3h Zinsdelen les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3h Grammatica zinsdelen

les 1

Deze les:

1. Wat gaan we doen tot de zomer?
   
2. Wat moet je leren voor de toets woordsoorten?
3. Start grammatica zinsdelen 
   herhaling stappenplan en voorzetselvoorwerp
4. Inzien boekopdracht 2 kan donderdag

Wat staat er (waarschijnlijk) nog op de planning?

1. Toets woordenschat (volgende week 16 mei)
2. Grammatica zinsdelen (vandaag een opfrisles)
3. Toets lezen H1-H6?
   (allen h5 en h6 zijn nieuw: functiewoorden)
4. Oefenen voor de taaltoets
5. Toetsweek: taaltoets (werkwoordspelling, meervoudsvormen, samenstellingen, grammatica zinsdelen, grammatica woordsoorten, formuleren)

Hoe kan je je voorbereiden op de toets woordsoorten?
(Weging 20)

1. Leer de woorden uit de woordenlijst

2. Zorg dat je de stijlfiguren kent en herkent

• hyperbool (ik verga van de honger)
• understatement (dat is een aardig optrekje)
• eufemisme (problemen met de stoelgang)
• pleonasme (De witte sneeuw, het dode lijk)
• tautologie (vast en zeker, want...immers)

Nieuw onderwerp: grammatica zinsdelen

Bij grammatica bekijk je taal als een systeem van taalregels.

Hoe kan je een goede zin maken en een zin goed begrijpen?

Dit kan op twee niveaus:

1. woordsoorten
2. zinsdelen

Nieuw onderwerp: grammatica zinsdelen

Bij grammatica bekijk je taal als een systeem van taalregels.

Hoe kan je een goede zin maken en een zin goed begrijpen?

Dit kan op twee niveaus:

1. woordsoorten
2. zinsdelen

Nieuw onderwerp: grammatica zinsdelen

1. woordsoorten
2. zinsdelen

Ik            schrijf een  zin    op     het   bord.
p.vnw      zww    lw    zn     vz       lw      zn

Nieuw onderwerp: grammatica zinsdelen

1. woordsoorten
2. zinsdelen 

zin 1:
Ik schrijf een zin op het bord.
(Probeer de zin te ontleden,
gebruik het stappenplan blz. 259)

• persoonsvorm,
  
• onderwerp,
  
• werkwoordelijk gezegde,
  
• naamwoordelijk gezegde,
  
• lijdend voorwerp,
  
• meewerkend voorwerp,
  
• bijwoordelijke bepaling,
  
• bijvoeglijke bepaling,
  
• voorzetselvoorwerp.

1. Zoek de persoonsvorm (pv). Zet de zin in een andere tijd; het ww dat verandert, is de pv.

of: Maak van de zin een vraag; het ww dat vooraan komt te staan, is de pv.

2. Doe de zinsdeelproef.

Kijk welke woorden je samen voor de pv kunt zetten; deze vormen samen een zinsdeel.

Zet streepjes tussen de zinsdelen.

3. Zoek het onderwerp (ow). Vraag: wie/wat + pv?; het antwoord is het ow.

of: Verander de pv van getal (enkelvoud/ meervoud); het ow verandert dan mee.

4. Benoem het werkwoordelijk gezegde (wg). Zoek alle ww in de zin die met de pv een logisch geheel vormen.

5. Zoek het lijdend voorwerp (lv). Vraag: wat/wie + wg + ow?; het antwoord is het lv.

6. Zoek het meewerkend voorwerp (mv).

Vraag: aan/voor wie + wg + ow + lv?; het antwoord is het mv.

Let op: alleen als je aan/voor kunt weglaten of toevoegen, is het zinsdeel een mv.

7. Zoek de bijwoordelijke bepaling(en) (bwb). Waar?, Waarheen?, Waarom? Hoe? 

Samen oefenen met stappenplan blz. 259

Zin 1:
Ik | schrijf | een zin | op het bord.

ow   pv/wg          lv              bwb

Zin 2:
Kasper heeft de pantoffels van Jos verstopt in de wasmand.

Samen oefenen met stappenplan blz. 259

Zin 2:

Kasper | heeft | de pantoffels van Jos | verstopt |in de wasmand.
Ow           pv/wg                  lv                                  wg                  bwb

(let op: een lv begint nooit met een voorzetsel)

Samen oefenen met stappenplan blz. 259

Zin 2:

Kasper | heeft | de pantoffels van Jos | verstopt |in de wasmand.
Ow           pv/wg                  lv                                  wg                  bwb

Zin 3:
Layla geeft haar zusje de oude playstation voor haar verjaardag.

