw had een slechte naam:  een ontmoetingsplek tussen  rijke mannen en ballerina's.

 In Rusland was de danstraditie zeer goed. 

Les Ballets Russes

Balletgezelschap opgericht in Parijs met Russische dansers door Sergej Diaghilev, Russisch kunstcriticus, kunstkenner, kunstagent (impressario).

Hij werkte samen met de beste dansers en kunstenaars  van zijn tijd.

Dit dansgezelschap was zeer succesvol in Parijs en het hele Europa: een artistieke vernieuwing en hoog dansniveau.

Les Ballets Russes

Michel Fokine- in zijn choreografie breekt hij voorzichtig met de regels van het klassieke ballet.

Dansers moeten hun gevoel uitdrukken door middel van vrijere lichaamsbewegingen,

 exotische invloeden in de dans. De kostuums lijken exotisch, benadrukken het lichaam en de bewegingen. 

Les Ballets Russes

Les Ballets Russes

Vaslav Nijinsky (Wacław Niżyński)-

geniale Poolse danskunstenaar en choreograaf, befaamd om zijn hoge sprongen en technische perfectie, 

grote persoonlijkheid. (2:56-5:16 min)

Dans inspiraties:

- primitieve kunst, 

- Griekse vaasschilderingen

 - Russische (volks)verhalen.

In zijn dans verwerkte hij  erotische (seksuele) bewegingen.

Dat zorgde voor veel ophef bij het publiek.

Le Sacre du Printemps (1913)

Choreograaf: Vaslav Nijinsky

Componist: Igor Stravinsky

Le Sacre du Printemps

Lenteritueel, offer van een jonge maagd die uitverkoren is om zich dood te dansen voor de zonnegod.

Wat zijn de grootste verschillen in de danstechniek tussen Het Zwanenmeer en Le Sacre du Printemps? Dus, wat is dan anders in het ballet van Nijinsky?

Dans

Ipv sprookjesachtig romantisch onderwerp is dit meer een gruwelijk en gewelddadig verhaal rond een rituele moord.

• Breekt regels romantisch ballet (academisch)
• abstracte choreografie
• dansexpressie
• geen verhaal uitbeelden
• primitieve kostuums
• hoekige danspassen
• ingedraaide beenposities
• stampende voeten
• lichamen die zich ter aarde storten

Muziek:

• complexe, onregelmatige ritmes
  
• vernieuwende akkoorden op elkaar

Kenmerken Le Sacre du Printemps

Dans: 

• Breekt met regels romantisch ballet (academisch)
  
• abstracte choreografie, 
• geen uitbeelding van een verhaal
  
• heftige dansexpressie:
  
• kostuums geïnspireerd door 
• de volkskunst (primitieve kunst)
  
• hoekige danspassen
  
• ingedraaide beenposities
  
• stampen met platte voeten
  
• lichamen die zich ter aarde storten
  

Muziek van Stravinsky

• complexe, onregelmatige ritmes
  
• vernieuwende akkoorden op elkaar
  
• veel dynamiek (harde en zachte tonen)

De grondslagleggers van moderne dans

Rudolf von Laban- bedenker van de uitdrukkingsdans  Ausdrucktanz.

Hij bedacht een ruimtelijke analyse  van dans en dansnotatie - labanotatie. 

Hij keek naar de relatie tussen de dansbewegingen en de ruimte waarin gedanst wordt.

Volgens Laban is dans samengesteld uit de elementen tijd, kracht en ruimte.

Labanotatie

Challenge- extra

In groepjes van drie bedenk je een dansnotatie (dansschrift) 

voor basispassen van  toegewezen bekende dansen.

Je mag geen teksten hierin verwerken alleen  simpele tekens. 

Je schrijft deze notaties op papier.

Alle notaties worden verzameld en daarna uitgedeeld. 

Andere groepjes  moeten raden om welke dans het gaat.

Hoe duidelijker de dansnotatie is, des te beter!

De andere groepjes moeten raden om welke dans het gaat

Challenge

Dansenpassen: 

Moonwalk

Vogeltjesdans

Macarena

Gagnamstyle

Harlem shake

Ausdrucktanz van Mary Wiegman

Ausdrucktanz is een vorm van dansexpressionisme. Noem drie kenmerken van deze expressionistische dans.

Ausdrucktanz:

• Rechtstreekse uitdrukking van emotie en gevoel in dans
• Geen sierlijke maar heftige of hoekige dansbewegingen
• Zwaartekracht (vallen, zitten, stampen op de grond) speelt een rol, wordt niet meer ontkent
• Muziek is ondergeschikt.

Hexentanz (1914) - Mary Wigman

Belangrijkste principes van Wigman:

- Dans is een uiting van diepe en sterke: woede, angst en verdriet door de zeggingskracht van de beweging zelf

- Geen verhaal uitgedrukt

- Het lichaam is een instrument dat zingt en beweegt/trilt

- Dans wordt ook laag op de vloer  gedanst (horizontal)

-Hoekige bewegingen

-Met blote voeten gedanst: stampen, kruipen, slaan

-Gebruik van ontspannings en inspannings bewegingen

-Kostuum: maskers en vodden

- Beweging benadrukt door het slagwerk  (muziek)

AUSDRUCKTANZ

Grondslaglegger moderne dans (expressie)

Kurt Jooss (leerling van Wiegman) combineert de Ausdrucktanz met klassieke ballet

- duidelijker verhaal in de dans

gebruikt rekwisieten  (tafel) en maskers in de dans

-duidelijke angstgevoelens -een aanklacht tegen de oorlog

 

Waaraan kun je in de choreografie "De groene tafel" van Jooss de verwijzingen naar de eerste wereldoorlog zien?

De grondslagleggers van moderne dans

Martha Graham- oprichtster

van Martha Graham Dance

 Company (1929)

De grondslagleggers van moderne dans

Grahams techniek:

- hoekige dansen met blote voeten

- uitdrukking in bewegingen van heftige emoties

-expressieve mimiek

-techniek gebaseert op spannen  (contraction) en ontspannen (release) van spieren (kracht)

- ruime kleding en stoffen benadrukken bewegingen en  de choreografie

- inspiratie Griekse tragedie en de Ausdrucktanz

Bekijk beide bronnen en op de volgende dia vind je een vraag. Gebruik de reader "Kunstanalyse" om de vraag te beantwoorden

                                       

Martha Graham, Lamentation, 1946                          Ernst Barlach, De vluchteling, 1920                    

Geef 2 overeenkomende vormgevingsaspecten voor de choreografie van Martha Graham "Lamentation" en de sculptuur "Vluchteling" van Barlach, die verwijzen naar een expressionistisch karakter van beide kunstwerken.
Gebruik daarvoor de reader "Kunstanalyse".

Examenvragen oefenen

Ga naar lambo.nl om het werkboek Cultuur van het moderne te openen. Log met je wachtwoord in. Vergeten: vraag je docent voor alternatieve inlog gegevens.

Beantwoord de vragen van het  BLOK 5: Expressie in de dans en van het  BLOK 8: Russische invloeden