Samen oefenen met stappenplan blz. 259

Zin 3:

Layla | geeft | haar zusje | de oude playstation | voor haar verjaardag.

ow        pv/wg            mv                                 lv                                bwb

Samen oefenen met voorzetselvoorwerp blz. 259

Lezen: theorie blz. 259

• Ik sta te wachten op de trein (= voorzetselvoorwerp)
• Ik sta te wachten op het perron (= bijwoordelijke bepaling)

Samen oefenen met voorzetselvoorwerp blz. 259

Lezen: theorie blz. 259

• Ik sta te wachten op de trein
  Bijwoordelijke bepaling >>>

Zelf oefenen
(werk stil! kom je er niet uit? Fluister met je buur)

Maak opdracht 1 en 2 in je schrift
blz. 259 en 260

(Zo meteen kijken we opdracht 1 na. 
Huiswerk is ook: een planning maken en leren voor de toets woordsoorten)

Nakijken opdracht 1 blz. 259

• 1 pv = heb
  
• ow = jij
  
• wg = heb gevraagd
  
• lv = de weg
  
• mv = aan een politieagent
  
• bwb = weleens
  

Nakijken opdracht 1 blz. 259

• 2 pv = wil
• ow = Josita
• wg = wil geven
• lv = een boormachine
• mv = Emile
• bwb = voor zijn verjaardag

Nakijken opdracht 1 blz. 259

• 3 pv = kregen
  
• ow = de winnaars
  
• wg = kregen
  
• lv = een gouden medaille
  
• mv = -
  
• bwb = na de finale; van de voorzitter
  

Nakijken opdracht 1 blz. 259

• 4 pv = gaf
  
• ow = de secretaris van de vereniging
  
• wg = gaf
  
• lv = een zilveren plak
  
• mv = De verliezende finalisten
  
• bwb =
  

Nakijken opdracht 1 blz. 259

• 5 pv = worden
  
• ow = enorm dure herenhuizen
  
• wg = worden gebouwd
  
• lv = -
  
• mv = -
  
• bwb = aan de Oranjelaan
  

Nakijken opdracht 1 blz. 259

• 6 pv = zullen
  
• ow = veel tv-kijkers
  
• wg = zullen sturen
  
• lv = een kaartje
  
• mv: het zieke jongetje
  
• bwb = na de uitzending
  

Nakijken opdracht 2 blz. 260

• 1 pv = gaan
  
• ow = we
  
• wg = gaan feliciteren
  
• vv = met haar zestigste verjaardag
  
• (Morgen / gaan / we / met z’n allen / oma / feliciteren / met haar zestigste verjaardag.)
  

Nakijken opdracht 2 blz. 260

• 2 pv = ga
  
• ow = ik
  
• wg = ga uit
  
• vv = van de eerlijkheid van mensen
  
• (Al mijn hele leven / ga / ik / uit / van de eerlijkheid van mensen.)

Nakijken opdracht 2 blz. 260

• 3 pv = heeft
  
• ow = mijn vader
  
• wg = heeft gezocht
  
• vv = naar zijn autosleutels
  
• (Gisteren / heeft / mijn vader / eindeloos / gezocht / naar zijn autosleutels.)

Nakijken opdracht 2 blz. 260

• 4 pv = moet
  
• ow = je
  
• wg = moet letten
  
• vv = op oranje vlaggetjes in bomen en struiken
  
• (Bij de puzzeltocht / moet / je / letten / op oranje vlaggetjes in bomen en struiken.)

Nakijken opdracht 2 blz. 260

• 5 pv = heeft
  
• ow = iedereen
  
• wg = heeft gereageerd
  
• vv = op de uitnodiging voor de straatbarbecue
  
• (Iedereen / heeft / gereageerd / op de uitnodiging voor de straatbarbecue.

Nakijken opdracht 2 blz. 260

• 6 pv = kun
• ow = jij
• wg = kun wennen
• vv = aan nieuwe docenten
• (Kun / jij / gemakkelijk / wennen / aan nieuwe docenten?)

Wat jullie al gehad zouden hebben in 2 havo:

• persoonsvorm,
  
• onderwerp,
  
• werkwoordelijk gezegde,
  
• naamwoordelijk gezegde,
  
• lijdend voorwerp,
  
• meewerkend voorwerp,
  
• bijwoordelijke bepaling,
  
• bijvoeglijke bepaling,
  
• voorzetselvoorwerp.

Wat daar de komende lessen bij komt:

• persoonsvorm,
• onderwerp,
• werkwoordelijk gezegde,
• naamwoordelijk gezegde,
• lijdend voorwerp,
• meewerkend voorwerp,
• bijwoordelijke bepaling,
• bijvoeglijke bepaling,
• voorzetselvoorwerp,

samengestelde zinnen:

• hoofd- en bijzinnen aangeven,
• soorten bijzinnen benoemen